Rừng Xà Nu - Nguyễn Trung Thành

Cảm nhận của anh/ chị về vẻ đẹp của đoạn văn mở đầu truyện ngắn “Rừng xà nu" (Nguyễn Trung Thành)

“ Làng ở trong tầm đại bác của đồn giặc. Chúng nó bắn đã thành lệ, môi ngày hai lần, hoặc buổi sáng sớm và xế chiều, hoặc đứng bóng và sẩm tối, hoặc nửa đêm và trở gà gáy. Hầu hết đạn đại bác đều rơi vào ngọn đồi xà nu, cạnh con nước lớn. Cả rừng xà nu hàng vạn cây không có cây nào không bị thương. Có những cây bị chặt đứt ngang nửa thân mình, đổ ào ào như một trận bão.0 cho vết thương, nhựa ứa ra, tràn trề, thơm ngào ngạt, long lanh nắng hè gay gắt, Tôi dần dần bầm lại, đen và đặc quyện lại thành từng cục máu lớn.

Trong rừng ít có loại cây sinh sôi nảy nở khỏe như vậy. Cạnh một cây xà nu mới ngã gục, đã có bốn năm cây con mọc lên, ngọn xanh rờn, hình nhọn mul tên lao thẳng lên bầu trời. Cũng có ít loại cây ham ánh sáng mặt trời đến thế. Nó phóng lên rất nhanh để tiếp lấy ánh nắng, thử ánh nắng trong rừng rọi từ trên cao xuống từng luống lớn thẳng tắp, lóng lánh vô số hạt bụi vàng từ nhựa cây bay ra thơm mỡ màng. Có những cây con vừa lớn ngang tầm ngực người, lại bị đại bác chặt đứt làm đôi. Ở những cây đó, nhựa còn trong, chất dầu còn loãng, vết thương không lành được, cứ loét mãi ra, năm mười hôm thì cây chết. Nhưng cũng có những cây vượt lên được cao hơn đầu người, cành lá sum sê như những con chim đã đủ lông mao, lông vũ. Đạn đại bác không giết nổi chúng, những vết thương của chúng chóng lành như trên một thân thể cường tráng. Chúng vượt lên rất nhanh, thay thế những cây đã ngã...Cứ thế hai ba năm nay rừng xà nu ưỡn tấm ngực lớn của mình ra che chở cho làng...Đứng trên đồi xà nu ấy trông ra xa, đến hết tầm mắt cũng không thấy gì khác ngoài những đồi xà nu nối tiếp tới chân trời (Ngữ văn 12, tập hai, NXB Giáo dục 2014, tr. 38)

Bài làm:

1 Mở bài

Lần đầu tiên nhà văn Nguyễn Trung Thành mở cánh cửa sáng tác vào mảnh đất Tây Nguyên là năm 1954 với bút danh Nguyễn Ngọc. Ông đã xây lên từ đó tòa lâu đài văn chương tráng lệ mang tên “Đất nước đứng lên. Mười năm sau, năm 1964, ông lại trung thành gieo hạt cảm hứng từ mảnh đất ấy để kết trái thành truyện ngắn “Rừng xà nu". Đây là linh hồn của tập truyện “Trên quê hương những anh hùng Điện Ngọc". Tác phẩm được đưa vào chương trình giảng dạy như một kiệt tác của Nguyễn Trung Thành nói riêng và của văn chương thời kì lửa cháy nói chung. Đến với “Rừng xà nu ngay ở đoạn văn mở đầu truyện, ta bắt gặp hình ảnh rừng xà nu hùng vĩ, để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc

2 Thân bài

(1) Tiền để phân tích:

+ “Rừng xà nu" được Nguyễn Trung Thành sáng tác năm 1965, ra mắt lần đầu tiên trên tạp chí Văn nghệ giải phóng Trung Trung Bộ số 2/1965. Với ý tưởng ban đầu là viết một truyện ngắn về đồng bằng, nhưng khi bắt gặp rừng xà nu ở phía tây Thừa Thiên Huế, giáp Lào, trên đường đi công tác, trong sự thăng hoa của ngòi bút nghệ thuật, Nguyễn Trung Thành đã viết “Rừng xà nu", thân ông đã từng chia sẻ: “Tôi yêu thiết tha cây rừng xà nu từ ngày ấy. Đó là 1. cây phóng khoáng và cao thượng, trong sạch và man dại, thân cây vạm vỡ nhựa, tán cây vừa thanh nhã, vừa rắn rỏi, tưởng như đã sống từ ngàn đời, nó, cây, hàng ngàn, hàng triệu, vô tận...

+ Câu truyện trong tác phẩm là sự lồng quyện của hai cuộc đời lớn: Th làng Xô-Man để đặt ra một vấn đề có ý nghĩa lớn lao của dân tộc và thời đại. 8 cho sự sống của đất nước và nhân dân mãi mãi trường tồn, không Có Con đường nào khác hơn là phải cùng nhau đứng lên, cầm vũ khí chống lại kẻ thù tàn ác.

+ Nhưng bao trùm lên mạch văn, hơi văn lại là hình tượng cây rừng xà nu. như một sợi chỉ liền mạch, xuyên suốt. Kết nối vòng tròn, đầu cuối tương ứng đều là hình tượng cây rừng xà nu tạo nên một kết hợp hoàn hảo, như một khúc vĩ thanh tươi đẹp, quyện hòa trong bản anh hùng ca. Đặc biệt, vẻ đẹp của hình tượng xà nu, phải được thể hiện rất rõ trong đoạn văn mở đầu tác phẩm: “Làng trong... chân trời".

(2) Trọng tâm phân tích:

+ Chỉ ra được vị trí và vai trò của đoạn trích với thiên truyện:

- Đây là đoạn mở đầu thiên truyện.

- Đoạn trích như một bức tranh về rừng xà nu hiên ngang, đầy sức sống trước sự hủy diệt của kẻ thù. Nó là hình ảnh biểu tượng của làng Xô-Man, của Tây Nguyên.

+ Vẻ đẹp của hình ảnh cánh rừng xà nu: 

- Rừng xà nu hiện được xác định cụ thể ở "cạnh con nước lớn, bao bọc lá) làng. Nó như tấm lá chắn kiên cường che chắn bom đạn quân thù, bảo vệ lals Xô-Man. Vẻ đẹp của rừng xà nu không chỉ thuần túy là vẻ đẹp của tự nhiên lung linh, nhiều tầng ý nghĩa.

• Vẻ đẹp tả thực của cánh rừng: Trước hết những cánh rừng xà nu xanh tươi bạt ngàn hiện lên tiêu biểu cho vẻ đẹp hùng vĩ của thiên nhiên, núi non Nguyên. Nó là loại cây to, khỏe, thuộc họ thông, mọc nhiều ở Kon Tum Tây Nguyên), nhựa và gỗ đều rất quý. Nguyễn Trung Thành miêu tả vẻ đẹp xà nu với “ngọn xanh rờn, hình nhọn mũi tên lao thẳng lên bầu trời,... cũng ít loại cây ham ánh sáng mặt trời đến thế.. lóng lánh vô số hạt bụi vàng từ nhựa  cây bay ra, thơm mỡ màng..Chỉ bằng ngôn ngữ chung, tác giả cho ta cảm nhận được cá màu sắc, đường nét, hình khối, hương vị... Bức tranh cây rừng xà nu được gợi lên qua ngôn từ, với các tính từ chỉ màu sắc, các từ láy “lóng lánh, mỡ màng rực rỡ, sinh động. Hình ảnh cây xà nu tràn ngập trong tác phẩm mở a một bối cảnh thiên nhiên hùng vĩ và hoang dại tạo nên sức hấp dẫn độc đáo

đậm đà màu sắc Tây Nguyên.

- Rừng xà nu biểu tượng cho đau thương, hi sinh, mất mát của nhân dân Tây Nguyên,của dân làng Xô-Man trong chiến tranh ác liệt. Ngòi bút tả thực của Nguyễn Trung Thành mở ra những khung cảnh đau thương: “cả rừng xà nu, hàng vạn cây không có cây nào không bị thương. Có những cây đứt ngang nửa thân mình, đổ ào ào như một trận bão..". Đạn đại bác của kẻ thù bắn thành lệ ngày 2 lần, khiến cho rừng xà nu “không có cây nào không bị thương, có “những cây cao vừa lớn ngang tầm ngực người, bị đại bác chặt đứt làm đôi ở chỗ vết thương, nhựa ứa ra... rồi dần dần bị bầm lại... thành từng cục máu lớn? Đau thương của rừng xà nu dường như cũng trở thành biểu tượng nỗi đau của dân làng Xô-Man: bà Nhan, anh Xút bị treo cổ, bị chặt đầu, anh Quyết, như mẹ con Mai nằm xuống. Nhựa xà nu chảy là máu đổ, xà nu chịu bom đạn dày xéo, cũng là lúc con người chịu biết bao đau khổ, áp bức trong chiến tranh: “ngọn roi của chúng không từ một ai... tiếng kêu khóc vang khắp buôn làng". Tất cả những gì đã tàn phá, hủy diệt lên màu xanh của xà nu cũng trở thành biểu tượng cho tội ác của kẻ thù với con người.

• Xà nu là biểu tượng cho sức sống mãnh liệt, cho tinh thần bất khuất, anh dung của người dân Xô-Man: Đặc điểm của xà nu trong rừng ít có loài cây sinh Sôi, nảy nở khỏe như vậy. Canh một cây xà nu mới ngã gục đã có bốn, năm cây Con mọc lên, ngọn xanh rờn, hình nhọn mũi tên lao thẳng lên bầu trời..., cũng là loại cây ham ánh sáng mặt trời đến thể". Cụ Mết từng hào sảng khẳng định: Không gì mạnh bằng cây xà nu đất ta... đố nó giết hết rừng xà nu này". Ở đoạn văn này, xà nu được nhân hóa như song hành, sát cánh cùng con người: xà nu em sống, sinh sôi, nảy nở khỏe mạnh mẽ cũng như dân làng Xô-Man tha thiết

vẫn đi bộ đội, tham gia yêu đời, yêu tự do: Tnú, dù có bị đốt đôi bàn tay, mỗi ngón tay chỉ còn hai đốt, "I bộ đội, tham gia giết giặc và lập nhiều chiến công.

Xà nu biểu tượng cho sự nối tiếp của các thế hệ người dân Xô-Man trong 4 thống đấu tranh cách mạng: Chúng vượt lên rất nhanh, thay thế những cây đã ngã...Cứ thế hai ba năm nay rừng xà nu ưỡn tấm ngực lớn của n che chở cho làng... Đứng trên đồi xà nu ấy trông ra xa, đến hết tầm mắt không thấy gì khác ngoài những đôi xà nu nối tiếp tới chân trời. Người Xô. tiếp bước nhau không ngừng trên con đường cách mạng, người già đi nuôi bộ bị sát hại thì trẻ con lên thay, anh Quyết hi sinh thì đã có Tnú lãnh đạo làng, Mai ngã xuống, nhưng Dit đã nhanh chóng trưởng thành “còn Vững cả chị nó, rồi đến thế hệ của những mầm non như cậu bé Heng, Cả làng Y Man là một rừng xà nu kiên cường, bất khuất, mang một sức sống mãnh li. thách thức mọi độc ác, tàn bạo của kẻ thù. Sức sống ấy, tinh thần ấy, làm nó. những âm hưởng hào hùng nhất trong bản anh hùng ca thời chiến tranh.

• Xà nu biểu tượng cho lòng trung thành sắt son với lí tưởng: Cũng Có ít loại cây ham ánh sáng mặt trời đến thế. Nó phóng lên rất nhanh để tiếp lấy ánh năng, thứ ánh nắng trong rừng rọi từ trên cao xuống từng luồng lớn thẳng tắp, lóng lánh vô số hạt bụi vàng từ nhựa cây bay ra thơm mỡ màng. Như cụ Mết nói: “Cán bộ là Đảng, Đảng còn núi nước này còn bao nhiêu năm người dân Xô-Man đã một lòng một dạ làm cách mạng, chấp nhận hi sinh, gian khổ.

+ Nghệ thuật miêu tả: 

• Bút pháp miêu tả đầy chất sử thi và cảm hứng lãng mạn, ngợi ca cái hùng, cái đẹp của thiên nhiên và con người.

• Giọng văn mang âm hưởng hào hùng.

• Ngôn ngữ miêu tả khi mạnh mẽ, hùng tráng (miêu tả sự khốc liệt của chiến t tranh, tư thế hiên ngang, kiểu dũng của rừng xà nu); khi tha thiết, tự hào (sức sống kì diệu, vẻ đẹp của cánh rừng xà nu); vừa lãng mạn bay bổng, vừa trữ tình, sâu lắng,... Nó xuất phát từ điểm nhìn khâm phục, trân trọng đối với sự cao cả.

+ Các biện pháp nghệ thuật như nhân hóa, so sánh, các tính từ, động được sử dụng kết hợp thành thạo đã miêu tả sống động bức tranh hoành tráng và đầy lãng mạn về cây xà nu, rừng xà nu, tái hiện không gian đại ngàn trols bối cảnh khốc liệt.

"Pháp 001 lập, tương phản đối lập giữa sự tàn khốc của chiến tranh và sức sống kì diệu của cánh rừng) khiến đoạn văn giống như một khúc một tiểu anh hùng ca ca ngợi sự sống.

Rừng xà nu trở thành một nhân vật có đặc điểm của nhân vật sử thì cuộc đời, số phận và phẩm chất đại diện cho số phận và phẩm chất của cả cộng đồng.

(3) Khái quát:

+ Tiêu biểu cho vẻ đẹp của thiên nhiên, tượng trưng cho Con người, hình tượng cây xà nu và người dân Xô-Man luôn gắn bó, hài hòa với nhau trong mối quan hệ khăng khít. Xà nu được đặt bên con người mà nhân hóa lên, trở thành loài cây có sức sống, có tinh thần anh dũng, con người khi đứng cạnh xà nu, được tôn lên cái rắn rỏi, bất khuất trong tâm hồn. Cả hai kết hợp, Song hành, tạo nên những hình tượng nghệ thuật thật đẹp.

+ Đoạn trích mở đầu thiên truyện mang đậm ý nghĩa biểu trưng là âm hưởng chủ đạo, là khúc vĩ thanh tạo phông nền cho cuộc đời của nhân vật chính hiện lên một cách hoàn chỉnh, nổi bật.

Kết bài.

Vẻ đẹp của xà nu ở đoạn văn mở đầu cũng như trong tác phẩm được tạo nên bằng niềm yêu say mê, thiết tha với loài cây rừng của mảnh đất Tây Nguyên cùng với sự thăng hoa của ngòi bút Nguyễn Trung Thành. Ta đã từng không

quên những cây tre “xanh tự bao giờ" trong thơ Nguyễn Duy, không quên dáng | dừa xanh tươi mãi đến giờ" trong thơ Lê Anh Xuân thì chắc chắn sẽ khắc cốt

ghi tâm hình ảnh “xanh bất tận" của rừng xà nu trong bản hùng ca thời lửa cháy của Nguyễn Trung Thành.