Vợ Chồng A Phủ - Tô Hoài

Phân tích diễn biến tâm lí và hành động của nhân vật Mị trong đêm tình mùa xuân (trích Vợ chồng A Phủ- Tô Hoài)

a. Mở bài:

- Thành công nổi bật nhất trong Vợ chồng A Phủ của Tô Hoài là nghệ thuật miêu tả và phân tích tâm lí nhân vật.

- Ngòi bút của nhà văn thật tinh tế, sâu sắc trong việc phát hiện và miêu tả diễn biến tâm lí, sức sống tiềm tàng và sự thay đổi số phận của Mị- người phụ nữ tưởng chừng đã cam chịu số kiếp nô nhưng khi điều kiện cho phép, cô vẫn vươn lên làm chủ cuộc đời mình.

- Trong không khí tươi đẹp của đêm tình mùa xuân đã khiến tâm hồn câm lặng của Mị trỗi dậy bùng lên khát vọng sống, khát vọng được yêu thương và khát vọng được làm một con người theo đúng nghĩa.

b. Thân bài - Nghệ thuật giới thiệu nhân vật của Tô Hoài

+ Tác giả giới thiệu nhân vật bằng một khoảnh khắc trong thực tế để hiện lên số phận khổ cự của nhân vật. Tô Hoài đặt Mị vào những hoàn cảnh khác nhau để bộc lộ tính cách cũng như số phận của nhã

vật.

+ Đêm tình mùa xuân là khoảng không - thời gian đặc biệt, chính tại khoảnh khắc đó mà Mị như một con rùa lùi lũi trong xó cửa " khát khao sống, khát khao yêu đương.

- Phân tích ngắn gọn hoàn cảnh của nhân vật Mị trước khi về làm dâu nhà thống lí Pá Tra. - Nhân vật Mị sau khi về làm dâu nhà thống lí

+ Sau khi Mị về làm dâu nhà thống lí, Mị sống với thân phận nô lệ, con dâu gạt nợ. Cô bị đe dọa đến mức tê liệt ý thức:

+ Trở về nhà, với ý định ăn lá ngon không thành, Mị quay trở lại nhà thống lí chấp nhận kiếp của một kẻ tội đời, nô lệ. Mị câm nín chôn vùi tuổi thanh xuân, thời con gái đẹp đẽ với những khởi đầu đời của mình. Cô ngày càng không nói, sống như cái xác không hồn, lùi lũi như con rùa trong xó cửa.

++ Những tưởng Mị sẽ cam chịu kiếp sống đó cho đến chết trong căn buồng u tối chỉ có một lỗ cửa ô vuông bằng bàn tay, trông ra chỉ thấy mờ mờ trăng trắng, không biết là sương hay nắng. Nhưng ai có thể ngờ được trong dáng hình của “con rùa” ấy vẫn ẩn chứa một sức sống tiềm tàng mãnh liệt chỉ chờ có cơ hội là bùng phát.

- Mị trong đêm tình mùa xuân: Đêm tình mùa xuân trở về đã đánh thức niềm yêu sống và khát vọng tự do trong Mị

+ Miêu tả diễn biến tâm trạng và sự thức dậy ý thức trong Mị trong đêm tình mùa xuân” là một không gian thích hợp, vì:

++ Mùa xuân là tín hiệu đẹp của tình yêu và hạnh phúc, sức sống đâm chồi, kho cơn của những cảm xúc bị dồn nén bấy lâu.

+ Mùa xuân đối với người miền núi rất đặc biệt: họ tạm quên công việc vất vả những ước mơ, khát vọng.

+ Những đêm tình mùa xuân ở vùng núi cao là không gian hẹn hò của đôi lứa.

++ Nhưng nhiều mùa xuân tươi đẹp đã đi qua, nhiều đêm tình mùa xuân như thế, sức sống của - Mị vẫn tê liệt hoàn toàn.

- Đêm tình mùa xuân năm nay Mị chợt thức tỉnh là do sự tổng hòa của nhiều nguyên cơ khác nhau:

+ Mùa xuân ở Hồng Ngài năm nay rất đẹp và thanh bình: những chiếc váy xòe ra như thế bướm sặc sỡ, những bông bí đỏ vàng ửng; những đứa trẻ con nô đùa 

Trong không gian này, tâm hồn Mị trở nên rạo rực, cô thanh thản để hướng về quá khứ, về cuộc đời mình .

Ngoài đâu nói tiếng sáo gọi bạn đi chơi mà lòng Mị thấy bồi hồi. Mị nhớ về quá khứ: rất đẹp và hạnh phúc trong cuộc đời. Ngày Mị thổi lá cũng hay như thổi sáo, có biết bao người mê đã ngày đêm thổi sáo đi theo cô.

Mày có con trai con gái rồi

Mày đi làm nương 

Ta chưa có con trai con gái 

Ta đi tìm người yêu.

+ Trong ngày Tết, Mị cũng uống rượu. Cô lịm mặt ngồi đấy, cái say nồng của men rượu làm Mị nhớ lại những điều mà cô đã lãng quên.

+ Lòng Mị sống về ngày trước, tai Mị văng vẳng tiếng sáo gọi bạn đầu làng. Mị đã có ý thức về quá khứ, cuộc đời mình: nó đẹp, hạnh phúc nhưng đã xa xôi.

+ Mị có ý thức về thực tại của mình, cô thấy phơi phới trở lại khi nghĩ mình còn trẻ

+ Khát Vọng bùng lên, Mị muôn đi chơi Tết vì bao nhiêu phụ nữ có chồng còn đi chơi ngày Tết. huống chi Mị với A Sử không có lòng với nhau.

+ Quá khứ tươi đẹp mà hiện thực thì phũ phàng, Mị muốn ăn lá ngón mà chết ngay đi để khỏi phải nghĩ, khỏi phải dằn vặt, khổ đau.

Sự giải thoát trong bế tắc của Mị là một tín hiệu vui khẳng định sự sống đã trở lại. Bởi vì, lúc Mi. muốn chết cũng là lúc Mị đang sống. Nó khác hẳn với hình ảnh con rùa lùi lũi nuôi trong xó cửa

- Hành động của Mị sau khi sự sống trở lại:

+ Tiếng sáo gọi bạn yêu vẫn réo rắt gọi ngoài đường, xoáy sâu vào trái tim đang thổn thức của  Mị: “Anh ném pao, em không bắt/ Em không yêu, quả pao rơi rồi”. Tiếng sáo như có ma lực - bay bổng, thôi thúc Mị khao khát đi chơi, thôi thúc Mị phải hành động.

+Mị xắn thêm mỡ bỏ vào đĩa đèn khơi thêm ngọn lửa sáng. Đây là một chi tiết đẹp, có 7 8 Nó soi sáng cho không gian tăm tối, cho cuộc đời đã bị cầm tù bấy lâu nay ở nhà thống lí.

+ Búi lại tóc, với tay lấy cái váy hoa.

+ Chẳng cần biết A Sử đã bước vào buồng và hỏi: “Mày muốn đi chơi à?”, trong lòng Mị chỉ còn tiếng sáo và khát vọng tự do...

Tô Hoài nhận thấy ý thức đang sống dậy một cách mãnh liệt trong con người Mị. Mị nhận ra mình còn trẻ, nhận ra kiếp sống cầm tù bấy lâu nay của mình. Khi ý thức đã trở lại đã thôi thúc Mị hành động một cách quyết liệt, không gì ngăn nổi: Mị muốn đi chơi. Mị muốn thoát ra khỏi cái địa ngục tăm tối đã giam hãm cuộc đời mình, để tự do thả hồn mình theo tiếng sáo gọi bạn tình, tìm lại những ngày tươi đẹp đã mất.

- Sức sống tiềm tàng trong Mị cho dù bị chà đạp

+ Khát vọng vừa bùng lên đã bị A Sử chặn đứng lại. Sợi dây tàn bạo đã cuốn chặt Mị vào cây cột trong căn buồng là tôi cho đến sáng hôm sau. Nhưng A Sử chỉ có thể trói được thể xác chứ không chói buộc được tâm hồn đang khát khao sự sống của Mị.

+ Hợi rượu nồng nàn đã nâng tâm hồn Mị bay theo những tiếng sáo mùa xuân Tiếng sáo đura Mi theo những cuộc chơi, những đám chơi,

+ Mị quên mình đang bị trói, quên đi cảm giác đau đớn đến tê dại: “Mị vùng bước đi”.

Chi tiết diễn tả thật quyết liệt lòng ham sống của Mị bất chấp hiện tại tăm tối, khổ đau. Cô muốn bước đi, muốn giải thoát cho cuộc đời mình khỏi địa ngục trần gian.

+ Bước chân vùng đi đã đánh thức Mị trở lại hiện tại, sợi dây siết chặt vào da thịt như đứt ra từng mảng, đau đớn. Cô nhận ra hiện thực tàn khốc, mọi giấc mơ tan biến Mị thổn thức nghĩ mình không bằng con trâu con ngựa.

Hai biểu tượng của ước mơ, tự do và thực tại hiện ra trong hai âm thanh đối lập: tiếng sáo gọi bạn tình tha thiết và tiếng chân ngựa đạp vào vách khan. Thực tại ngang trái, đau xót khiến Mị nhận ra kiếp người không bằng kiếp vật Đời người đàn bà lấy chồng ở Hồng Ngài một đời chỉ biết đi theo đuổi con ngựa của chồng, nhưng điều đó với Mị cũng chưa bao giờ có được.

+ Suốt đêm hôm ấy, Mị bị trói đứng trong hơi men nồng nàn, trong tiếng sáo tha thiết đầy ai oán. Nhưng sức sống tiềm tàng vẫn âm ỉ cháy trong Mị, tiếp cho cô thêm sức mạnh, quên đi nỗi đau về thể xác để tâm hồn được giải phóng theo tiếng sao lơ lửng. Tiếng sáo cứ đi lặp lại như một bài ca về sức sống bất diệt của con người. Nhà văn diễn tả tâm trạng của Mị thật xác thực lúc lại nồng nàn tha thiết. Hơi rượu tỏa. Tiếng sáo. Tiếng chó sủa xa xa, Mị lúc mê, thức tỉnh...khiến người đọc không khỏi xúc động, thương cảm cho người phụ nữ chịu nhiều bất hạnh. .

Tiểu kết: Khép lại khát vọng được đi chơi, được sống tự do trong đêm tình mùa xuân, Mị lại rơi vào tình cảnh bế tắc hơn trước đó. Kết cục thê thảm ấy cũng là lời lên án, tố cáo với hành động tàn độc của cha con thống lí. Chúng đã dùng cường quyền và thân quyền để thống trị, bóc lột con người, khiến những người lao động nghèo khổ như Mị tê liệt về ý thức để phục tùng chúng.

c. Kết bài

- Nhà văn thật tài tình khi khám phá và miêu tả được tâm lí phức tạp, đầy biến động của nhân vật Mị.

- Tiếng sáo như một âm thanh kì lạ len lỏi vào tâm hồn vốn câm lặng của Mị làm sống dậy quá khứ tươi đẹp cũng như ý thức trong Mị.

- Mặc dù, trong đêm tình mùa xuân, Mị vẫn chưa giải phóng được cuộc đời mình nhưng sức sống tiềm tàng trong Mị báo trước cho sự chuyển biến quyết liệt của Mị ở giai đoạn sau. Đó chính là ý nghĩa nhân văn của tác phẩm.