Thanh Mai Không Lấy Trúc Mã (1802)

Tưởng bây giờ là bao giờ,

Rõ ràng mở mắt còn ngờ chiêm bao.

Giọt châu thánh thót nghẹn bào,

Mừng mừng tủi tủi xiết bao là tình.(13)

====================================

Năm Tân Mùi (1811). Hai mùa xuân lặng lẽ lại trôi qua.

Tầm trưa vào đầu giờ Ngọ, ở dãy nhà học của Đốc Học Đường, học trò lần lượt ra về sau khi kết thúc buổi học sáng. Những chàng trai tuổi đôi mươi ăn vận nhã nhặn, mặt mũi thông minh thật đúng là dáng vẻ của nhân tài trường quốc học, tay ôm tập vở vừa đi vừa nói chuyện vui vẻ. Hầu như họ luôn bàn luận về bài học hoặc đàm đạo thơ văn. Và trong số đó có cả Tưởng.

Hai năm trước lên kinh thành thi vào Đốc Học Đường, Tưởng đỗ. Chính thức trở thành Giám sinh, đời cậu sang trang mới. Triệu xã trưởng có người bằng hữu là thương nhân sống trên kinh thành, nhận được thư nên vui vẻ để Tưởng tá túc tại nhà để đi học chờ khoa thi. Ngày ngày đến trường chăm chỉ học hành, làm thơ viết văn cùng bằng hữu, cuộc sống của Tưởng hoàn toàn thay đổi.

Tưởng về nhà, vừa hay lại nghe người làm trong nhà vị thương nhân nọ bảo có người của Triệu gia đến tận đây xin gặp cậu vì chuyện rất gấp. Lúc vào phòng chính, cậu mới biết đấy là Ngãi. Nhác thấy cậu chủ, hắn lập tức chạy đến quỳ xuống trước mặt khóc lóc: "Cậu ơi con đã đi suốt mấy ngày mấy đêm mới đến được đây. Cậu mau mau về nhà đi ạ, ông với bà xảy ra chuyện rồi!".

"Ngươi nói rõ xem nào, cha và mẹ ta đã gặp chuyện gì?" Tưởng hết sức lo lắng.

"Thưa, ông ngã bệnh nằm suốt trên giường, thầy lang nói ông bệnh nặng lắm! Còn bà Ba thì nhốt mình trong phòng, nhiều ngày không chịu ăn uống!"

"Tại sao lại như vậy?"

"Dạ, là vì chuyện cậu Liêm! Tháng trước, cậu Liêm bỏ nhà đi rồi ạ!"

Tưởng vô cùng kinh ngạc. Đã định hỏi thêm nhưng thấy tình hình gấp rút, cậu liền nhanh chóng thu xếp hành trang. Sau đó cậu biên một lá thư cho người làm bảo khi vị thương nhân về thì trao lại cho ông hay lý do mình trở về nhà và thêm một lá thư khác nhờ gửi đến Đốc Học Đường báo vắng mặt một thời gian. Xong xuôi, cậu và Ngãi mau chóng đi ra ngoài lên xe ngựa.

Trên đường đi, Tưởng yêu cầu tên người làm kể rõ sự tình. Ngãi thút thít:

"Đã đến nước này thì con nói thật luôn. Cậu còn nhớ ả đào hát tên Ái của đoàn Hồng Đào hồi trước không ạ? Cậu Liêm si mê ả suốt hai năm dài, sau đó ông với bà Ba biết chuyện nên phản đối kịch liệt. Cậu Liêm hết lời van nài nhưng không được. Thế là cậu rời khỏi nhà họ Triệu, bỏ đi cùng với ả đào hát ấy."

Tưởng bất động, chuyện lớn như thế mà sao cậu không hề hay biết. Suốt bao năm qua, cậu luôn biên thư về cho nhà báo bình an và cũng nhận không biết bao nhiêu lá thư nhà gửi lại ấy vậy chẳng bao giờ thấy nhắc đến chuyện tình giữa anh trai với Ái. Nay đột ngột được nghe kể, cậu không khỏi bần thần. Tưởng nhìn Ngãi:

"Sao ngươi không nói sớm ta biết?"

"Thưa, là ông dặn con giữ kín kẻo ảnh hưởng đến chuyện học hành của cậu."

Tưởng nhắm mắt, thở ra một tiếng nặng nề. Chuyện học hành thi cử đúng là quan trọng nhưng chuyện nhà cũng đâu thể làm ngơ, chưa kể đó lại liên quan đến anh trai, cha cũng nên cho cậu hay mới phải lẽ. Giờ việc cũng đã xảy ra rồi, có trách cứ đâu giải quyết được gì, cậu chỉ mong về đến nhà thật sớm.

***

Dẫu con ngựa phi rất nhanh, thế mà cũng phải mười mấy ngày sau hai người mới về đến Triệu gia. Xe vừa dừng lại, Tưởng đã nhảy xuống rồi bước hối hả vào nhà. Ngãi ở phía sau, vác theo đống hành trang của cậu, chạy theo.

Hỷ đang quét cái sân gạch bỗng thấy một chàng trai dáng tầm cậu Liêm, mặt nửa lạ nửa quen đi thẳng vào nhà. Mãi lúc sau, chị mới bất ngờ nhận ra cậu Ba, người đã rời khỏi đây hai năm trước để lên kinh thành học. Chị liền chạy đến mừng rỡ:

"Trời ơi cậu Tưởng, là cậu thật ạ?"

Đúng lúc Ngãi chạy vào, nói thật to: "Cậu Tưởng về rồi!". Chẳng bao lâu sau, đám người làm từ dãy nhà sau ùa lên. Nét mặt ai nấy đều mừng rỡ như đón tiếp một vị thánh sống. Loáng cái, mọi người đã vây quanh cậu chủ mừng mừng tủi tủi.

"Tưởng... về rồi sao?"

Tưởng và đám người làm nghe giọng bà Hai và bà Tư cất lên. Ngay trước cửa phòng chính, bóng dáng hai bà xuất hiện, gương mặt vui mừng. Tức thì, Tưởng bước nhanh đến gọi hai mẹ. Bà Hai vuốt tóc cậu, gật đầu nghẹn ngào, về là tốt rồi. Sau đó đến bà Tư, hai năm trời không thấy mặt con trai, nay đôi mắt nhòe lệ liền ôm lấy con hỏi han đủ điều. Tưởng nhắm mắt lại, nằm yên trong lòng mẹ. Chợt, cậu nghe một tiếng gọi thân thuộc vang lên ngay phía sau:

"Cậu Tưởng...?"

Tưởng liền mở bừng mắt, có chút lặng đi. Giọng nói này, cậu dễ dàng nhận ra đó là của ai. Hai năm không đủ dài để có thể xóa nhòa bóng hình ấy. Tất cả vẫn rõ ràng hệt như chỉ vừa xảy ra ngày hôm qua. Tưởng rời khỏi Triệu gia là vì người này, lúc trở về nhà ngoài cha và các mẹ ra cậu cũng là vì người này. Nhưng khi vừa nghe tiếng nói đó thì cậu lại hết can đảm để gặp mặt.

Biết rõ là không thể trốn tránh nên Tưởng đành rời khỏi lòng mẹ, chậm rãi quay lưng lại. Tằm ở ngay phía trước đang nghiêng đầu chờ đợi và khi nhìn rõ khuôn mặt chàng trai đôi mươi ấy thì Tằm mỉm cười thật tươi, đôi mắt bỗng dưng đỏ hoe. Từng đường nét xinh đẹp khả ái của tuổi mười tám lập tức sáng bừng. Khiến người khác nghĩ rằng, cô đã mong chờ cái ngày này lâu, rất lâu rồi. Vui mừng khôn xiết, Tằm đưa đôi tay run run chạm nhẹ vào tay Tưởng, nói khẽ:

"Đúng là cậu rồi, cậu Tưởng..."

Dáng vẻ quá đỗi mừng rỡ từ Tằm lại làm dấy lên trong lòng Tưởng những cảm xúc xao xuyến thuở xưa vốn dĩ từng nghĩ rằng đã chôn chặt vào quá khứ. Nhất là khi cậu nhận ra nét đẹp trưởng thành của người con gái đó. So với hai năm trước, Tằm quá khác rồi, đằm thắm thùy mị và vẫn mang vẻ thông minh vốn có.

"Cuối cùng cậu cũng trở về. Tằm chờ suốt..."

Tằm chưa dứt lời là Tưởng, một cách kín đáo rút tay lại, đồng thời quay qua bảo với mẹ rằng mình muốn gặp cha. Bà Tư gạt lệ, gật đầu. Lúc Tưởng cùng hai mẹ rời đi, Tằm lặng lẽ dõi theo cậu. Hai năm trôi qua, sự xa cách ấy lại đong đầy hơn trước.

Triệu xã trưởng nằm ngủ trên giường. Chỉ mới hai năm mà cha gầy đi nhiều, lòng Tưởng đau như cắt. Cậu nghe bà Hai nói, chỉ vì chuyện của Liêm mà ông mất ăn mất ngủ suốt nhiều tháng liền, tổn hao sinh lực nên chỉ nhiễm phong hàn một chút là nằm liệt trên giường. Thầy lang đến xem mạch rồi thở dài, lao tâm lao lực bệnh nhẹ cũng hóa nặng, e đây là tâm bệnh khó mà trị dứt. Tưởng biết ông kỳ vọng vào Liêm nhiều thế nào, nay anh trai bỏ cha mẹ và bỏ công danh đi theo một cô đào, người ta đàm tếu là một lẽ mà còn có lỗi với tổ tông nhà họ Triệu.

Bà Tư bảo Tưởng sang phòng bà Ba khuyên nhủ xem sao. Ngày trước, bà cũng thương cậu lắm nên họa chăng sẽ nghe theo. Quả nhiên đúng thế, khi Tưởng vừa gõ cửa rồi nói vài lời là tức khắc, cánh cửa phòng luôn đóng kín trước tất cả mọi người đột nhiên mở ra. Trông thấy Tưởng cứ như trông thấy Liêm trở về nhà, bà Ba bật khóc lao đến ôm cậu. Tưởng chẳng biết làm gì ngoài việc lắng nghe tiếng nức nở đau khổ của bà.

Khi bà Ba đã ngủ, Tưởng mới rời phòng. Triệu gia bỗng nhiên xảy ra bao nhiêu biến cố khiến cậu vừa xót xa vừa mỏi mệt.

Có tiếng bước chân vang lên. Cậu quay qua, tâm trạng nặng nề biến mất thay vào đó là sự khó xử bởi thấy Tằm. Hiểu cậu chủ nghĩ gì, Tằm lên tiếng trước:

"Hẳn cậu sẽ ở lại nhà dăm ba hôm nữa, lý nào cậu định sẽ tránh mặt Tằm trong ngần ấy ngày đó sao?"

Tưởng biết rõ mình không thể làm vậy. Sống cùng một nhà thì tất nhiên ngày ngày sớm tối sẽ gặp nhau, tránh mặt đâu phải là ý hay. Ngoài cảm giác bồi hồi ra, cậu còn sợ gặp Tằm là bởi việc đã làm hai năm trước vào đêm hội Lồng Đèn, về nụ hôn sai lầm đó. Tưởng không đáp lời chỉ thấy Tằm chậm rãi quay lưng đi.

Hai người ra sau vườn, vẫn là chiếc bàn đá mà nhiều năm liền luôn là nơi họ hàn huyên tâm sự. Từ khi ngồi xuống đến lúc này, vẫn chẳng ai nói gì, đôi mắt tĩnh lặng cứ hướng vào từng gốc cây, bụi cỏ hay lùm hoa trước mặt.

"Tằm rất vui khi cậu bình an trở về." Tằm chợt bảo, "Cậu đi học trên kinh thành hẳn là rất tốt, phải không ạ?"

Tưởng khẽ gật đầu. Tằm lại hỏi tiếp điều gì đó, và cậu cũng chỉ gật. Mãi đến lúc Tằm đề cập đến nguyên nhân khiến cho nhà họ Triệu gặp phải biến cố:

"Có lẽ cậu đã nghe Ngãi kể về chuyện cậu Liêm với cô Ái..."

Bấy giờ Tưởng im lặng, không gật đầu nữa. Ngoài Triệu xã trưởng và ba bà ra, cậu biết người đau lòng tiếp theo trước việc Liêm bỏ nhà đi chính là Tằm. Vốn dĩ, Tằm thương Liêm chẳng những vậy cả hai còn sắp được cưới hỏi cho nhau thử hỏi làm sao cô không đau khổ. Cậu đoán, tình cảm của Tằm dành cho anh trai mình vẫn như xưa. Bấy giờ Tưởng mới cất giọng:

"Ta xin lỗi..."

"Tại sao?"

"Xem như là ta thay mặt anh trai và Triệu gia làm thế. Đáng lý, ngươi đã có thể lấy anh ấy và trở thành con dâu lớn của nhà họ Triệu."

Tằm ngạc nhiên nhìn Tưởng, sau đó tiết lộ một điều mà cậu không ngờ tới:

"Cậu Liêm chẳng có lỗi gì với Tằm cả vì Tằm biết cậu ấy thương cô Ái từ lâu rồi, là lần đầu tiên Triệu gia đi xem đoàn Hồng Đào hát."

Tưởng vô cùng kinh ngạc. Liêm đã thương Ái ngay lần gặp đầu tiên đó ư? Lẽ nào là tiếng sét ái tình? Và hơn hết, Tằm lại biết rất rõ chuyện của họ.

"Tại sao ngươi không nói ta biết?"

"Vì khi ấy cậu Liêm chưa muốn ai biết điều này."

"Thế lý gì ngươi để mặc như thế? Phải ngăn cản chứ?"

"Đã là duyên phận làm sao ngăn cản được."

"Nhưng ngươi thương anh ấy còn gì."

Tằm tiếp tục nhìn Tưởng không chớp mắt, miệng lại nói ra lời lẽ đầy lạ lùng:

"Bắt đầu từ hai năm trước, Tằm đã luôn chờ đợi một người khác..."

-------------------------------------------------

Chú thích:

(13) Trích trong Lưu Hương ký của Hồ Xuân Hương. Hàm ý nói về cuộc tái ngộ của một mối tình.