Emma

Hai vợ chồng John Knightley không phải giam mình lâu ở Hartfield. Chẳng bao lâu, thời tiết đã khá lên để ai muốn ra khỏi nhà thì đi được. Sau thời gian thuyết phục cô con gái lưu lại nhà cùng với bọn trẻ của cô, bây giờ ông Woodhouse phải chấp nhận cho gia đình cô ra về và còn cất tiếng than vãn về số phận của Isabella tội nghiệp, trong khi Isabella tội nghiệp có thể là mẫu phụ nữ hạnh phúc sống cùng với những người mà cô chiều chuộng đến mức làm cho hư người, được họ khen thưởng hết lời, làm ngơ khuyết điểm của họ, và luôn luôn bận bịu trong tinh thần vô tư.

Đúng vào ngày chia tay, cô Woodhouse nhận được một lá thư dài, lịch sự, trang trọng của anh Elton, cho biết ngày kế anh sẽ rời Highbury để đến chơi với bạn bè, anh sẽ ở Bath trong vài tuần. Vì lý do thời tiết và bận bịu, anh không thể đến từ giã ông Woodhouse, người mà anh luôn cảm mến vì tư cách lịch sự và thân thiện – và nếu ông Woodhouse có nhờ vả chuyện gì, anh sẽ lấy làm vui mà đáp ứng.

Emma cảm thấy ngạc nhiên lẫn hài lòng. Sự vắng mặt của anh Elton vào lúc này là đáng mong ước nhất. Cô thán phục anh đã tính toán việc này tuy không thích cung cách anh thông báo. Cô bất mãn vì anh chỉ thông tin với ông bố mà không hề đề cập đến cô. Ngay cả lời chào hỏi mào đầu cũng không có tên cô trong đó. Tên cô không được nhắc đến. Sự thay đổi thái độ đột ngột và cung cách trang trọng khi giã từ khiến cho cô nghĩ ông bố sẽ nghi ngờ có chuyện gì đấy.

Nhưng ông không nghi ngờ. Ông quá ngạc nhiên được biết anh thình lình ra đi, e sợ anh Elton có thể không được bình an đi đến nơi, và không thấy có gì khác lạ trong ngôn từ của anh. Lá thư là hữu ích vì hai cha con có đề tài để suy nghĩ và chuyện trò trong buổi tối cô đơn. Ông Woodhouse nói về nỗi lo âu của mình, còn Emma cố trấn an ông theo cung cách nhanh nhẩu như thường lệ.

Bây giờ cô quyết định trình bày vụ việc cho Harriet. Cô tin cô bé đã gần khỏi bệnh, và tốt nhất là bỏ nhiều thời gian vào lúc này để xoa dịu nỗi khổ trước khi anh chàng kia trở về. Thế nên, ngày hôm sau cô đi đến nhà bà Goddard, dù phải trải qua nỗi ăn năn. Cô phải tìm cách xóa bỏ mọi vọng tưởng mà cô đã cất công gầy dựng, thú nhận mình đã lầm lẫn một cách tệ hại và đã phán xét sai lạc trong mọi ý nghĩ, mọi quan sát, mọi tin tưởng, mọi tiên đoán của mình trong sáu tuần vừa qua.

Lời thú tội làm sống lại nỗi xấu hổ ban đầu. Khi nhìn những giọt nước mắt của Harriet, cô nghĩ không bao giờ mình khoan dung với mình nữa.

Harriet đón nhận sự việc với thái độ rất tốt – không kết án ai cả. Trong mọi việc cô đều bỉêu lộ tính ngây thơ và ý nghĩ về địa vị thấp hèn của mình khiến cho bạn cô đỡ bứt rứt.

Emma đánh giá cao tính giản đơn và khiêm tốn. Tất cả những gì dễ mến, tất cả người gì gắn bó dường như là ở phía Harriet, không phải ở phía cô. Harriet cho thấy rằng mình không phải là người có danh giá cao để phiền trách. Việc được một người như anh ấy để ý đáng ra phải là một vinh dự quá lớn. Cô không bao giờ xứng đôi với anh ấy, mọi người đều nghĩ thế, trừ cô bạn Woodhouse tốt bụng và thiên vị.

Cô khóc nhiều, nnhưng nỗi đau khổ trông thật chất phác, đến nỗi dưới mắt Emma đấy là phẩm giá đáng trân trọng. Cô lắng nghe và cố gắng an ủi cô bạn nhỏ với cả con tim và niềm thông cảm – vào lúc này thực sự tinh rằng mình kém cỏi so với Harriet – và rằng giá được như cô bé thì mình sẽ có hạnh phúc thay vì chỉ có tài năng và trí thông minh.

Cô từ giã với mọi quyết tâm trở nên khiêm tốn và kín đáo, cố dập tắt mọi trí tưởng tượng trong phần còn lại của cuộc đời mình. Bây giờ, nhiệm vụ kế tiếp của cô là giúp cho Harriet được thoải mái, cố thể hiện tình cảm của mình bằng cách khác hay hơn là lo làm mai. Cô mời cô bé đến Hartfield, đối xử rất tử tế, cố làm cho cô bé bận bịu và khuây khoả qua sách báo và chuyện trò hầu loại anh Elton ra khỏi đầu óc của cô bé. Cô biết phải cần thời gian. Cô thấy dửng dưng với mọi chuyện khác, và không hề cảm thông với ý tình của anh Elton. Cô hy vọng với tuổi non nớt của Harriet và với mọi vọng tưởng đã tiêu tán, cô bé sẽ bình tĩnh trở lại vào lúc anh Elton quay về và tất cả sẽ gặp nhau trong mối quen biết bình thường mà không phải che giấu tâm tư.

Harriet vẫn nghĩ về anh như là người toàn vẹn và cho rằng không có ai ngang bằng anh về mặt ngoại hình hoặc ta6m tính. Sự thật là cô bé vẫn trung kiên với tình yêu hơn là Emma dự đoán. Tuy thế, Emma cứ nghĩ dĩ nhiên là cô bé sẽ cố gạt bỏ thứ tình yêu không được đền đáp, cho nên cô không hiểu được tại sao cô bé cứ mãi vương vấn.

Nếu khi trở về anh Elton rõ ràng, có thái độ dửng dưng như Emma mong đợi, cô tin Harriet sẽ không còn vọng tưởng khi trông thấy anh hoặc nghĩ về anh.

Việc ba người phải sống ở cùng nơi chốn là điều tệ hại cho cả ba. Không ai trong ba người có khả năng loại bỏ hoặc thay đổi mối giao tiếp. Họ phải gặp lại nhau và cố chịu đựng.

Harriet là người khổ sở nhất khi bạn bè cô tại nhà bà Goddard nói về anh Elton, tất cả thầy giáo, cô giáo và học sinh đều vô cùng ngưỡng mộ anh. Chỉ khi đến Hartfield cô mới nghe lời nói về anh với vẻ lạnh nhạt hoặc với sự thật đáng khinh. Khi có vết thương thì phải tìm ra cách chữa trị ở bất cứ nơi nào. Emma cảm thấy rằng ngày nào mà chưa thấy được cách chữa trị thì ngày ấy cô vẫn chưa được bình yên trong tâm hồn.