Bản Thảo Bằng Đá

Rojas tin chắc rằng dù anh có đưa ra nhiều bằng chứng thì Diego de Deza cũng không dễ dàng chấp nhận giả thiết Thái tử bị đầu độc. Chắc chắn, Đức Giám mục sợ rằng nếu chứng minh được tất cả điều này là sự thật, Vua và Nữ hoàng sẽ không còn tin tưởng ông nữa. Điều này có nghĩa là các ý đồ, mục tiêu của ông sẽ sụp đổ. Từ lâu, Rojas đã quan sát thấy sự khác biệt cơ bản giữa Giám mục và bản thân anh. Đối với Giám mục, lợi ích là duy nhất trong khi đối với Rojas, tình yêu là động lực thật sự. Dù thế nào, điều anh cần làm lúc này là đến gặp hai cô gái.

Khi vừa bước chân vào sân nhà chứa, anh đã gặp Sabela đang ngồi chải tóc dưới ánh nắng mặt trời. Nhìn thấy cô gái vào ban ngày, mới tắm giặt xong và chưa trang điểm, anh cảm thấy cô còn đẹp hơn rất nhiều so với buổi tối hôm trước.

- Tôi không nghĩ anh lại đến sớm như thế, cô gái thốt lên như một lời chào.

- Hiện giờ, tôi không đến vì cô - Rojas vội vàng nói.

- Thế thì anh đi đi! - Cô gái kêu lên với đôi môi dẩu ra khó chịu.

- Nhưng cô có thể giúp được tôi. - Rojas nói thêm, không nhận ra sự vô ý của mình - Tôi muốn gặp gấp hai cô gái đã ngủ cùng Thái tử đêm hôm trước.

- Hai cô đó làm việc tốt hả? - Cô gái hỏi một cách châm biếm.

- Không phải lúc để đùa - Rojas thiếu kiên nhẫn đáp lại - Đây là vấn đề sống hay chết mà.

- Bình tĩnh nào. Tôi sẽ đưa anh đi gặp Rosa. Anh sẽ phải bằng lòng với cô ta thôi, vì Alicia đã bỏ đi cách đây một vài ngày. Cả hai ở chung một phòng.

- Cô ấy có nói gì trước khi đi không? - Rojas hỏi, - không giấu được vẻ khó chịu.

- Cô ấy không có thời gian. Cô ấy đi mà không từ biệt ai cả, có vẻ như đang chạy trốn điều gì đó.

- Cô có biết gì vê cô ấy không?

- Rất ít. Thực sự tôi chỉ biết cô ấy luôn gặp điều không may.

- Cô nói có ý gì vậy?

- Chỉ là cảm nhận của tôi thôi. Nhưng anh đi đi, ở đấy anh có Rosa, - Sabela nói, chỉ tay về một trong những căn phòng - Chính là căn phòng mà Thái tử đã qua đêm.

Sau đó, cô gái gõ cửa và hỏi Rosa có thể mở cửa không vì có một người đàn ông muốn nói chuyện với cô.

- Được thôi, để anh ta vào - Rosa kêu lên từ phía trong căn phòng.

- Tôi sẽ ở sân, nếu như anh cần tôi - Sabela nói trước khi rời đi.

Cô gái đang ngồi khâu váy trên một chiếc giường nhỏ. Cô ta trạc tuổi Sabela nhưng trông già và ma lanh hơn.

- Bây giờ là giờ nghỉ của tôi. Họ không nói gì với anh à? - Cô ta càu nhàu thay cho lời chào.

- Tôi chỉ muốn nói chuyện với cô thôi. - Rojas xin lỗi - Về một việc quan trọng, nhưng cô cũng không cần bận tâm nhiều.

- Tôi không biết chuyện gì quan trọng. Anh biết công việc của tôi rồi đấy.

- Kể cho tôi nghe điều gì xảy ra tối hôm Thái tử ở đây đi.

- Anh muốn sẽ xảy ra điều gì? Giống như mọi người khác thôi.

- Điều tôi muốn biết là có xảy ra chuyện gì đó thu hút sự chú ý của cô không?

- Nếu như anh nói đến kích cỡ hoặc khả năng của Thái tử, tôi phải nói với anh rằng tôi không thấy có điều gì khác lạ cả, với tất cả sự tôn trọng đối với Vương triều.

- Hãy kể lại sự việc đi!

- Anh là kẻ tò mò à? - Cô gái khinh miệt hỏi - Hay anh là một trong những kẻ đạt khoái lạc bằng câu chuyện của người khác?

- Đây là việc quan trọng, tôi đảm bảo với cô. Và nếu cô không kể cho tôi, - Rojas hắng giọng đe doạ, - cô sẽ phải ra toà.

- Nếu như vậy, tôi sẽ nói chuyện với anh, còn cách nào nữa đâu.

- Với cô sẽ không có chuyện gì đâu. Tôi đảm bảo là cô đang phục vụ tốt Vương triều đấy.

- Được rồi, được rồi. Vì anh coi đó là việc quan trọng, tôi sẽ kể anh nghe chuyện gì đã xảy ra, nhưng đừng có kéo tôi vào vướng mắc của anh nhé.

- Tôi hứa với cô! - Rojas đảm bảo với cô gái.

- Đầu tiên, Thái tử ngủ với Alicia. Tôi không quan tâm lắm vì cuối cùng chúng tôi đã nhất trí sẽ cưa đôi những gì được cho. Sau khi ngủ với Alicia, Thái tử muốn ngủ với tôi nhưng Ngài không thể. Tôi đã xin Ngài nghỉ ngơi một lát và chờ để dương vật hồi sức, nhưng Ngài vẫn tiếp tục thử sức. Khi thấy Ngài quá vội vàng, Alicia đảm bảo rằng cô ấy có một loại dầu thơm sẽ mang lại sức cường dương như một chú ngựa giống. Thái tử lúc đó cũng hơi nghi ngại một chút, nhưng sau đó, do tình trạng của mình, Thái tử đã quyết định dùng thử. Alicia lấy ra một cái lọ mà cô ấy giấu ở dưới giường và với một mảnh vải cũ, tránh để rơi vãi, cô xoa chất dầu lên ngực và bụng Thái tử. Đó là một loại thuốc kinh khủng, Rosa nói rõ thêm, mùi của nó rất khó chịu. Dù sao thì có vẻ Thái tử cũng thích được xoa chất lỏng đó.

- Lúc đó, cô thấy có gì lạ trong cách ứng xử của Thái tử không?

- Khi đã xoa xong, Alicia nói Thái tử vẫn còn mệt, khiến tôi rất mừng vì tôi không muốn Thái tử nằm đè lên người tôi với loại thuốc đó. Lát sau, Thái tử nói rất khát. Chúng tôi gọi rượu cho Thái tử. Sau đó, anh biết chuyện rồi đấy.

- Cô có thấy Alicia làm gì với chất dầu thơm còn thừa không?

- Khi Thái tử vừa đi, cô ấy lại cất chai dầu thơm đó dưới giường. Sau đó, chúng tôi chia nhau những đồng bạc mà Thái tử cho và đi ngủ. Sáng hôm sau, Alicia ra ngoài từ sớm. Tôi nghĩ là cô ấy đi về phía cầu. Và cô ấy không quay trở lại đây nữa. Đó là tất cả những gì tôi có thể kể cho anh.

- Cô không thấy lạ là cô ấy không quay lại à?

- Ở đây chuyện đó xảy ra thường xuyên. Một số cô ra đi, sau đó, họ quay trở lại. Một số cô chạy trốn với kẻ xấu xa đã lừa dối và bỏ rơi họ ở ngoài đường. Người chịu thiệt hại nặng nhất lại chính là ông chủ nhà chứa vì dường như họ đều nợ ông ấy gì đó. Thường phải chờ đợi một thời gian. Những cô quay trở lại thường dễ sai bảo hơn và nếu không quay trở lại, ông chủ sẽ tuyển thêm người khác.

- Cô có thể miêu tả Alicia không?

- Cô ấy da nâu, mắt đen, - Rosa nói, thiếu nhiệt tình - Mũi bình thường và mồm rộng. Cô ấy cao tầm tôi, hoặc thấp hơn một chút và gầy hơn, - Rosa nói thêm, tự hào về vóc dáng đầy đặn của mình, - nhưng ngực Alicia nở nang hơn.

- Có ai đến hỏi về cô ấy không?

- Cũng có một số khách hàng, tôi tin là vậy. Còn ai có thể hỏi nữa chứ?

- Được rồi. Tôi yêu cầu cô giữ bí mật câu chuyện của chúng ta. Nếu cô không làm vậy, - Rojas cảnh báo cô gái, - cô sẽ gặp rắc rối đấy.

- Thế thì anh không phải cẩn trọng đâu. Tôi đã gặp đủ rắc rối rồi, không cần phải chuốc thêm rắc rối ở bên ngoài nữa, - Rosa nhấn mạnh trong khi quay trở lại công việc - Và bây giờ, nếu như anh cho phép, tôi phải khâu xong chiếc váy này. Đây là váy làm việc của tôi.

Rojas không còn nghi ngờ gì nữa về việc Thái tử bị đầu độc. Anh chỉ còn thiếu việc điều tra đó là loại thuốc độc gì và nhất là nguyên nhân vì sao. Cô gái mà Thái tử Juan chưa gặp bao giờ làm điều đó với mục đích gì? Phải chăng ai đó đã trả tiền để cô ta làm việc ấy? Rõ ràng là chúng biết việc Thái tử dù sớm hay muộn sẽ đi thăm nhà chứa và với một chút may mắn, chúng sẽ có cơ hội tốt để bí mật ám sát Thái tử. Nhưng ai đứng đằng sau vụ này?

Khi Rojas ra đến sân, anh nhìn thấy Sabela đang cho gà ăn. Anh dừng lại một lúc dưới giàn nho ngay trước cửa và nhìn thấy Sabela đang đuổi theo lũ gà như một cô bé.

- Anh về rồi à? - Cô gái cất cao giọng hỏi Rojas, trong khi vẫn tiếp tục đuổi theo đàn gà.

- Tôi còn nhiều việc phải làm, - Rojas nói. - Cô có biết Alicia có thể đi đâu không?

- Tôi không biết, cô gái trả lời. Tôi không giao du nhiều với Alicia.

- Nếu như nhớ ra điều gì mà cô cho là quan trọng hoặc ai đó quan tâm hỏi về Alicia, hãy đến trường San Bartolomé và hỏi một sinh viên tên là Hilario. Anh ấy sẽ chuyển thông điệp của cô cho tôi.

- Thế còn anh? Anh tên là gì?

- Tôi là Fernando de Rojas.

- Tôi có thể hỏi anh làm nghề gì không?

- Chúng ta cứ gọi là nghề khám phá sự thật.

- Nghề ấy lạ thật, trong một thế giới mà tất cả đều giả vờ và nói dối trắng trợn. - Cô gái bình luận đầy châm biếm.

- Tôi sẽ gặp lại cô, - Rojas nói rồi tiến ra phía cửa - À, còn một việc nữa, anh nói thêm trước khi bước ra, tôi biết là không cần thiết phải nói nhưng xin cô đừng kể chuyện này với ai.

Trên đường đi, Rojas không ngừng suy nghĩ về những lời nói cuối cùng của Sabela. Cô gái có lý. Chỉ cần đào bới tìm kiếm một chút sẽ có thể nhận ra tất cả đều là nguỵ trang và thực ra, không có gì giống như ta tưởng tượng khi nhìn thấy lần đầu. Tuy nhiên, ai đó sẽ phải cố gắng kiếm tìm sự thật, cho dù nó bị che lấp đến đâu chăng nữa. Nhưng liệu anh có sẵn sàng? Trong giây lát, anh cố nhớ lại xem trong những cuốn sách mình đã đọc có nói về loại cây hoặc chất độc nào đó có thể thấm qua da và gây mùi khó chịu, nhưng anh không nghĩ ra. Sau đó, anh đến thư viện của Học viện San Bartolomé và rà soát lại từ trên xuống dưới cuốn sách thứ sáu của Dioscorides. Cuốn sách viết về các chất độc chết người và các phương pháp điều trị, nhưng anh cũng không tìm thấy điều gì đáp ứng những điều đang tìm kiếm. Mặc dù không tin tưởng lắm, nhưng anh cũng xem một số sách khác về lĩnh vực này, bỗng nhiên anh nhớ đến cha Antonio. Nếu ai đó có thể giúp anh trong thời khắc này thì người đó không phải ai khác ngoài cha thảo dược của Tu viện San Esteban.

Thật lạ là cha thảo dược không có mặt ở vườn ươm mà đang nằm trên giường, trong phòng riêng và xung quanh cha là đám mấy dày đặc của khói thuốc xì gà. Mắt cha khép hờ và nụ cười bình thản.

- Con xin lỗi đã xen ngang vào giấc mộng của cha, - Rojas nói từ ngoài cửa.

- Anh bạn của ta, thật vui được gặp con. Con không bao giờ xen ngang cả…

- Cha có biết gì về thuốc độc không ạ? - Rojas hỏi thẳng cha Antonio.

- Chẳng nhẽ con nghĩ rằng những lá thuốc xì gà là độc dược à? - Cha kêu lên, đầy kinh ngạc.

- Con xin cha hãy tha thứ cho thái độ bất lịch sự của con. Câu hỏi đó không liên quan gì đến lá thuốc xì gà.

- Dù vậy, ta cũng phải thú thật với con, cha Antonio bắt đầu nói, có gì đó ở loại cây này kích thích mong muốn được tiếp tục hít khói thuốc. Một chất gì đó khiến cho con nếu đã thử thì không thể bỏ được. Từ khi ta rơi vào sự cám dỗ này…

- Nếu như cha không phiền, anh bạn Rojas cắt ngang, cha có thể kể cho con nghe về lá thuốc xì gà vào một ngày khác. Bây giờ có một người đang bên bờ cái chết và chúng ta có thể làm gì đó để cứu sống người ấy hoặc chí ít cũng làm dịu đi cơn đau hấp hối.

- Có phải Thái tử không? - Cha Antonio đứng dậy hỏi.

- Tại sao cha lại nói vậy?

- Tất cả mọi người ở Salamanca đều nói về bệnh tật của Thái tử.

- Dù sao chăng nữa, con cầu xin cha hãy giữ bí mật cuộc nói chuyện này. Con tin chắc là Thái tử bị đầu độc, nhưng con không biết là bằng loại chất độc nào. Do vậy, con nghĩ rằng cha biết nhiều về cây cỏ và các chất khác, nên cha có thể giúp được con.

- Dĩ nhiên ta sẽ làm theo lời con, mặc dù ta phải thú nhận với con là các loại độc dược không phải là chuyên môn của ta. Ta cũng đã đọc hết những gì Dioscorides viết trong sách, chắc chắn là con cũng đã tham khảo những cuốn ấy. Tuy nhiên, tự ta cũng đã thu nhặt kiến thức ở những tu viện ta từng ở và tại một số nơi phi thần thánh.

- Cha có biết gì về loại độc dược hoặc chất độc được hấp thụ qua da, giống như một loại dầu bôi, nặng mùi và khó chịu không?

- Giống như mùi trứng thối à? Cha Antonio cố gắng tả chi tiết.

- Đúng vậy! - Rojas khẳng định.

- Ta e rằng cái con tìm kiếm không phải là một loại thảo dược, cũng không phải là hoạt chất có độc của động vật mà là một loại khoáng chất, rất có thể là rejalgar hay cũng có thể gọi là sandarac, hợp chất của asen và lưu huỳnh. Hai loại này tương tự như nhau, chỉ khác về màu sắc. Một loại màu đỏ, còn loại kia có màu vàng. Cả hai loại đều có thể tìm thấy trong một số mỏ và hang động. Rejalgar là tiếng Ả rập, có nghĩa là bụi hang động. Khi được xay nhỏ, nó được trộn với dầu ăn hoặc mỡ bò để nhào thành một loại kem dính, giống như dầu rắn, thường được sử dụng bằng cách bôi trên da của nạn nhân, cho phép chất độc thấm qua lỗ chân lông, đi vào máu và tới các bộ phận quan trọng. Để làm giảm mùi hôi, họ sử dụng kết hợp với một loại hương thơm nào đó, kiểu như oải hương.

- Con quên chưa kể với cha về chi tiết ấy. - Rojas thừa nhận - Mùi thối được che lấp, trộn lẫn với mùi oải hương.

- Cũng có thể là soliman, - cha Antonio tiếp tục nói, - mặc dù ta không tin lắm. Một chất có tính huỷ hoại lấy từ thuỷ ngân. Được gọi là thuỷ ngân do cách chế ra thuỷ ngân, bao gồm việc đun thuỷ ngân trên lửa cho đến khi có được một dung dịch linh hoạt, giống như kim loại bị nung chảy. Thuỷ ngân có hiệu quả y như hai loại kia, nhưng không nặng mùi và khó xử lý hơn.

- Thế có kháng chất nào hoá giải được loại chất độc đó không?

- Loại chất độc kiểu này, con trai của ta ạ, không có thuốc hoá giải. Thực tế là chất độc được hấp thụ từ bên ngoài, khiến cho việc giải độc rất khó khăn. Một khi chất độc đã vào cơ thể qua da, không thể nào cứu chữa được nữa. Độc dược sẽ phá huỷ dần các cơ quan quan trọng, do đó nạn nhân chỉ còn có cách đợi cơn đau đớn và hấp hối kéo dài. Thêm nữa, các triệu chứng có thể bị nhầm với cơn đau thông thường, do vậy càng nguy hiểm.

- Như vậy thì chúng ta không làm gì được cho Thái tử ạ?

- Ta e là không. Nếu như chất độc là một trong ba loại trên, cách duy nhất là cầu nguyện để Thái tử ít phải chịu đụng. Trên thực tế, Thái tử như người đã chết từ lâu rồi.

- Và con thì nghĩ rằng có thể giúp Thái tử tránh được - Rojas thất vọng kêu lên - Con đã ở bên cạnh Thái tử, ở trong phòng của Ngài, chỉ một lúc sau khi họ đầu độc Thái tử và con đã nghĩ cái mùi khó chịu cùng làn da nhăn nheo của Thái tử là những triệu chứng của căn bệnh. Con thật vô dụng. Con đã qua khoá học y và đáng lẽ con phải nhận ra mới phải.

- Nhưng con cũng không thể biết đó là chất độc và càng không thể biết là loại độc tố gì. Dioscorides hầu như không viết gì về điều đó trong những cuốn sách của ông, và nếu ông viết thì lại đề cập trong chương về các cách đặc trị y dược. Con biết rồi đấy, một dung dịch vừa có thể dùng để chữa bệnh vừa dùng để giết người, phụ thuộc vào cách con người sử dụng. Chất soliman là độc tố chưa được biết đến trong thời kỳ của Dioscorides.

- Thế thì, con không nên…

- Việc con không nên làm bây giờ là tự dằn vặt mình - cha thảo dược cắt lời - Một trong những bài học mà chúng ta vẫn phải học, có thể là bài học quan trọng nhất, đó là không phải cái gì cũng có trong sách vở, không phải cái gì cũng được học ở trường Đại học. Cuộc sống là thầy dạy khoa học mà con thì còn rất trẻ. Hơn nữa, con là người duy nhất cho đến thời điểm này phát hiện ra sự việc. Điều này chứng tỏ con có nhiều khả năng quan sát và suy đoán.

- Điều đó cũng không có ích gì vì đã muộn.

- Nhiệm vụ của con, - cha thảo dược vạch rõ, - không phải ngăn chặn sự việc xảy ra mà là cố gắng khám phá điều đã xảy ra và giúp bắt giữ những kẻ có tội. Đó là cách duy nhất giúp chúng ta giành lại công lý đối với nạn nhân, ít nhất là ở đây, trên mảnh đất này. Nhưng trong tay chúng ta không có quyền hạn hoặc không ai có thẩm quyền để ngăn các vụ án xảy ra. Thậm chí cả Chúa, với tất cả quyền năng, cũng không thể làm điều đó, nếu không thì còn gì là tự do ý chí nữa.

- Về phần mình, con hy vọng cha có lý. Muộn rồi, con phải về đây, - Rojas nói thêm - Bây giờ, khi chúng ta đã biết loại độc dược nào, các bác sĩ có thể làm dịu đi nỗi đau đớn của Thái tử.

Khi về đến dinh Giám mục, Rojas kể lại tất cả vụ việc với Đức Giám mục. Mặc dù vậy, ông ta vẫn phủ nhận việc Thái tử bị đầu độc.

- Con muốn ta tin là Thái tử Juan đã bị đầu độc bằng một loại kem bôi của gái điếm ư? - Giám mục giận dữ hỏi.

- Rất có thể, - Rojas giải thích với Giám mục, - họ đã trả tiền cho cô ta làm việc đó, nhưng đó là việc con còn phải điều tra. Về việc độc dược…

- Thôi quên chuyện đó đi.

- Nhưng con không thể, - Rojas khăng khăng nói - Cha cần phải tin tưởng con. Con sẽ thông tin vào lúc thuận tiện và không còn nghi ngờ gì về loại độc dược, mặc dù thật không may đã quá muộn để có thể cứu Thái tử. Với tư cách là chủ nhà, một người bạn và là thầy dạy của Thái tử, Đức Giám mục sẽ phải điều tra điều gì đã xảy ra.

- Con cần biết là tất cả bác sĩ, không ngoại trừ một ai, đều phủ nhận khả năng Thái tử bị đầu độc, - Giám mục biện minh. - Do vậy, họ đã áp dụng mọi biện pháp thích hợp. Tình trạng của Thái tử, như đã được phỏng đoán, không khá hơn. Phần lớn họ đều đồng tình rằng đó chỉ là những cơn sốt, mặc dù họ không biết nguyên do vì sao. Có thể cuối cùng Thái tử sẽ bình phục khi Đức vua đến.

Khi ấy Diego de Deza giải thích với Rojas rằng ông vừa nhận được một thông báo cho biết Đức vua đang trên đường đến Salamanca. Dường như Vua Fernando đã lập tức rời Valencia de Alcántara để đến ngay bên giường bệnh của con trai khi vừa nhận được bức thư báo tin của Giám mục. Ngoài ra, tháp tùng Vua là bác sĩ kiêm thư ký, ông Juan de la Parra. “Như con biết đấy, ông ta xuất thân từ dân cải đạo”, Giám mục nhấn mạnh. Theo bức thông điệp, họ đã phi nước đại vì sợ không đến kịp và mong đợi được gặp Thái tử sớm nhất.

- Trong lúc này, ta xin con hãy giúp ta tiếp đón Đức vua trong thời gian Ngài ở đây.

Cuối cùng, khi Đức vua đến nơi thì Thái tử đang trong cơn hấp hối, tuy vẫn còn tỉnh táo. Vua Fernando, khi mới nhìn thấy con trai, Ngài sụp xuống và ôm lấy Thái tử, nước mắt rơi lã chã. Sau đó, Ngài cố gắng động viên, van nài Thái tử đừng đánh mất hy vọng vì nhiều người bệnh tật trầm trọng đã hồi phục sức khỏe nhờ có niềm tin.

- Con còn nhớ, - Đức vua nói thêm, - vụ ám sát ta cách đây năm năm ở Barcelona không. Con đã có mặt ở đó cùng ta và con đã nói một cách nghiêm túc rằng chuỗi dây chuyền vàng có mắt xích dày mà ta thường đeo ở cổ đã cứu sống ta và sau đó ta đã tặng cho Tu viện Montserrat. Ta xin con hãy vững tin vào Chúa lòng lành!

Nhưng tất cả đều vô ích. Xúc động trước những lời Vua cha nói, người mà Thái tử khó khăn lắm mới nhận ra, Thái tử đã trút hơi thở cuối cùng trong vòng tay Vua cha. Bên cạnh là Đức Giám mục an ủi Ngài. Bác sĩ De la Parra chưa kịp làm gì để cứu sống Thái tử. Ngoài ra, Phu nhân Thái tử, Công nương Margarita, các bác sĩ trực ca, một số gia nhân, thành viên của đoàn tuỳ tùng, thầy giáo Pedro Mártir de Anglería, người vồ cùng tiếc thương sự ra đi của Thái tử, và Rojas cũng có mặt. Rất xúc động, Rojas bắt đầu đọc thầm một vần thơ của nhà thơ Jorge Manrique mà anh hâm mộ, như một đoạn kinh cầu nguyện:

Nhớ về linh hồn đang ngủ

Trí óc sống lại và tỉnh giấc

Ngắm nhìn

Cuộc sống qua đi

Cái chêt đến gần

Lặng lẽ…

Đó là hôm mồng 4 tháng Mười, ngày Thánh Francisco de Asis, vị thánh không được Đức Giám mục tôn sùng. Ngay lúc ấy, Nhà Vua đã ra lệnh giấu Nữ hoàng tin buồn trong các bức thông điệp. Trước khi báo tin dữ, Ngài muốn gửi thư thông báo bệnh tình ngày càng trầm trọng hơn của Thái tử với ý muốn Nữ hoàng Isabel và các Công chúa có sự chuẩn bị dần dần đối với kết cục đau buồn này. Diego de Deza quyết định chính tay ông sẽ tắm rửa cho thi thể của Thái tử Juan và khâm liệm Ngài theo thông lệ của dòng Thánh Domingo, thay vì khâm liệm như một vị thánh đã mất ngày này trước đây như mọi người mong đợi.