Quo Vadis
Chương 65
Một tối nọ, nguyên lão nghị viện Xevinux đến thăm ông Petronius và trò chuyện rất lâu với ông về cái thời buổi nặng nề mà cả hai đang sống, cũng như về hoàng đế. Ông ta nói công khai đến nỗi mặc dù là bạn của nhau, ông Petronius cũng bắt đầu dè chừng. Ông ta thẫn thờ rằng thế giới đi theo đường cong queo điên loạn và tất cả những thứ này gộp lại nhất thiết sẽ phải kết thúc bằng một tai họa khủng khiếp hơn cả đám cháy thành Roma. Ông ta nói rằng ngay cả đám cháy thành Roma. Ông ta nói rằng ngay cả các cận thần cũng hết sức thích thú. Fenius Rufux, viên tổng quản cấm quân thứ hai, bắt buộc phải chịu đựng sự chuyên chế tởm lợm của Tygelinux và cả họ Xeneka bị dồn đến chỗ bước phải lên án hoàng đế, kể cả vị thầy tuổi tác lẫn chàng Lukan. Cuối cùng, ông ta nêu lên sự không hài lòng dân chúng, thậm chí của lính cấm vệ mà phần lớn có cảm tình với Fenius Rufux.
- Sao ông lại nói chuyện ấy? - Petronius hỏi ông ta.
- Vì lo lắng cho hoàng thượng - Xevinux đáp - Tôi có một người bà con xa trong đám cấm quân, tên gọi Xeninux, giống như tên tôi và qua anh ta tôi cũng biết được những gì đang diễn ra trong trại quân…Sự chán ghét lớn lên ngay cả tại đó…Ông thấy không, Katigula cũng điên cuồng và hãy xem đã xẩy ra chuyện gì! Nẩy sinh ra Kaxius Serea…Đó là một hành động kinh khủng mà chắc chắn trong đám chúng ta không một ai ca ngợi, thế nhưng chính Serea đã giải thoát cho thế gian tránh khỏi một con quái vật.
- Nghĩa là - Ông Petronius đáp lại - Ông nói thế này: "Tôi không ca tụng Serea, nhưng đó là một con người tuyệt vời và cầu sao các thần linh cho chúng ta thật nhiều người như thế".
Nhưng Xevinux đã thay đổi cầu nguyện và đột nhiên ông ta bắt đầu ca ngợi Pizon. Ông ngợi ca dòng họ anh ra, sự cao quý của anh ta, tình gắn bó của anh ta đối với vợ và cuối cùng là trí óc, sự bình tĩnh và khả năng cảm hóa mọi người một cảm hóa mọi người một cách kỳ lạ của anh ta.
- Hoàng đế không có con - Ông nói - Và tất cả mọi người đều thấy Pizon là người nối ngôi. Không nghi ngờ gì nữa, tất cả đều sẽ hết lòng giúp anh ta lên nắm chính quyền. Fenius Rufux yêu mến anh ta. Plauxius Lateranux và Tulius Xenexio vì anh ta mà sẵn sàng lao vào lửa. Cả Natalix và Xubrius Flavius cả Xulpius Axper lẫn Afranius Auinxianux, thậm chí cả đến Vextynux cũng thế.
- Cái con người cuối cùng kia sẽ chẳng mang lại gì nhiều nhặn cho Pizon đâu - Ông Petronius đáp - Vextynux sợ ngay cả bóng của hắn.
- Vextynux sợ các cơn mộng mị và ma quỷ - Xevinux nói - nhưng đó là một người kiên nghị mà người ta đã rất có lý khi định phong làm chấp chính quan. Còn chuyện trong thâm tâm ông ta chống lại việc truy nã tín đồ Thiên Chúa thì cũng không nên trách ông ta, vì ngay cả ông nữa cũng mong sao những sự điên rồ kia chấm dứt cho rồi.
- Không phải tôi mà là Vinixius - Ông Petronius nói - Vì Vinixius, tôi muốn cứu sống một người thiếu nữ nhưng không thể, bởi tôi hết được hưởng những ưu ái của Ahenobarbux.
- Sao lại thế? Thế ông không nhận thấy rằng hoàng đế đã xích lại gần ông và bắt đầu trò chuyện cùng ông đó sao? Tôi xin nói tại sao. Đó là vì ngày sửa soạn đi Akhai, nơi ngài sẽ hát những bài ca Hy Lạp do chính ngài soạn. Ngài nóng lòng muốn ra đi thực hiện chuyến viễn du này, nhưng ngài lại run khi nghĩ tới tính ưa châm chọc của người Hy Lạp. Ngài hình dung rằng hoặc là ngài gặp một thắng lợi huy hoàng nhất, hoặc sẽ gặp một thất bại đau đớn nhất. Ngài cần có lời khuyên tốt và ngài hiểu rằng không ai có thể hơn ông trong việc cho ngài những lời khuyên ấy cả. Đó là lý do vì sao ông lại được ưu ái.
- Lukan có thể thay tôi.
- Râu đỏ căm ghét chàng ta và trong thâm tâm đã ghi cho chàng bản án tử hình. Ngài chỉ còn tìm cớ, vì bao giờ ngài cũng tìm cớ. Lukan cũng hiểu rằng phải nhanh chân lên.
- Thề có Kaxtor! - Ông Petronius nói - Có thể là thế. Nhưng tôi còn một cách khác nữa để nhanh chóng lại được ưu ái hơn.
- Cách gì?
- Đó là lặp lại với râu đỏ những điều mà ông vừa nói vùng với tôi.
- Tôi có nói gì đâu! - Xevinus lo lắng kêu lên.
Nhưng ông Petronius đã đặt tay lên vai ông ta:
- Ông đã gọi hoàng đế là thằng điên, ông đã thấy trước sự kế vị của Pizon và chính ông đã nói: "Lukan hiểu rằng phải nhanh chân lên". Các vị muốn vội vàng làm gì thế, thưa carissme?
Xevinux tái người đi và một hồi lâu cả hai người nhìn chăm chăm vào mắt nhau.
- Ông sẽ không lặp lại đâu!
- Thề có bộ đùi của nữ thần Kipryđa! Ông hiểu tôi lắm! Không! Tôi sẽ không lặp lại đâu! Tôi chẳng nghe thấy gì hết mà cũng chẳng hề muốn nghe gì cả…Ông hiểu chứ? Cuộc sống quá ngắn ngủi để có thể nhọc công lo lắng chuyện gì. Tôi chỉ xin ông, ngày hôm nay hãy đến thăm Tygelinux và trò chuyện với hắn về bất cứ chuyện gì ông muốn, chỉ cần cũng lâu bằng thời gian trò chuyện cùng tôi.
- Để làm gì?
- Để khi Tygelinux bảo tôi: "Xevinux đã tới thăm ông!" tôi có thể đáp lại hắn: "Cùng ngày hôm ấy ông ta cũng đến chỗ ông đấy thôi!".
Nghe thấy thế, Xevinux bẻ gẫy chiếc gậy bằng ngà voi mà ông ta đang cầm trong tay, rồi đáp:
- Cầu cho vận rủi rơi vào cây gậy này. Hôm nay tôi sẽ tới thăm Tygelinux, rồi dự tiệc ở nhà Nerva. Cả ông nữa cũng sẽ tới đó. Dù sao cũng xin tạm biệt, lại gặp nhau vào ngày kia ở nhà hát, nơi những người Thiên Chúa giáo còn sống sót sẽ ra mắt!...Tạm biệt.
- Ngày kia - Còn lại một mình, ông Petronius nhắc lại - Không còn thì giờ để phí nữa. Quả thực Ahenobarbux cần ta tại Akhai, rất có thể hắn sẽ lưu ý tới ta.
Và ông quyết định sẽ thử đến phương sách cuối cùng.
Quả thực, trong bữa tiệc tại nhà chàng Nerva, hoàng đế yêu cầu ông Petronius nằm đối diện với ngài, bởi ngài muốn được trò chuyện cùng ông về Akhai và về những thành phố mà ngài có thể biểu diễn với hy vọng thu được thành công lớn nhất. Ngài lo nhất là những người Aten mà ngài vẫn sợ. Các vị cận thần khác lắng nghe câu chuyện, cố nắm bắt vài mẩu ý kiến của ông Petronius, để sau này nhét nó vào lời của mình.
- Ta cảm thấy cho tới nay ta chưa hề sống - Nerô nói - Và ta sẽ được chào đời ở Hy Lạp.
- Hoàng thượng sẽ được sinh ra để đón nhận niềm vinh quang mới cùng sự bất tử - Ông Petronius đáp.
- Ta tin rằng sẽ xảy ra đúng như thế và thần Apolon sẽ không tỏ ra ghen tỵ. Nếu ta quay về với niềm vinh quang, ta sẽ dâng lên thần những vật tế hiến mà chưa từng có vị thần nào được hưởng từ trước đến nay.
Xevinux bắt đầu lặp lại lời thơ của Horaxius:
Sic te diva potens Cypri
Sic fratres Helenae, lucida sedera
Ventorumque regat pater…(1)
- Tầu đã đỗ ở Neapolix - Hoàng đế nói - Ta muốn ra đi ngay ngày mai…
Nghe thấy thế, ông Petronius nhổm dậy, nhìn thẳng vào mắt Nerô nói:
- Tâu thánh thượng, xin người cho phép thần tổ chức một tiệc cưới mà trước tất cả những người khác, thần kính mời hoàng thượng tới tham dự.
- Tiệc cưới à? Của ai? - Nerô hỏi.
- Vinixius cưới công chúa của vua người Ligi và là con tin của người. Mặc dù hiện nay nàng còn đang ở trong ngục, nhưng trước hết là một con tin, nàng lẽ ra không phải chịu giam giữ, hai nữa chính người đã cho phép Vinixius cưới nàng, mà những lời phán quyết của người, giống như phán quyết của chính Zeux, là không thể rút lại được, vậy nên người sẽ ra lệnh thả nàng ra khỏi ngục và trả nàng lại cho vị hôn phu.
Dòng máu lạnh và sự bình tĩnh cả tin vào bản thân thể hiện khi ông Petronius nói đã đã chế ngự Nerô, kẻ luôn luôn bị chế ngự những khi ông nói với hắn theo cách ấy.
- Ta biết - Ngài đáp, mắt cụp xuống - Ta vẫn nghĩ đến nàng và tên khổng lồ đã bóp chết Kroton.
- Vậy thì cả hai sẽ được sống - Ông Petronius bình thản đáp.
Nhưng Tygelinux đã đến cứu ông chủ của hắn.
- Cô ta bị giam theo mệnh lệnh của hoàng thượng, mà chính ông, hỡi Petronius, đã nói rằng, lời phàn quyết của người là không thể rút lại được.
Tất cả những người đang có mặt, biết chuyện Vinixius và Ligia, nên hiểu rằng đang đề cập đến việc gì, vậy nên họ thấy đều nín lặng tò mò chờ xem câu chuyện sẽ kết thúc ra sao.
- Cô ta bị giam là do sơ xuất của ông, do ông kém hiểu biết luật lệ các dân tộc, ngược với ý chí của hoàng thượng - Ông Petronius quật lại, cố ý nhấn mạnh - Tygelinux hỡi, ông là một kẻ ngây thơ, nhưng chắc ông cũng sẽ không thể khẳng định rằng cô ta đã đốt cháy Roma, vì nói cho cùng, dù ông có khẳng định như thế, hoàng thượng cũng chẳng tin.
Nhưng Nerô đã kịp trấn tĩnh và đang hấp háy đôi mắt cận thị với một vẻ cáu kỉnh vô chừng.
- Petronius nói đúng - Lát sau ngài phán.
Tygelinux nhìn ngài ngạc nhiên.
- Petronius nói đúng - Nerô lặp lại - Ngày mai cổng nhà tù sẽ mở ra cho cô ta, còn về bữa tiệc cưới thì chúng ta sẽ bàn vào ngày kia tại nhà hát.
"Ta lại thua cuộc rồi" - Ông Petronius nghĩ thầm.
Và quay trở về nhà ông tin chắc rằng thế là chấm hết cuộc đời Ligia và ngày kia ông sẽ phái một người nô lệ giải phóng tới nhà hát để thỏa thuận với viên quản xác về việc trả lại xác nàng, bởi ông muốn mang xác nàng về cho Vinixius.
Chú thích:
(1) Latinh: Chính nữ vương thần kỳ đảo Síp
"Chị em của Helena, sáng láng tinh cầu
Mà nổi gió đẩy thuyền đi…"
- Sao ông lại nói chuyện ấy? - Petronius hỏi ông ta.
- Vì lo lắng cho hoàng thượng - Xevinux đáp - Tôi có một người bà con xa trong đám cấm quân, tên gọi Xeninux, giống như tên tôi và qua anh ta tôi cũng biết được những gì đang diễn ra trong trại quân…Sự chán ghét lớn lên ngay cả tại đó…Ông thấy không, Katigula cũng điên cuồng và hãy xem đã xẩy ra chuyện gì! Nẩy sinh ra Kaxius Serea…Đó là một hành động kinh khủng mà chắc chắn trong đám chúng ta không một ai ca ngợi, thế nhưng chính Serea đã giải thoát cho thế gian tránh khỏi một con quái vật.
- Nghĩa là - Ông Petronius đáp lại - Ông nói thế này: "Tôi không ca tụng Serea, nhưng đó là một con người tuyệt vời và cầu sao các thần linh cho chúng ta thật nhiều người như thế".
Nhưng Xevinux đã thay đổi cầu nguyện và đột nhiên ông ta bắt đầu ca ngợi Pizon. Ông ngợi ca dòng họ anh ra, sự cao quý của anh ta, tình gắn bó của anh ta đối với vợ và cuối cùng là trí óc, sự bình tĩnh và khả năng cảm hóa mọi người một cảm hóa mọi người một cách kỳ lạ của anh ta.
- Hoàng đế không có con - Ông nói - Và tất cả mọi người đều thấy Pizon là người nối ngôi. Không nghi ngờ gì nữa, tất cả đều sẽ hết lòng giúp anh ta lên nắm chính quyền. Fenius Rufux yêu mến anh ta. Plauxius Lateranux và Tulius Xenexio vì anh ta mà sẵn sàng lao vào lửa. Cả Natalix và Xubrius Flavius cả Xulpius Axper lẫn Afranius Auinxianux, thậm chí cả đến Vextynux cũng thế.
- Cái con người cuối cùng kia sẽ chẳng mang lại gì nhiều nhặn cho Pizon đâu - Ông Petronius đáp - Vextynux sợ ngay cả bóng của hắn.
- Vextynux sợ các cơn mộng mị và ma quỷ - Xevinux nói - nhưng đó là một người kiên nghị mà người ta đã rất có lý khi định phong làm chấp chính quan. Còn chuyện trong thâm tâm ông ta chống lại việc truy nã tín đồ Thiên Chúa thì cũng không nên trách ông ta, vì ngay cả ông nữa cũng mong sao những sự điên rồ kia chấm dứt cho rồi.
- Không phải tôi mà là Vinixius - Ông Petronius nói - Vì Vinixius, tôi muốn cứu sống một người thiếu nữ nhưng không thể, bởi tôi hết được hưởng những ưu ái của Ahenobarbux.
- Sao lại thế? Thế ông không nhận thấy rằng hoàng đế đã xích lại gần ông và bắt đầu trò chuyện cùng ông đó sao? Tôi xin nói tại sao. Đó là vì ngày sửa soạn đi Akhai, nơi ngài sẽ hát những bài ca Hy Lạp do chính ngài soạn. Ngài nóng lòng muốn ra đi thực hiện chuyến viễn du này, nhưng ngài lại run khi nghĩ tới tính ưa châm chọc của người Hy Lạp. Ngài hình dung rằng hoặc là ngài gặp một thắng lợi huy hoàng nhất, hoặc sẽ gặp một thất bại đau đớn nhất. Ngài cần có lời khuyên tốt và ngài hiểu rằng không ai có thể hơn ông trong việc cho ngài những lời khuyên ấy cả. Đó là lý do vì sao ông lại được ưu ái.
- Lukan có thể thay tôi.
- Râu đỏ căm ghét chàng ta và trong thâm tâm đã ghi cho chàng bản án tử hình. Ngài chỉ còn tìm cớ, vì bao giờ ngài cũng tìm cớ. Lukan cũng hiểu rằng phải nhanh chân lên.
- Thề có Kaxtor! - Ông Petronius nói - Có thể là thế. Nhưng tôi còn một cách khác nữa để nhanh chóng lại được ưu ái hơn.
- Cách gì?
- Đó là lặp lại với râu đỏ những điều mà ông vừa nói vùng với tôi.
- Tôi có nói gì đâu! - Xevinus lo lắng kêu lên.
Nhưng ông Petronius đã đặt tay lên vai ông ta:
- Ông đã gọi hoàng đế là thằng điên, ông đã thấy trước sự kế vị của Pizon và chính ông đã nói: "Lukan hiểu rằng phải nhanh chân lên". Các vị muốn vội vàng làm gì thế, thưa carissme?
Xevinux tái người đi và một hồi lâu cả hai người nhìn chăm chăm vào mắt nhau.
- Ông sẽ không lặp lại đâu!
- Thề có bộ đùi của nữ thần Kipryđa! Ông hiểu tôi lắm! Không! Tôi sẽ không lặp lại đâu! Tôi chẳng nghe thấy gì hết mà cũng chẳng hề muốn nghe gì cả…Ông hiểu chứ? Cuộc sống quá ngắn ngủi để có thể nhọc công lo lắng chuyện gì. Tôi chỉ xin ông, ngày hôm nay hãy đến thăm Tygelinux và trò chuyện với hắn về bất cứ chuyện gì ông muốn, chỉ cần cũng lâu bằng thời gian trò chuyện cùng tôi.
- Để làm gì?
- Để khi Tygelinux bảo tôi: "Xevinux đã tới thăm ông!" tôi có thể đáp lại hắn: "Cùng ngày hôm ấy ông ta cũng đến chỗ ông đấy thôi!".
Nghe thấy thế, Xevinux bẻ gẫy chiếc gậy bằng ngà voi mà ông ta đang cầm trong tay, rồi đáp:
- Cầu cho vận rủi rơi vào cây gậy này. Hôm nay tôi sẽ tới thăm Tygelinux, rồi dự tiệc ở nhà Nerva. Cả ông nữa cũng sẽ tới đó. Dù sao cũng xin tạm biệt, lại gặp nhau vào ngày kia ở nhà hát, nơi những người Thiên Chúa giáo còn sống sót sẽ ra mắt!...Tạm biệt.
- Ngày kia - Còn lại một mình, ông Petronius nhắc lại - Không còn thì giờ để phí nữa. Quả thực Ahenobarbux cần ta tại Akhai, rất có thể hắn sẽ lưu ý tới ta.
Và ông quyết định sẽ thử đến phương sách cuối cùng.
Quả thực, trong bữa tiệc tại nhà chàng Nerva, hoàng đế yêu cầu ông Petronius nằm đối diện với ngài, bởi ngài muốn được trò chuyện cùng ông về Akhai và về những thành phố mà ngài có thể biểu diễn với hy vọng thu được thành công lớn nhất. Ngài lo nhất là những người Aten mà ngài vẫn sợ. Các vị cận thần khác lắng nghe câu chuyện, cố nắm bắt vài mẩu ý kiến của ông Petronius, để sau này nhét nó vào lời của mình.
- Ta cảm thấy cho tới nay ta chưa hề sống - Nerô nói - Và ta sẽ được chào đời ở Hy Lạp.
- Hoàng thượng sẽ được sinh ra để đón nhận niềm vinh quang mới cùng sự bất tử - Ông Petronius đáp.
- Ta tin rằng sẽ xảy ra đúng như thế và thần Apolon sẽ không tỏ ra ghen tỵ. Nếu ta quay về với niềm vinh quang, ta sẽ dâng lên thần những vật tế hiến mà chưa từng có vị thần nào được hưởng từ trước đến nay.
Xevinux bắt đầu lặp lại lời thơ của Horaxius:
Sic te diva potens Cypri
Sic fratres Helenae, lucida sedera
Ventorumque regat pater…(1)
- Tầu đã đỗ ở Neapolix - Hoàng đế nói - Ta muốn ra đi ngay ngày mai…
Nghe thấy thế, ông Petronius nhổm dậy, nhìn thẳng vào mắt Nerô nói:
- Tâu thánh thượng, xin người cho phép thần tổ chức một tiệc cưới mà trước tất cả những người khác, thần kính mời hoàng thượng tới tham dự.
- Tiệc cưới à? Của ai? - Nerô hỏi.
- Vinixius cưới công chúa của vua người Ligi và là con tin của người. Mặc dù hiện nay nàng còn đang ở trong ngục, nhưng trước hết là một con tin, nàng lẽ ra không phải chịu giam giữ, hai nữa chính người đã cho phép Vinixius cưới nàng, mà những lời phán quyết của người, giống như phán quyết của chính Zeux, là không thể rút lại được, vậy nên người sẽ ra lệnh thả nàng ra khỏi ngục và trả nàng lại cho vị hôn phu.
Dòng máu lạnh và sự bình tĩnh cả tin vào bản thân thể hiện khi ông Petronius nói đã đã chế ngự Nerô, kẻ luôn luôn bị chế ngự những khi ông nói với hắn theo cách ấy.
- Ta biết - Ngài đáp, mắt cụp xuống - Ta vẫn nghĩ đến nàng và tên khổng lồ đã bóp chết Kroton.
- Vậy thì cả hai sẽ được sống - Ông Petronius bình thản đáp.
Nhưng Tygelinux đã đến cứu ông chủ của hắn.
- Cô ta bị giam theo mệnh lệnh của hoàng thượng, mà chính ông, hỡi Petronius, đã nói rằng, lời phàn quyết của người là không thể rút lại được.
Tất cả những người đang có mặt, biết chuyện Vinixius và Ligia, nên hiểu rằng đang đề cập đến việc gì, vậy nên họ thấy đều nín lặng tò mò chờ xem câu chuyện sẽ kết thúc ra sao.
- Cô ta bị giam là do sơ xuất của ông, do ông kém hiểu biết luật lệ các dân tộc, ngược với ý chí của hoàng thượng - Ông Petronius quật lại, cố ý nhấn mạnh - Tygelinux hỡi, ông là một kẻ ngây thơ, nhưng chắc ông cũng sẽ không thể khẳng định rằng cô ta đã đốt cháy Roma, vì nói cho cùng, dù ông có khẳng định như thế, hoàng thượng cũng chẳng tin.
Nhưng Nerô đã kịp trấn tĩnh và đang hấp háy đôi mắt cận thị với một vẻ cáu kỉnh vô chừng.
- Petronius nói đúng - Lát sau ngài phán.
Tygelinux nhìn ngài ngạc nhiên.
- Petronius nói đúng - Nerô lặp lại - Ngày mai cổng nhà tù sẽ mở ra cho cô ta, còn về bữa tiệc cưới thì chúng ta sẽ bàn vào ngày kia tại nhà hát.
"Ta lại thua cuộc rồi" - Ông Petronius nghĩ thầm.
Và quay trở về nhà ông tin chắc rằng thế là chấm hết cuộc đời Ligia và ngày kia ông sẽ phái một người nô lệ giải phóng tới nhà hát để thỏa thuận với viên quản xác về việc trả lại xác nàng, bởi ông muốn mang xác nàng về cho Vinixius.
Chú thích:
(1) Latinh: Chính nữ vương thần kỳ đảo Síp
"Chị em của Helena, sáng láng tinh cầu
Mà nổi gió đẩy thuyền đi…"
Tác giả :
Henryk Sienkiewicz