Quo Vadis

Ông Petronius nhún vai bỏ về nhà, vô cùng phật ý. Giờ đây đến lượt ông mới nhận thấy rằng ông và Vinixius đã thôi không còn hiểu nhau nữa, tâm hồn cả hai hoàn toàn xa cách nhau. Trước kia ông Petronius có ảnh hưởng rất lớn đối với chàng lính trẻ ấy. Trong tất cả mọi lĩnh vực ông đều là mẫu mực của chàng, và thường thường, chỉ cần vài lời châm chọc của ông cũng đủ khiến chàng làm hay không làm một điều gì đó. Giờ đây chẳng còn gì hết, đến nỗi thậm chí ông Petronius cũng không muốn thử dùng những biện pháp xưa kia từng dùng, ông cảm thấy sự trào lộng và châm biếm của ông sẽ trượt, không mang lại chút hiệu quả nào, trên lớp vỏ mới mà ái tình và sự tiếp xúc với thế giới Thiên chúa giáo không thể hiểu nổi kia đã phủ lên trên tâm hồn chàng Vinixius. Con người hoài nghi nhiều kinh nghiệm hiểu rằng thế là ông đã đánh mất chìa khoá mở cửa tâm hồn chàng trai. Điều đó khiến ông phật ý, thậm chí lo sợ, nỗi lo được nhân thêm lên bởi sự kiện đêm nay. “Nếu đó không phải là cơn thèm muốn thoảng qua của Hoàng hậu, mà là một dục vọng lâu bền - ông Petronius nghĩ - thì sẽ có hai khả năng: hoặc là Vinixius sẽ không cưỡng nổi hoàng hậu và có thể bị mất mạng qua một sự tình cờ nào đó, hoặc là, - điều với thằng bé hôm nay xem ra có vẻ nhiều khả năng hơn - nó sẽ cưỡng lại, khi đó chắc chắn nó sẽ bị mất mạng, cùng với nó có thể là cả ta nữa bởi ta là ruột thịt của nó, một khi hoàng hậu đã thù ghét cả gia đình ta, ả sẽ ném quả cân ảnh hưởng của ả sang đĩa cân của Tygelinux… “ Dù thế này hay thế kia cũng đều dở cả. Ông Petronius là một người can đảm và không hề sợ chết, nhưng ông cũng chẳng hề chờ đợi điều gì ở cái chết, ông không muốn gọi nó đến sớm. Sau giờ lâu cân nhắc, rốt cuộc ông quyết định rằng, tốt nhất và an toàn nhất là nên đưa Vinixius rời khỏi Roma để đi du ngoạn. Ôi! Giá như ông có thể thêm được cho chàng cái cô nàng Ligia để cùng đi thì chắc chắn chàng sẽ vui lòng thực hiện ngay điều đó. Song nếu không có nàng, ông vẫn cho rằng sẽ chẳng mấy khó khăn trong việc thuyết phục chàng trai lên đường. Ông sẽ cho phao lên ở điện Palatyn tin tức về bệnh tình của Vinixius và chắc sẽ đẩy lùi được hiểm hoạ cả cho chàng lẫn cho ông. Thực ra hoàng hậu cũng không rõ Vinixius có nhận ra ả không, có thể ả cho rằng không, vậy cho đến lúc này lòng tự ái của ả cũng không bị tổn thương nhiều lắm. Còn trong tương lai thì có thể sẽ khác, và cần phải ngăn chặn trước. Ông Petronius muốn tranh thủ thời gian đã, vì ông hiểu rằng, một khi Hoàng đế đã lên đường đi Akhai, thì Tygelinux - kẻ không hiểu chút gì về lĩnh vực nghệ thuật - sẽ lùi xuống bình diện thứ hai và sẽ mất hết ảnh hưởng. Còn một khi đã ở Hi Lạp thì ông Petronius hoàn toàn tin chắc vào sự thắng lợi của mình trước các địch thủ.

Ông quyết định sẽ cảnh giác với Vinixius và lôi kéo chàng lên đường. Suốt mười mấy ngày sau đó, thậm chí ông còn suy nghĩ xem, nếu ông khiến được Hoàng đế ra sắc lệnh đuổi cổ hết các tín đồ Thiên chúa giáo ra khỏi Roma, thì Ligia sẽ phải rời bỏ thành phố cùng các tín đồ khác của Chúa Crixtux, đồng thời cả Vinixius cũng sẽ đi theo nàng. Khi ấy chẳng cần phải lôi kéo chàng nữa. Đó là một việc hoàn toàn có thể thực hiện được. Trước đây không lâu, khi người Do Thái bắt đầu làm loạn vì căm ghét dân Thiên chúa giáo, Hoàng đế Klauđius - vốn không phân biệt được bọn này với bọn kia - đã đuổi dân Do Thái đi. Vậy cớ chi Nerô lại không thể đuổi cổ dân Thiên chúa giáo? Roma sẽ đỡ chật chội hơn. Sau bữa “tiệc hơi" nọ, hàng ngày ông Petronius vẫn gặp Nerô tại cung điện Palatyn hoặc tại các gia đình khác. Rất dễ dàng mớm cho Hoàng đế ý kia, bởi lẽ Hoàng đế chẳng bao giờ từ chối những lời tâu khuyên đem lại thiệt hại về của hoặc về người cho một kẻ nào đó. Sau khi quyết định chín muồi, ông Petronius sắp xếp toàn bộ kế hoạch. Ông sẽ bố trí một bữa tiệc tại nhà, trong tiệc ông sẽ thuyết phục được Hoàng đế ra sắc lệnh. Thậm chí ông còn thầm hy vọng rằng Hoàng đế sẽ giao cho chính ông thực hiện việc đó. Khi ấy, ông sẽ đưa Ligia cùng tất cả những kẻ được cô người yêu của chàng Vinixius quý mến - nói thí dụ - đến Balae, ở đó họ có thể mặc sức yêu nhau và chơi trò Thiên chúa.

Dạo này ông thường xuyên tới thăm Vinixius, trước hết là vì - mặc dù tính ích kỷ La Mã của mình - ông vẫn không sao dứt bỏ tình gắn bó với chàng trai, và sau nữa, ông muốn đến để lôi kéo chàng lên đường đi du ngoạn. Vinixius giả vờ ốm, chàng không hề ló mặt tới cung điện Palatyn, nơi hàng ngày hàng giờ nảy sinh những dự định mới. Một ngày kia, rốt cuộc ông Petronius nghe chính miệng Hoàng đế nói rằng ngài nhất quyết sẽ đi Anxium trong ba ngày, ngay hôm sau ông lập tức bảo cho Vinixius biết điều đó.

Nhưng chàng trai đã chìa cho ông xem bản danh sách những người được vời đi Anxium mà sáng nay một nô lệ giải phóng của Hoàng đế vừa mang đến cho chàng.

- Trong danh sách có tên cháu và tên cậu, - chàng nói - lúc về nhà cậu, cậu sẽ nhận được một bản giống hệt thế này.

- Giá cậu không có tên trong số những kẻ được mời - ông Petronius đáp - thì điều đó có nghĩa là cần phải chết. Tuy nhiên cậu cho rằng điều đó sẽ không xảy ra trước chuyến đi Akhai đâu. Tại đó cậu sẽ rất cần cho Nerô.

Sau khi đọc kỹ bản danh sách, ông nói:

- Chúng ta vừa chân ướt chân ráo về đến Roma thì đã lại phải rời nhà bỏ cửa lê bước đến Anxium. Nhưng cần phải thế! Bởi vì đây không những chỉ là lời mời, mà còn là mệnh lệnh nữa.

- Nếu có ai không tuân theo thì sao?

- Hắn sẽ nhận được một lời mời loại khác: mời đi một chuyến dài hơn, chuyến đi không có ngày trở lại. Tiếc là anh đã không nghe lời khuyên của cậu mà ra đi từ trước. Bây giờ thì anh sẽ phải đi Anxium thôi.

- Bây giờ cháu sẽ phải đi Anxium… Cậu xem đấy, chúng ta đang sống trong một thời đại ra sao, bản thân chúng ta là những tên nô lệ khốn nạn đến thế nào!

- Đến tận hôm nay anh mới nhận ra điều đó sao?

- Không ạ! Nhưng cậu thấy không, cậu đã từng chứng minh rằng giáo thuyết Thiên chúa không phải là bạn của sự sống, bởi vì nó ràng buộc cuộc sống. Nhưng liệu những mối dây ràng buộc ấy có cứng rắn hơn những xiềng xích mà chúng ta đang phải chịu đựng hay không? Cậu bảo rằng “Hi Lạp tạo nên sự thông tuệ và cái đẹp, còn La Mã sản sinh sức mạnh". Vậy cái sức mạnh của chúng ta đâu rồi?

- Anh hãy cho gọi lão Khilon đi. Hôm nay cậu không muốn lý sự chút nào. Thề có Herkulex! Đâu phải cậu tạo ra cái thời thế này, cậu cũng chẳng phải chịu trách nhiệm về nó. Ta hãy nói tới Anxium thì hơn. Anh nên biết là tại đó có một mối hiểm hoạ to lớn đang chờ anh, đối với anh, việc đấu sức với gã Urxux - người đã bóp chết tươi Kroton - còn dễ hơn là đi tới đó, thế nhưng anh không thể không đi.

Vinixius phẩy tay xem thường và nói:

- Hiểm hoạ! Tất cả chúng ta đều lội bì bõm trong bóng tối của thần chết, chốc chốc lại có một cái đầu ngập sâu vào bóng tối đó.

- Liệu cậu có cần kể cho anh tên của tất cả những kẻ chỉ có một mẩu nhỏ trí óc, ấy thế mà qua tất thảy các triều đại từ Tiberius, Kaligula, Klauđius và Nerô họ cũng vẫn sống trọn tuổi tám hoặc chín mươi hay không? Anh cứ lấy một mình lão già Đomixius Apherơ kia làm thí dụ. Lão ta cứ bình thản mà già, mặc dù suốt cả cuộc đời lão chỉ là một thằng ăn cắp, một tên đểu cáng không hơn không kém.

- Có thể là vì thế! Có thể chính vì thế đấy! - Vinixius đáp

Rồi chàng nhìn kỹ vào bản danh sách và nói:

- Tygelinux, Vatynius, Xektux Aphơrykanux, Aquilinux Regulux, Xuilius Neruninux, Eprius Marxelux vân vân và vân vân! Cả một lũ khốn nạn và đểu giả!… Vậy mà nói rằng chúng thống trị thế giới!… Tốt hơn chăng, nên để cho bọn chúng chở một tượng thần Ai Cập hay Xiry nào đó đi khắp các thị trấn, gõ đàn rung, kiếm mẩu bánh mì bằng nghề bói toán hay làm xiếc?…

- Hoặc trình diễn những con khỉ thông thái, những con chó biết đếm hoặc những con lừa biết thổi sáo - ông Petronius nói thêm - Tất cả đều là sự thật, nhưng chúng ta hãy nói về một chuyện quan trọng hơn. Hãy tập trung chú ý lắng nghe cậu nói đây này. Cậu đã nói ở cung điện Palatyn rằng anh bị ốm, không thể rời nhà được, ấy thế mà tên anh vẫn cứ được ghi vào danh sách, điều đó chứng tỏ rằng có kẻ nào đó không tin lời cậu, đã cố tình đạt bằng được chuyện kia. Nerô chẳng cần chi điều ấy, bởi lẽ đối với Hoàng đế anh chẳng qua cũng chỉ là một người lính, nhiều lắm cũng chỉ có thể chuyện trò về việc đua ngựa trong hý trường, anh chẳng có tý ý niệm gì về thi ca và âm nhạc cả. Có thể chính Poppea đã cố gắng ghi bằng được tên anh vào danh sách, mà điều đó có nghĩa là lòng ham muốn của ả đối với anh không phải là một cơn si mê thoảng qua, cô ả khao khát chinh phục bằng được anh đấy.

- Ả quả là một hoàng hậu táo gan!

- Táo tợn thì hẳn rồi, vì ả rất có thể bị mất mạng không phương cứu chữa. Xin nữ thần Venux hãy khiến cho ả mau chóng say mê một tình yêu mới; nhưng khi ả còn thèm muốn anh, thì anh cần hết sức thận trọng. Gã Râu Đỏ cũng bắt đầu nhàm chán cô ả rồi, bây giờ y thích Rubria hoặc chàng Pitagorax kia, nhưng nếu chạm tự ái, y có thể trút lên đầu anh và ả sự trả thù khủng khiếp nhất.

- Lúc ở trong rừng cháu không biết là chính hoàng hậu đang trò chuyện với cháu, nhưng cậu đã nghe và biết đấy, cháu đã trả lời dứt khoát với ả rằng cháu yêu một người nào khác và không thèm ả.

- Cầu tất cả các vị thần linh ở âm ty địa ngục, xin anh chớ đánh mất nốt chút lí trí nhỏ nhoi mà bọn Thiên chúa giáo còn để sót lại cho anh! Tại sao lại có thể ngần ngừ khi phải lựa chọn giữa cái có thể bị mất mạng với cái chắc chắn bị mất mạng? Phải chăng cậu chưa nói với anh rằng nếu động chạm đến lòng tự ái của hoàng hậu thì chẳng có cách nào cứu anh cả? Thề có Hađex! Nếu cuộc sống khiến anh kinh tởm, tốt hơn cả anh hãy tự mở phanh mạch máu hoặc lao người vào lưỡi gươm ngay đi thì hơn, bởi vì khi đã xúc phạm tới Poppea, thì anh sẽ gặp phải một cái chết kém nhẹ nhõm hơn nhiều. Hồi trước, ít ra cậu cũng có thể trò chuyện cùng anh! Anh muốn gì cơ chứ? Anh có thiệt gì không nào? Chuyện đó có ngăn cản anh không yêu nàng Ligia của anh đâu? Mà cũng cần nhớ rằng, Poppea đã trông thấy nàng tại cung điện Palatyn, ả dễ dàng suy ra rằng anh dám vứt bỏ cái ân huệ cao cả nhường kia là vì ai. Và khi đó, ả sẽ tróc nã bằng được Ligia, dù nàng có chui xuống lòng đất trốn tránh chăng nữa. Anh sẽ làm thiệt mạng không chỉ bản thân anh mà cả Ligia nữa hiểu không?

Vinixius nghe nhưng dường như đang nghĩ về một việc khác, mãi sau chàng mới nói:

- Cháu phải gặp nàng.

- Ai? Ligia ư?

- Ligia.

- Anh có biết hiện nàng đang ở đâu không đã?

- Không ạ.

- Vậy ra anh sẽ lại sục tìm nàng khắp các nghĩa địa cổ và ở khu phố Zatybre chăng?

- Cháu cũng không biết, nhưng nhất định phải gặp được nàng.

- Được thôi, dù nàng là tín đồ Thiên chúa giáo thật đấy, nhưng rất có thể nàng sẽ tỏ ra biết điều hơn anh, mà chắc chắn là thế, nếu nàng không muốn anh bị mất đầu.

Vinixius nhún vai:

- Chính nàng đã cứu cháu thoát khỏi tay Urxux.

- Vậy thì anh hãy mau chân lên, vì Râu Đỏ không trì hoãn chuyến đi đâu. Và từ Anxium ngài cũng vẫn có thể quyết định được bản án tử hình kia mà

Song Vinixius không nghe nữa. Chỉ còn một suy nghĩ duy nhất chế ngự chàng: gặp bằng được Ligia? Chàng suy nghĩ lao lung tìm phương kế.

Lúc đó chợt xẩy ra một chuyện tình cờ có thể gạt bỏ hết mọi trở ngại. Đó là việc ngay ngày hôm sau, lão Khilon bất chợt đến gặp chàng.

Lão đến, nghèo nàn và rách rưới, với những dấu ấn của cái đói hiện rõ trên nét mặt và trong bộ quần áo tả tơi song đám gia nhân - hồi trước vốn đã nhận được lệnh để cho lão vào nhà bất cứ lúc nào, ngày cũng như đêm - không dám giữ lão lại. Lão bước thẳng vào chính sảnh, dừng lại trước mặt Vinixius và nói:

- Cầu các vị thần linh ban cho ngài sự bất tử và chia sẻ cùng ngài trị vì thế giới.

Thoạt tiên Vinixius muốn hạ lệnh quẳng lão khỏi cửa. Song chàng chợt nghĩ ra rằng lão già Hi Lạp có thể biết đôi điều về Ligia, sự tò mò đè bẹp nỗi gớm ghiếc của chàng.

- Ngươi đấy ư? - chàng hỏi - Có chuyện gì xẩy ra với ngươi thế?

- Hỏng cả, thưa con trai của thần Jupiter - lão Khilon đáp - Đức hạnh chân chính là món hàng mà ngày nay chẳng ai thèm hỏi đến, nhà thông thái chân chính đành phải hài lòng với việc năm ngày một lần có chút đỉnh mua chiếc đầu cừu của gã hàng thịt, rồi mang về một cái gác xép để vừa gậm đầu cừu vừa chiêu bằng những dòng lệ lã chã. Ôi! Thưa ngài! Tất cả những gì ngài ban cho, tôi dùng hết vào việc mua sách vở tại hàng Atraktux, rồi sau đó bị chúng nó đánh cắp hết sạch, chúng nó phá tán hết của tôi. Con nô tỳ, nhẽ ra phải chép lại học thuyết của tôi, lại bỏ trốn, cuỗm theo phần ít ỏi còn sót lại của những gì mà sự hào phóng của ngài đã ban phát cho tôi. Tôi là một kẻ khốn cùng, nhưng tôi lại tự nhủ: ta còn biết đến với ai đây nếu không phải đến với ngài, hỡi Xerapiz, con người mà tôi yêu mến ngưỡng mộ, vì con người đó tôi đã liều cả sinh mạng của mình?

- Người đến làm chi? Mang theo điều gì?

- Tôi đến để cầu cứu, thưa Baan, và mang tới cho ngài sự bần hàn của tôi, những giọt nước mắt của tôi, tình yêu mến của tôi, và cuối cùng là những tin tức, mà vì lòng yêu ngài, tôi đã để tâm thu thập. Thưa ông chủ, ngài còn nhớ chứ, có lần tôi đã thưa với ngài rằng tôi từng nhượng lại cho một nô tỳ của ngài Petronius một sợi chỉ rút từ chiếc thắt lưng của chính nữ thần Venera xứ Paphox?… Giờ đây tôi biết sợi chỉ ấy đã giúp được điều gì cho nàng, và ngài, hỡi con đẻ của chính vầng Thái Dương, người biết rõ tất cả mọi chuyện xảy ra trong ngôi nhà ấy, hẳn ngài cũng biết giờ đây nàng Eunixe là ai ở đó. Tôi hãy còn một sợi chỉ như thế nữa. Tôi đã nâng niu giữ gìn nó cho chính ngài đấy, thưa ông chủ!

Nói đến đây lão chợt ngừng bặt khi nhận thấy cơn tức giận đang dồn tụ lại trên vành lông mày của Vinixius; muốn ngăn chặn trước sự bùng nổ của nó, lão vội vàng nói ngay:

- Tôi biết rõ nàng Ligia thánh thiện hiện đang ở đâu, tôi sẽ chỉ cho ngài, thưa ông chủ, cả ngôi nhà lẫn cái ngõ hẻm ấy.

Vinixius nén sự xúc động mà cái tin ấy mang đến cho chàng và hỏi:

- Nàng ở đâu?

- Tại nhà lão Linux, một thầy tu Thiên chúa tuổi tác. Nàng ở tại đó cùng gã Urxux, gã này vẫn đi làm như trước tại nhà ông chủ cối xay bột có tên gọi giống như viên quản nô của người, Đemax, thưa ông chủ… Vâng, Đemax. Gã Urxux làm việc ban đêm, vậy ban đêm ta hãy bao vây chặt ngôi nhà, sẽ không chạm trán hắn. Lão Linux thì già rồi, ngoài lão ta, trong nhà chỉ còn hai mụ đàn bà nhiều tuổi hơn lão mà thôi.

- Làm sao ngươi biết được tất cả những thứ ấy?

- Ngài có nhớ chăng, thưa ông chủ, dân Thiên chúa giáo đã tóm được tôi nhưng cũng đã tha cho tôi. Lão Glaukox quả thực đã nhầm khi tưởng tôi là nguyên nhân những nỗi bất hạnh của lão, nhưng lão lại tin vào chuyện đó và cho tới nay cũng vẫn tin, mặc dù vậy bọn họ vẫn tha cho tôi được sống. Vì vậy ngài cũng chớ ngạc nhiên nếu như lòng biết ơn tràn ngập trái tim tôi. Tôi vốn là người của những thời xa cũ tốt lành hơn. Vì vậy tôi tự nghĩ: liệu ta có nên chối bỏ những người bạn, những người ân nhân của ta hay chăng? Lẽ nào lòng ta có thể là sắt đá để không thăm hỏi dò la về họ, không biết những chuyện đang xảy ra với họ, không biết sức khoẻ của họ ra sao và hiện nay họ đang ở nơi nào? Thề có nữ thần Xybela Pexxinum! Tôi không nỡ lòng nào làm thế. Thoạt tiên tôi cũng e ngại họ có thể sẽ hiểu nhầm các ý định của tôi. Nhưng tình yêu mến đối với họ đã tỏ ra mạnh hơn nỗi lo sợ nhất là sự dễ dãi của họ trong việc tha thứ mọi điều xúc phạm đã cấp cho tôi thêm dũng khí. Tuy nhiên trước hết, tôi vẫn nghĩ đến ngài, thưa ông chủ. Chuyến đi hồi ấy của chúng ta kết thúc thất bại, nhưng một đứa con đẻ của thần tài Fortuna như ngài làm sao có thể tự bằng lòng với thất bại ấy? Tôi đã chuẩn bị sẵn cho chiến thắng của ngài: ngôi nhà ấy đứng đơn độc. Ngài có thể ra lệnh cho nô lệ vây chặt đến mức một con chuột nhắt cũng không lọt ra nổi. Ôi, thưa ngài! Thưa ông chủ. Nếu ngài muốn, thì ngay trong đêm nay, nàng công chúa có tấm lòng đại lượng kia sẽ về trong nhà ngài. Và một khi điều đó xẩy ra, xin ngài hãy lưu ý rằng đứa con trai vô cùng nghèo đói của cha tôi đã góp phần vào việc đó.

Máu dồn mạnh lên đầu Vinixius. Một lần nữa, miếng mồi hấp dẫn làm rung động toàn bộ cuộc sống của chàng. Chính thế. Đây là phương sách, lần này lại là phương sách hoàn toàn chắc ăn! Một khi chàng đã có được Ligia bên mình thì kẻ nào có thể cướp nàng được nữa? Một khi chàng đã biến được nàng thành người tình của mình, thì nàng còn cách gì nữa để không làm tình nhân mãi mãi? Mặc cho các thứ giáo thuyết tuyệt diệt cả đi. Những người Thiên chúa giáo cộng với lòng nhân từ và đức tin buồn thảm của họ khi ấy sẽ có nghĩa lý gì đâu đối với chàng? Phải chăng đã tới lúc rũ bỏ tất cả những thứ ấy? Phải chăng đã đến lúc lại bắt đầu sống giống như tất thẩy mọi người? Còn Ligia sẽ làm gì, nàng làm sao dung hoà số phận của nàng với giáo thuyết mà nàng được giác ngộ - đó sẽ chỉ là những chuyện vặt vãnh. Đó chỉ là những chuyện cỏn con! Điều trước tiên nàng sẽ là của ta, ngay ngày hôm nay! Mà cũng chưa chắc cái giáo thuyết kia có đứng vững được lâu trong tâm hồn nàng chăng, một khi nàng đã bước vào cái thế giới mới mẻ đối với nàng, với những lạc thú và sự cuồng nhiệt mà nàng sẽ khuất phục! Điều ấy có thể trở thành hiện thực ngay trong ngày hôm nay. Chỉ cần giữ lão Khilon ở lại và chiều tối ra lệnh. Sau đó sẽ là niềm vui bất tận! “Cuộc sống của ta là gì" - Vinixius nghĩ bụng - Sự chịu đựng, một nỗi khát khao không được thoả mãn và cứ tự đặt ra cho mình những câu hỏi triền miên chẳng hề được trả lời". Bằng cách này, sẽ dẹp sạch, sẽ kết thúc tất cả. Thực ra, chàng vẫn nhớ đã thề sẽ không vung tay lên với nàng. Nhưng chàng đã viện ai để thề? Không viện các vị thần linh vì chàng đâu còn tin vào họ nữa, cũng không phải Chúa Crixtux, vì chàng chưa tin vào nơi Chúa. Vả chăng, nếu nàng có cảm thấy bị xúc phạm thì chàng sẽ cưới nàng làm vợ và như thế sẽ đền bù cho sự xúc phạm. Phải! Chàng cảm thấy mình có trách nhiệm phải làm điều đó, chàng vẫn mang ơn nàng đã cứu sống. Nghĩ tới đây, chàng nhớ lại cái ngày chàng cùng Kroton xông vào nơi ẩn trốn của nàng; chàng nhớ lại nắm tay của bác Urxux vung trên đầu chàng cùng tất thẩy những gì xảy ra sau đó. Chàng như lại trông thấy nàng đang cúi xuống giường chàng, nàng trong bộ quần áo nô tỳ, xinh đẹp như tiên, thánh thiện và xiết bao ngưỡng mộ. Mắt chàng bất giác nhìn sang bàn thờ gia thần có chiếc thánh giá mà nàng để lại cho chàng trước lúc ra đi. Chàng lại trả ơn tất cả những cái đó bằng một vụ bạo hành mới nữa ư? Chàng sẽ nắm tóc nàng lôi sền sệt vào buồng ngủ như một con nô tỳ ư? Làm sao chàng có thể làm nổi chuyện đó trong khi chàng không những chỉ thèm khát mà còn yêu nàng, yêu nàng chính bởi vì nàng là một người như thế? Đột nhiên chàng cảm thấy riêng việc có nàng trong nhà thôi chưa đủ, dùng sức mạnh ôm ghì nàng trong vòng tay cũng chưa đủ, mà tình yêu của chàng còn đòi hỏi một điều gì đó khác hơn, đó là sự ưng thuận của nàng, tình yêu của nàng, tâm hồn của nàng. Phúc thay cho mái nhà này nếu nàng tự nguyện bước vào, phúc thay cho giây phút ấy, phúc thay cho ngày hôm ấy, phúc thay cho cuộc đời! Khi ấy hạnh phúc của cả hai sẽ như biển cả vô biên, như vầng dương toả sáng! Nhưng dùng sức mạnh bắt cóc nàng có nghĩa là sẽ giết chết vĩnh viễn cái hạnh phúc kia, đồng thời chà đạp, phỉ nhổ và nhục mạ tất thẩy những gì quý giá nhất và duy nhất thương yêu trên đời.

Giờ đây, chỉ riêng ý nghĩ ấy thôi cũng đã khiến chàng kinh hoàng. Chàng đưa mắt nhìn lão Khilon, lão đang vừa ngắm chàng vừa luồn tay vào dưới làn áo gãi gãi với vẻ bất an. Đột nhiên, chàng có một nỗi tởm lợm khôn tả, một ý muốn được chà đạp lên tên trợ thủ xưa kia như giầy xéo một con sâu ghê tởm hoặc một con rắn độc. Lát sau, chàng đã rõ mình phải làm gì. Song vốn vô độ trong tất cả mọi chuyện, lại hành động theo sự thúc đẩy của bản tính La Mã tàn bạo của mình, chàng quay về phía lão Khilon và bảo:

- Ta sẽ không làm theo điều ngươi khuyên, nhưng để ngươi khỏi ra đi không được hưởng phần thưởng mà ngươi đáng hưởng, ta sẽ ra lệnh tặng cho ngươi ba trăm gậy tại nhà ngục gia hình của ta

Lão Khilon tái nhợt người đi. Trên nét mặt tuyệt đẹp của Vinixius đầy vẻ quyết đoán lạnh lùng, khiến lão không thể tự đánh lừa mình bằng niềm hy vọng rằng món trả công vừa được hứa hẹn kia chỉ là một câu nói đùa kinh khủng.

Lão bèn quỳ sụp xuống sát đất và rền rĩ bằng giọng đứt đoạn:

- Sao lại thế, thưa quốc vương Ba Tư? Vì tội gì?… Hỡi ngọn kim tự tháp của lòng biết ơn! Hỡi vị khổng lồ của lòng nhân ái! Vì tội gì?… Tôi già nua, đói khát, cực khổ… Tôi đã hầu hạ ngài, Ngài nỡ lòng nào trả ơn tôi như thế này sao?

- Cũng như mày đối với người Thiên chúa giáo thôi. - Vinixius đáp

Và chàng gọi viên quản nô.

Nhưng lão Khilon đã nhẩy vội đến, lập cập ôm lấy chân chàng gào xin, mặt lão trắng bệch như một xác chết.

- Thưa ông chủ, ông chủ ơi!… Con già rồi! Năm mươi thôi, xin đừng ba trăm! Năm mươi quá đủ rồi!… Một trăm, đừng ba trăm!… Hãy thương con! Hãy thương con với!

Vinixius lấy chân đạp lão và ra lệnh. Trong chớp mắt, từ sau lưng viên quản nô có hai tên nô lệ lực lưỡng người Kvađơ chạy vào, túm lấy mớ tóc của lão Khilon, dùng bộ quần áo tả tơi của lão quấn chặt lấy đầu lão, kéo tới phòng gia hình.

- Nhân danh Chúa Crixtux!… Lão già Hi Lạp kêu to khi đi ngang qua cửa thông ra hành lang

Vinixius còn lại một mình. Mệnh lệnh vừa ban ra khiến chàng thêm phấn chấn và tỉnh táo. Chàng cố gắng tập trung những ý nghĩ đang tản mạn, sắp xếp lại cho có trật tự. Chàng thấy lòng thư thái, sự chiến thắng bản thân đã cổ vũ chàng. Chàng cảm thấy đã tiến được một bước lớn về phía Ligia và sẽ được hưởng một phần thưởng về việc đó. Lúc đầu, chàng cũng không nghĩ là mình đã đối xử với lão Khilon thật bất công, chàng ra lệnh đánh đòn lão vì chính những gì mà trước đây chàng đã thưởng công cho lão. Chàng còn là một người La Mã nên không biết đến nỗi đau đớn của kẻ khác, không chú ý đến một tên Hi Lạp nghèo hèn. Thậm chí, dù chàng có nghĩ đến chuyện đó đi chăng nữa, thì chàng cũng vẫn cứ cho rằng chàng đã hành động đúng khi ra lệnh nện cho lão già chuyên lật lọng. Chàng nghĩ tới Ligia và thầm nói cùng nàng: “Ta đã không lấy oán đền ân nàng, và nếu như có lúc nào đó nàng biết ta đã đối xử ra sao với kẻ muốn xúi giục ta vung nắm đấm ra với nàng, chắc nàng sẽ biết ơn ta vì việc đó.". Nghĩ tới đây, bất giác chàng cân nhắc xem liệu Ligia có khen chàng chăng về cách đối xử với lão Khilon. Giáo thuyết mà nàng được giác ngộ khuyên phải tha thứ. Những người Thiên chúa giáo cũng đã tha thứ cho lão già khốn nạn, mặc dù họ có những lý do to lớn hơn nhiều để trả thù lão. Mãi đến lúc này trong lòng chàng mới vọng lên tiếng kêu: “Nhân danh Chúa Crixtux!". Chàng sực nhớ ra rằng, bằng những tiếng kêu tương tự, lão Khilon đã thoát khỏi tay bác già người Ligi, chàng bèn quyết định sẽ tha cho lão phần nhục hình chưa được thi hành.

Chàng định gọi viên quản nô thì chính anh ta đã vào đứng trước mặt chàng thưa rằng:

- Thưa ngài, lão già đã ngất đi, cũng có thể đã chết rồi. Liệu có cần tiếp tục đánh lão nữa không ạ?

- Làm cho lão hồi lại rồi mang ra đây cho ta1

Viên quản nô biến vào sau bức trướng che, song chắc hẳn sự hồi sinh không diễn ra dễ dàng, bởi lẽ Vinixius phải chờ một thời gian khá lâu và đã bắt đầu sốt ruột, thì rốt cuộc đám nô lệ mới vực lão Khilon vào, rồi theo hiệu lệnh được ban, chúng lập tức lùi ra ngoài.

Lão Khilon trông nhợt nhạt như màu vải mộc, dọc theo chân lão chảy dài những dòng máu ngoằn ngoèo xuống mặt nền nhà hoa văn của gian chính sảnh. Nhưng lão tỉnh táo hoàn toàn. Lão quỳ xuống, chìa hai tay ra và nói:

- Xin đa tạ ông chủ, ngài thật vĩ đại và nhân từ!

- Đồ chó, - Vinixius đáp, - mày phải biết ta tha cho mày chỉ vì Đức Chúa Crixtux, người mà chính ta cũng chịu ơn cứu mạng.

- Thưa ông chủ, con sẽ phục vụ Đức Chúa và ông chủ!

- Câm đi và nghe đây! Mày hãy đứng dậy! Mày hãy đi theo ta và chỉ cho ta biết ngôi nhà nàng Ligia đang ở.

Lão Khilon nhổm dậy, nhưng vừa đứng được lên, người lão càng tái nhợt hơn nữa, lão thều thào:

- Ông chủ ơi, quả tình con đói lắm… Con sẽ đi, thưa ngài, con sẽ đi! Nhưng con chẳng còn chút sức nào cả! Xin ngài hãy ra lệnh ban cho con thức ăn thừa trong đĩa chó ăn, con sẽ đi!

Vinixius ra lệnh cho lão ăn, cấp cho lão một thoi vàng và chiếc áo choàng. Song lão Khilon bị cái đói và đòn roi làm kiệt sức vẫn không sao bước nổi, ngay cả sau khi được ăn uống, mặc dù nỗi sợ hãi khiến tóc lão như dựng đứng trên đầu, lão sợ rằng chàng Vinixius sẽ coi sự yếu sức của lão là sự bướng bỉnh và lại ra lệnh đánh lão lần nữa chăng?

- Xin cho chút rượu nho sưởi ấm con, - lão lắp bắp răng đánh lập cập - Con sẽ đi ngay, dù là tới tận Đại Hi Lạp cũng cam.

Một hồi sau, lão lại sức phần nào và họ ra đi. Đường rất dài, bởi vì cũng giống như phần lớn những người Thiên chúa giáo, ông Linux sống ở khu Zatybre, cách nhà bà Miriam không xa. Cuối cùng, lão Khilon cũng chỉ được cho Vinixius một cái nhà nhỏ, đứng biệt lập, có bức tường phủ đầy dây thường xuân, và nói:

- Chính đây, thưa ông chủ!

- Được rồi, - Vinixius đáp, - Bây giờ mày hãy cút đi, nhưng trước tiên hãy lắng nghe thật kỹ những điều ta nói đây đã: Hãy quên rằng mày đã phục vụ ta; hãy quên nơi ở của bà Miriam, ông Piotr và ông Glaukox; hãy quên ngôi nhà này và quên tất cả những người Thiên chúa giáo. Hàng tháng mày cứ việc đến nhà ta, nô lệ giải phóng Đemax sẽ cấp cho mày hai thoi vàng. Nhưng nếu mày còn rình mò theo dõi các tín đồ Thiên chúa, ta sẽ ra lệnh đánh nhừ đòn hoặc sẽ giao nộp mày cho tổng đốc thành phố.

Lão Khilon cúi gập người xuống nói:

- Con xin quên!

Song, khi Vinixius vừa khuất sau góc phố, lão vung cả hai tay cuộn thành nắm đấm lên đe doạ và thét lên:

- Thề có Ate và Phurie! Tao không quên đâu!

Rồi lão lại ngất đi.