Quo Vadis
Chương 26
Sáng hôm sau, chàng mở mắt cảm thấy mình rất yếu, nhưng đầu mát và không còn sốt nữa, Chàng ngỡ như có tiếng trò chuyện thì thầm nào đó khiến chàng thức giấc, nhưng khi mở mắt ra, Ligia không còn ở bên chàng, chỉ có bác Urxux đang lom khom trước lò sưởi tìm một hòn than còn đỏ và khi tìm thấy, bác thổi vào hòn than mạnh như một cái bễ rèn chứ không phải là miệng người thổi nữa, Vinixius chợt nhớ lại rằng hôm qua chính con người này đã đánh gục Kroton, chàng bèn chăm chú ngắm bác với sự tò mò của một người say mê võ đài, ngắm nghía tấm lưng đồ sộ như lưng một người khổng lồ và bắp đùi to tướng như những chiếc cột,
"Cảm ơn thần Merkurơ là y đã không vặn gẫy cổ mình - chàng nghĩ thầm - thề có thần Ponlukx! Nếu như những tên Ligi khác cũng giống hệt như hắn, thì chắc hẳn những chiến đoàn Đunai sẽ có lúc nhọc với bọn chúng đấy".
Chàng gọi to:
Hây, thằng nô lệ!
Bác Urxux rụt đầu ra khỏi lò sưởi và mỉm cười gần như thân thiện với chàng, bác nói:
Cầu chúa ban cho người một ngày tốt lành và một sức khỏe tốt lành, còn tôi là một người tự do chứ không phải nô lệ đâu,
Những lời này khiến cho Vinixius thích thú, vì chàng đang muốn hỏi bác Urxux về đất nước quê hương của Ligia, mà việc trò chuyện với một người tự do, dẫu chất phác, vẫn ít động chạm tới phẩm cách La Mã và quý tộc của chàng hơn là trò chuyện với một tên nô lệ, kẻ mà cả luật pháp lẫn phong tục tập quán đều không coi là con người.
Thế ra ngươi không phải là nô lệ của ông bà Aulux sao? - Chàng hỏi,
Không, thưa ngài, Tôi phục vụ nàng Kalina như đã từng phục vụ mẫu thân nàng, nhưng hoàn toàn tự nguyện,
Nói đoạn bác lại chui đầu vào lò sưởi để thổi vào hòn than đỏ mà bác đã ném mấy thanh củi khô lên trên, rồi lại rụt đầu ra và nói:
Ở quê tôi không hề có nô lệ,
Song Vinixius hỏi:
Nàng Ligia đâu rồi?
Cô chủ vừa mới đi, còn tôi phải sửa soạn bữa sáng cho ngài đây, thưa ngài. Cô chủ thức trông ngài cả đêm qua,
Sao ngươi không trông thay cho nàng?
Bởi cô chủ muốn thế, còn việc của tôi là phải vâng lời,
Đến đây mắt bác chợp sầm lại, lát sau bác nói thêm:
Giá tôi không vâng lời cô chủ thì hẳn ngài đã không còn sống nữa,
Thế ra ngươi tiếc là đã không giết ta sao?
Không thưa ngài, Chúa Crixtux không cho giết người,
Thế còn Ataxynux? Còn Kroton?
Tôi không thể làm khác được - bác Urxux lầu bầu,
Rồi bác nhìn hai bàn tay mình như vẻ hối tiếc, hai bàn tay rõ ràng vẫn là bàn tay ngoại đạo, mặc dù tâm hồn đã được chịu lễ rửa tội.
Rồi bác đặt cái nồi lên giá và ngồi xẹp trước lò sưởi, dán cặp mắt suy tư vào ngọn lửa.
- Đó chính là lỗi của ngài, thưa ngài - mãi sau bác thốt ra - Sao ngài lại vung tay lên với nàng, với công chúa?
Thoạt tiên trong Vinixius sôi sục lòng tự tôn, rằng một tên tiện dân đồng thời là một thằng mọi rợ như thế mà dám nói năng sỗ sàng và dám chê trách chàng nữa chứ. Lại một chuyện nữa thêm vào những chuyện phi thường và khó tưởng tượng nổi đã xảy ra đến với chàng kể từ hôm ấy. Song đang ốm yếu, lại không có dưới tay bọn nô lệ của mình, nên chàng cố kìm lòng, nhất là khi cái ý muốn tìm hiểu chi tiết thêm đôi điều về cuộc đời của Ligia thắng thế trong lòng chàng.
Vì vậy, bình tâm lại, chàng bắt đầu hỏi về cuộc chiến tranh của người Ligi chống Vannius và dân Xveb. Bác Urxux vui lòng kể lại nhưng bác cũng chẳng cho biết thêm được điều gì nhiều hơn những điều mà đã có lần ông Aulux Plauxius kể cho Vinixius nghe. Bác Urxux không tham gia chiến trận vì bác đi cùng đám con tin đến trại của Atelius Hixter. Bác chỉ biết rằng người Ligi đã đánh tan quân Xveb và Jazygơ. Ngay sau đó, họ lại nhận được tin báo rằng người Xemnonop đốt rừng ở vùng biên giới của họ, bèn lập tức quay trở về để trả hận, còn đám con tin thì để lại chỗ Atelius. Ông này thoạt đầu đối xử với họ như với những bậc đế vương. Sau đó mẹ Ligia qua đời. Vị thủ lĩnh La Mã không biết nên làm gì với đứa trẻ. Bác Urxux muốn đưa cô chủ trở về quê hương nhưng đường đi rất nguy hiểm bởi đầy rẫy dã thú và những bộ lạc dã man. Vậy nên khi có tin là một vị sứ thần nào đó của người Ligi đang ở chỗ ông Pomponia và mang tới cho ông lời hứa hẹn chống lại người Markoman thì tướng Hixter gửi họ đến chỗ ông Pomponia. Song khi tới chỗ ông, họ lại được biết rằng chẳng hề có vị sứ giả nào cả - và thế là họ đành ở lại trong trại binh, từ đó ông Pomponia đưa họ về Roma, rồi sau lễ khải hoàn, ông đưa đứa bé con vua cho bà Pomponia Grexyna.
Mặc dù trong câu chuyện ấy chỉ có vài chi tiết nhỏ nhặt là chàng chưa được biết, Vinixius vẫn thích thú lắng nghe, vì sự kiêu hãnh vô bờ về dòng họ của chàng được mơn trớn một cách dễ chịu khi được nghe người nhân chứng chính thức khẳng định dòng dõi hoàng tộc của Ligia. Là công chúa con vua, trong hoàng cung nàng có thể chiếm một địa vị ngang hàng với con gái của những dòng họ tôn quý nhất, nhất là khi dân tộc mà cha đẻ nàng làm vua chưa hề đánh nhau với quân La Mã bao giờ và tuy là một dân tộc dã man, song họ rất có thể trở thành đáng sợ, vì theo lời của chính Atelius Hixter thì họ có "vô số" chiến sĩ.
Bác Urxux cũng hoàn toàn khẳng định điều đó vì đáp lại câu hỏi của Vinixius về người Ligi, bác nói:
Chúng tôi náu trong rừng, nhưng đất đai của chúng tôi mênh mông đến nỗi chẳng ai biết rừng kết thúc ở chỗ nào, còn trong rừng thì đông người lắm. Trong rừng có cả những tòa thành bằng gỗ giàu có vô cùng, bởi vì dân Xemnon, Markoman, Vanđan và Kvađ đi cướp bóc khắp thế giới, mà chúng tôi thì lại đi cướp lại của bọn chúng. Còn bọn chúng thì không dám bén mảng tới chỗ chúng tôi, chỉ khi nào gió thổi xuôi từ phía chúng, chúng mới đốt rừng của chúng tôi. Chúng tôi chẳng sợ, cả bọn ấy lẫn hoàng đế La Mã.
Các vị thần linh đã giao cho người La Mã đứng đầu thế giới - Vinixius nói nghiêm khắc.
Các vị thần linh là quỷ dữ - bác Urxux thản nhiên đáp lại - nơi nào không có người La Mã, ở đó không có chuyện đứng đầu cai trị.
Nói đoạn, bác cời lửa và nói như với chính mình:
Lúc hoàng đế bắt nàng Kalina vào cung, tôi nghĩ rằng nàng có thể gặp chuyện chẳng lành, tôi đã muốn đi về tận những khu rừng ấy và dẫn người Ligi đến cứu công chúa. Và chắc người Ligi sẽ tiến về phía sông Đunai, vì họ là một dân tộc tốt lành, mặc dù ngoại đạo. Ôi, tôi không thể mang lại cho họ một tin tốt lành. Nhưng đến khi nào nàng Kalina quay trở về với bà Pomponia, tôi cũng sẽ cúi xin nàng cho phép tôi về với họ, vì Chúa Crixtux ra đời ở nơi xa xôi quá và thậm chí họ cũng chưa từng được nghe nói về Người... Người biết rõ hơn tôi nơi nào Người cần phải ra đời, nhưng giá như Người ra đời ở xứ chúng tôi, trong rừng rậm, thì chắc hẳn chúng tôi đã không hành hạ Chúa mà đã nuôi nấng Đức Chúa Hài đồng và chăm lo cho Người không lúc nào thiếu muông thú, nấm, da bò rừng lẫn hổ phách. Và đi cướp được gì của dân Xveb hoặc Markoman thì chúng tôi đều mang về cho Người, để Người được sống trong sung túc và tiện nghi.
Vừa nói thế, bác vừa đặt nồi xúp cho Vinixius lên bếp và nín lặng. Hẳn là ý nghĩ của bác đang chu du hồi lâu trong những khu rừng xứ Ligi, mãi cho tới khi nước trong nồi bắt đầu reo, bác đổ nó vào một cái âu cạn và sau khi để vừa nguội, bác nói:
Ông Glaukox khuyên ngài nên càng ít động đậy càng tốt, thậm chí cả cánh tay còn lành cũng thế, vậy nên nàng Kalina bảo tôi phải bón thức ăn cho ngài.
Ligia ra lệnh! Thế thì còn nói gì nữa! Vinixius thậm chí không hề nghĩ đến việc cưỡng lại ý chí của nàng, dường như nàng là con gái của chính hoàng đế hay là một vị nữ thần, chàng không hề đáp lại điều gì, còn bác Urxux thì ngồi cạnh giường chàng, bắt đầu múc từng muỗng nhỏ xúp từ cái âu rót vào miệng chàng. Bác làm việc đó thật ân cần và với nụ cười thân thiện trong đôi mắt màu thanh thiên của bác, khiến cho Vinixius không còn tin vào mắt mình, rằng đó chính là vị thần Titan kinh khủng ngày hôm qua, sau khi bóp chết Kroton đã lao vào chàng, nếu như không có lòng thương hại của Ligia. Lần đầu tiên trong đời, chàng quý tộc trẻ tuổi bắt đầu suy nghĩ xem có những gì diễn ra trong lòng một kẻ tiện dân, một tên đầy tớ, một người dã man.
Nhưng bác Urxux là một người bảo mẫu ân cần bao nhiêu thì lại thiếu khéo léo bấy nhiêu. Cái muỗng nhỏ hoàn toàn lọt thỏm trong những ngón tay lực sĩ của bác đến nỗi không còn thừa chỗ nào dành cho miệng Vinixius nữa. Sau vài lần thử nghiệm không thành công bác khổng lồ hóa ra lo lắng và thốt lên:
Ê, lôi bò tót từ trong rừng ra còn dễ hơn...
Sự lúng túng của bác Ligi khiến Vinixius thú vị, những câu nói của bác ta cũng khiến chàng chú ý không kém. Trong các hý trường, đã có lần chàng được trông thấy những con bò rừng khủng khiếp được mang về từ những vùng rừng hoang phương bắc, loài thú mà những tên bextiari dũng cảm nhất cũng phải lo sợ khi bắt, loài thú chỉ chịu thua kém độc lũ voi về tầm vóc và sức khỏe mà thôi.
Thế ra ngươi đã từng dám nắm sừng loài thú dữ ấy kia à? - Chàng ngạc nhiên hỏi.
Trước khi hai mươi mùa đông qua đi trên đầu tôi thì tôi còn sợ - bác Urxux đáp - còn sau đó thì là chuyện thường.
Rồi bác lại bón tiếp cho Vinixius, song còn vụng về hơn cả lúc trước.
Tôi phải nhờ bà Miriam hoặc thằng bé Nazarius mới được! - Bác nói.
Nhưng chính vào lúc đó, mái đầu màu sẫm của Ligia đã ló ra từ sau tấm rèm che.
Tôi giúp ngay đây - nàng nói.
Liền đó nàng bước ra khỏi phòng ngủ, hẳn là nàng đang chuẩn bị đi ngủ, vì nàng mặc mỗi một chiếc áo tunica bó sát người, được gọi là kiểu cabilium vào thời cổ, loại áo che kín ngực, còn tóc nàng đã tháo tung ra. Vinixius, người mà trái tim đập dập dồn hơn khi trông thấy nàng, bèn bảo rằng nàng không chịu ngủ nghê gì cả, song nàng vui vẻ đáp:
Em đang muốn chợp mắt một lát đây, nhưng trước hết phải thay thế bác Urxux cái đã.
Rồi cầm lấy chiếc muỗng nhỏ, nàng ngồi lên mép giường và bắt đầu bón cho Vinixius ăn. Chàng thấy vừa ngượng ngùng vừa sung sướng. Khi nàng cúi người xuống phía chàng, hơi ấm của cơ thể nàng tỏa đến chàng, những sợi tóc xõa của nàng vươn lên ngực chàng, chàng tái người đi vì xúc cảm nhưng trong cơn xáo động và hăng say của dục vọng, chàng vẫn cảm thấy được rằng đó là mái đầu thân yêu hơn tất thẩy và được sùng kính hơn tất thẩy, đối với mái đầu ấy, cả thế giới chẳng là gì cả. Lúc đầu chàng thèm muốn nàng, còn giờ đây chàng thấy yêu nàng đầy lồng ngực. Trước kia, trong đời sống nói chung cũng như trong tình cảm, giống như những người cùng thời, chàng là một kẻ ích kỷ tuyệt đối và mù quáng, kẻ chỉ biết nghĩ tới riêng mình, còn giờ đây chàng bắt đầu nghĩ đến cả nàng nữa.
Lát sau, chàng từ chối không chịu ăn tiếp và mặc dù chàng thấy trong cái nhìn của nàng cũng như trong sự có mặt của nàng niềm khoái lạc vô bờ bến, chàng vẫn bảo:
Thôi đủ rồi, nàng hãy đi ngủ đi, hỡi thần nữ của tôi.
Chàng đừng gọi em như thế - nàng đáp - em chẳng xứng được nghe gọi thế đâu.
Tuy nhiên, nàng vẫn mỉm cười với chàng, rồi nàng bảo rằng cơn buồn ngủ đã qua mất rồi, nàng không cảm thấy mệt và nàng sẽ không đi nghỉ đâu cho tới khi nào ông Glaukox tới, chàng mỗi lúc một trào dâng niềm xúc động lớn lao hơn, nỗi thán phục to lớn hơn, lòng hàm ơn bao la hơn và chàng suy nghĩ lao lung xem làm cách nào biểu lộ được lòng hàm ơn ấy.
Ligia - chàng nói sau một lúc im lặng - trước đây tôi không hiểu nàng. Nhưng giờ đây tôi đã biết được rằng tôi đến với nàng bằng một con đường lầm lạc, vậy nên tôi xin thưa với nàng: Hãy trở về với bà Pomponia Grexyna và xin hãy tin chắc rằng từ đây sẽ không một kẻ nào dám vung tay lên với nàng nữa.
Nét mặt nàng bỗng buồn bã hẳn đi.
Em sẽ hạnh phúc lắm - nàng nói - giá như em có thể nhìn thấy bà, từ đằng xa thôi cũng được, nhưng em không thể nào về với bà được nữa.
Vì sao? - Vinixius ngạc nhiên hỏi.
Những người Thiên chúa giáo chúng em, thông qua nàng Akte, biết những gì xảy ra trong cung điện Palatyn. Thế chàng không nghe nói rằng ngay sau cuộc trốn chạy của em và trước khi lên đường đi Neapolix. Hoàng đế đã cho gọi ông Aulux cùng bà Pomponia tới và cho rằng họ đã giúp đỡ em, hoàng đế giận dữ đe dọa họ. May mà ông Aulux có thể trả lời hoàng đế rằng: "Hoàng thượng biết đấy, không khi nào điều dối trá có thể thoát ra từ miệng tôi, vậy tôi xin thề với người rằng chúng tôi không hề giúp con bé trốn và chúng tôi cũng không rõ có chuyện gì đã xẩy ra với nó nữa". Hoàng đế đã tin lời ông và rồi sau đó quên đi - còn em thì vâng theo lời của các bô lão, em không hề viết thư cho mẹ báo nơi em ở, để lúc nào bà cũng có thể thề rằng bà hoàn toàn không hay biết gì về em. Vinixius, có thể là chàng không hiểu nổi điều đó, nhưng chúng em không được phép dối trá, thậm chí dù cho có bị đe dọa đến tính mạng đi nữa. Giáo thuyết của chúng em là thế, cái giáo thuyết mà chúng em muốn trái tim mình tuân theo, vậy nên em chưa hề được trông thấy bà Pomponia kể từ khi em rời khỏi nhà bà, còn bà thảng hoặc mới được nghe tin đồn là em vẫn còn sống và bình an.
Đến đây, nỗi nhớ nhung tràn ngập lòng nàng khiến mắt nàng ứa lệ, song chẳng mấy chốc nàng bình tâm lại và nói:
Em biết là bà Pomponia nhớ thương em, nhưng dù sao chúng em cũng còn có được niềm sung sướng mà những người khác không có
Phải - Vinixius đáp - niềm vui sướng của các người là Chúa Crixtux, nhưng tôi, tôi không thể hiểu chuyện đó.
Hãy nhìn chúng em đây này: Đối với chúng em không hề có chia cách, không hề có nỗi đau đớn và chịu đựng, còn nếu như chúng có tới thì chúng cũng sẽ biến thành niềm vui cả thôi. Cả cái chết mà đối với các anh là sự chấm dứt cuộc đời, thì đối với chúng em, nó lại là điều khởi đầu và là việc biến thành một niềm hạnh phúc, tồi tệ hơn thành tốt đẹp hơn, ít an bình thành bình an hơn và mãi mãi vĩnh hằng. Chàng hãy cân nhắc thử xem, nó phải như thế nào, cái khoa học dạy chúng em phải xót thương ngay cả với kẻ thù, không cho phép dối trá, rửa sạch sự dữ khỏi tâm hồn chúng em và hứa hẹn một niềm hạnh phúc vô biên sau cái chết.
Tôi đã nghe nói tới điều ấy ở Oxtrianum, tôi đã thấy các người đối xử với tôi và với lão Khilon ra sao và mỗ khi nghĩ tới chuyện đó, tôi lại ngỡ đó chỉ là giấc mơ mà tôi không được tin vào chính tai mắt của mình nữa. Song xin nàng hãy trả lời một câu hỏi khác của tôi: Nàng có thấy hạnh phúc không?
Có! Ligia đáp - thuận theo đấng Crixtux em không thể không hạnh phúc.
Vinixius nhìn nàng dường như điều nàng vừa nói vượt hoàn toàn ra ngoài khuôn khổ lý trí con người.
Và nàng không muốn quay trở về với bà Pomponia nữa?
Em mong muốn điều đó với cả tấm lòng và em sẽ trở về, nếu như ý muốn của Chúa là như thế.
Thế thì tôi bảo nàng: Hãy quay trở về đi và xin thề với các vị gia thần của tôi cùng nàng rằng tôi sẽ không động chạm đến nàng.
Ligia suy nghĩ một lát rồi nói:
Không! Em không muốn gây nguy hiểm cho những người thân thích của em. Hoàng đế không yêu mến gì dòng họ Plauxius. Nếu như em trở về - cháng biết đấy. Qua bọn nô lệ bất cứ tin tức nào cũng loan truyền khắp Roma - thì chuyện quay về của em sẽ bị đồn ầm lên khắp thành phố và qua những nô lệ của mình, Nerô cũng sẽ biết chuyện. Khi ấy hoàng đế sẽ trị tội ông Aulux, hay chí ít cũng bắt em đi lần nữa.
Phải - Vinixius đáp và nhíu mày - điều đó có thể lắm. Hoàng đế sẽ làm chuyện ấy, dù chỉ để chứng tỏ rằng ý chí của ngài phải được thực hiện. Thực ra ngài chỉ tạm quên nàng hoặc không muốn nghĩ đến nàng vì cho rằng không phải ngài mà chính tôi mới bị thiệt hại. Nhưng cũng có thể... ngài sẽ trả lại cho tôi, còn tôi lại trả nàng về với bà Pomponia.
Song nàng buồn bã hỏi chàng:
Vinixius, chàng lại muốn trông thấy em phải ở trong cung điện Palatyn hay sao?
Chàng nghiến chặt răng thốt lên:
Không! Nàng nói đúng. Tôi nói như một thằng ngu vậy. Không!
Và bỗng chàng như nhìn thấy trước mặt mình một vực thẳm không đáy. Chàng là một quý tộc, chàng là một hộ dân quan quân sự, một người giàu thế lực, nhưng trên tất thẩy những thế lực của cái thế giới mà chàng lệ thuộc vào, chàng lại trở thành một thằng điên khùng mà người ta không thể lường trước được ý muốn cũng như tâm địa độc ác khôn cùng. Có lẽ chỉ những người như các tín đồ Thiên chúa giáo là không thèm để ý đến chàng, cũng chẳng hề e sợ chàng, với họ cả cái thế giới kia, cả những nỗi chia ly của chàng, những chịu đựng cùng cái chết nữa, cũng chẳng là cái gì hết. Tất cả những người khác đều phải run sợ trước mặt chàng. Đối với Vinixius, nỗi hãi hùng của thời mà chàng đang sống chợt hiện ra với toàn bộ tầm cỡ khủng khiếp của nó. Chàng không thể mang Ligia trả lại cho bà Pomponia, vì sợ rằng tên quái vật sẽ chợt nhớ lại nàng và hướng cơn giận dữ của y về phía nàng, cũng chính vì lý do đó, giờ đây nếu chàng lấy nàng làm vợ, thì chàng có thể sẽ gây nguy hiểm cho nàng, cho nhà Aulux và cho bản thân mình. Chỉ một giây bực mình cũng đủ giết chết tất cả. Lần đầu tiên trong đời, Vinixius cảm thấy rằng hoặc là thế giới phải thay đổi đi và tái sinh lại, hoặc cuộc sống sẽ trở nên không thể chịu đựng nổi. Chàng cũng hiểu ra điều mà giây lát trước đây đối với chàng hãy còn tối tăm rằng trong cái thời buổi thế này, chỉ duy nhất những người Thiên chúa giáo mới có thể là những người hạnh phúc.
Song trước tiên chàng hối tiếc khi hiểu rằng chính chàng đã làm rối loạn cuộc đời của mình và Ligia và gần như không còn lối thoát khỏi cái mớ bòng bong ấy nữa. Bị nỗi hối tiếc ấy tác động, chàng thốt lên:
Nàng có biết là nàng hạnh phúc hơn tôi? Tuy sống trong sự bần hàn và trong ngôi nhà này, giữa những người tiện dân, nhưng nàng lại có được giáo thuyết và Chúa Crixtux của nàng, còn tôi, tôi chỉ có mỗi một mình nàng thôi, khi thiếu nàng, tôi như kẻ hành khất không có lấy một mảnh vải che trên đầu, không có lấy một miếng bánh lót dạ. Với tôi, nàng còn quý giá hơn cả thế giới. Tôi không thiết ăn, không thiết ngủ. Giá như không còn niềm hy vọng sẽ tìm được nàng, hẳn tôi đã lao mình vào lưỡi kiếm. Nhưng tôi sợ chết, vì tôi sẽ không còn được trông thấy nàng nữa. Xin nói hoàn toàn thành thực với nàng là được trông thấy nàng mà thôi. Nàng có còn nhớ cuộc trò chuyện của chúng ta ở nhà ông bà Aulux chăng? Một lần nàng đã vẽ lên mặt cát cho tôi một con cá, nhưng tôi không hiểu cái đó có ý nghĩa là gì? Nàng có nhớ chúng ta cùng chơi bóng với nhau không? Khi ấy tôi đã yêu nàng hơn cả cuộc sống và cả nàng nữa, cũng bắt đầu đoán ra rằng tôi yêu nàng… Rồi ông Aulux tới, đem nữ thần Libtyna ra dọa chúng ta khiến cho câu chuyện bị gián đoạn. Bà Pomponia có nói khi từ biệt ông Petronius, rằng Chúa là duy nhất toàn năng và nhân từ, nhưng chúng tôi nào có ngờ rằng Đức Chúa của các người lại là Crixtux. Chỉ cần Người trả nàng lại cho tôi, tôi sẽ xin yêu Người, mặc dù tôi thấy Người có vẻ như là Đức Chúa của bọn nô lệ của lũ ngoại bang và của đám hạ lưu. Nàng ngồi cạnh tôi mà nàng chỉ nghĩ đến Người thôi. Hãy nghĩ cả về tôi nữa đi, vì nếu không tôi sẽ căm thù Người mất. Với tôi chỉ có mỗi mình nàng là Chúa. Phúc thay cho cha mẹ nàng, phúc thay cho mảnh đất đã sinh ra nàng. Tôi muốn được ôm ghì lấy chân nàng và cầu nguyện nàng, hiến dâng lên nàng lòng thành kính, hiến dâng nàng lễ vật, hiến dâng nàng những cái vái lạy - nàng thiêng liêng gấp ba lần. Nàng không biết, nàng không thể biết tôi yêu nàng biết chừng nào…
Vừa nói thế chàng vừa đưa tay lên vầng trán tái nhợt và nhắm mắt lại. Bản tính của chàng không hề bao giờ biết đến các đập chắn, cả trong cơn tức giận lẫn trong tình yêu. Chàng nói say mê như một người không còn chế ngự được mình, không muốn biết đến thứ chừng mực nào hết cả trong lời nói chũng như trong lòng thành kính. Song chàng đã thốt ra tự đáy lòng và rất chân thành. Có thể cảm thấy rằng cả nỗi đau đớn, sự hâm mộ, dục vọng và lòng sùng tín dồn nén trong lồng ngực chàng, cuối cùng đã bùng ra thành một suối lời không sao kìm hãm nổi. Với Ligia những lời của chàng có vẻ như báng bổ thần thánh, song tim nàng vẫn đập mạnh như muốn dứt tung chiếc áo tunica đang bó chặt lấy ngực. Nàng không thể xua đuổi tình thương đối với chàng và những đau khổ của chàng. Sự thành kính trong lời lẽ của chàng khiến nàng cảm động. Nàng cảm thấy con người không biết khuất phục và nguy hiểm này hiện đang lệ thuộc vào nàng, cả linh hồn lẫn thể xác, như một tên nô lệ và chính cái cảm giác về sự khuất phục của chàng và về sức mạnh của mình đã khiến nàng tràn ngập hạnh phúc. Trong một giây, những hồi ức của nàng vụt sống dậy. Đối với nàng, chàng lại trở thành chàng trai tuyệt vời, dễ thương và xinh đẹp hệt như một vị thần ngoại đạo. Chàng Vinixius, người mà ở ngôi nhà ông Aulux đã nói với nàng về ái tình, đã khiến cho trái tim non trẻ của nàng hồi ấy như tỉnh thức từ giấc điệp, chính chàng, người có những nụ hôn mà nàng vẫn còn cảm thấy trên môi, người mà trong cung điện Palatyn đã bị bác Urxux giật nàng ra khỏi vòng tay như giật ra từ một ngọn lửa. Chỉ có điều là giờ đây, với sự say đắm cùng với nỗi đau đớn trên khuôn mặt đại bàng, với vầng trán tái nhợt và vẻ van xin của ánh mắt, lại bi thương, bị khuất phục vì tình yêu, tràn đầy yêu thương, tràn đầy lòng thành tín và kính cẩn, chàng trở nên giống con người mà nàng từng ao ước hồi ấy, người mà nàng có thể đã yêu thương với tất cả tâm hồn.
Và đột nhiên nàng hiểu ra rằng sẽ tới cái giây phút mà tình yêu của chàng xâm chiếm nàng và lôi cuốn nàng như một cơn bão lốc. Cảm thấy điều ấy, nàng chịu một ấn tượng như chính chàng vừa chịu đựng một phúc trước đây, cái ấn tượng đang đứng bên bờ vực thẳm. Nàng rời bỏ ngôi nhà của ông bà Aulux vì thế đây chăng? Nàng trốn chạy tự cứu mình để vì thế đây chăng? Vì thế đây chăng nàng đã phải ẩn náu suốt ngần ấy thời gian trong những khu phố nghèo nàn của thành phố? Cái anh chàng Vinixius ấy là ai vậy? Một vị quý tộc, một tên lính và một viên quan của Nerô. Chính chàng đã từng tham gia vào những trò trụy lạc và điên rồ của hoàng đế, như bữa yến tiệc mà Ligia không tài nào quên được đã chứng tỏ, chính chàng đã cùng những người khác tới các vị thần miếu và dâng tế lễ vật cho các vị thần vô luân, những vị thần có thể là chàng không tin nhưng vẫn thờ phụng theo nghi lễ. Chính chàng đã săn đuổi nàng chỉ để bắt nàng phải làm nô tỳ và người tình của mình, đồng thời để lôi nàng vào cái thế giới khủng khiếp của xa hoa, khoái lạc, tội ác và những điều vô luân, cái thế giới đang đòi hỏi cơn giận dữ và sự trừng phạt của Thượng đế. Thực ra chàng có vẻ đã thay đổi, song chính chàng vừa mới nói với nàng rằng, nếu nàng còn nghĩ đến đấng Crixtux nhiều hơn nghĩ tới chàng thì chàng sẵn sàng căm thù Người. Ligia ngỡ rằng chỉ cần nghĩ tới bất cứ một thứ tình yêu nào khác với tình yêu đấng Crixtux cũng đã là phạm tội chống lại Người và chống lại giáo thuyết, vậy nên khi nhận thấy trong đáy lòng mình có thể tỉnh thức những tình cảm và khát vọng khác, nàng bỗng sợ hãi cho tương lai của mình, cho trái tim của chính mình.
Đúng vào lúc lòng dạ nàng đang rối bời thì ông Glaukox tới. Ông tới để băng bó cho người bị thương và khám sức khỏe cho chàng. Trên nét mặt của Vinixius, trong một chớp mắt, hiện lên vẻ giận dữ và khó chịu. Chàng bực mình vì người ta làm gián đoạn cuộc trò chuyện của chàng với Ligia và khi ông Glaukox hỏi han chàng, chàng trả lời gần như với vẻ khinh mạn. Quả tình sau đó chàng cũng ôn hòa hơn, song nếu như Ligia có chút ảo vọng nào rằng những gì chàng nghe được tại Oxtrianum có thể tác động đến bản tính của chàng, thì những ảo tưởng ấy buộc phải tan vỡ. Chàng chỉ đổi thay vì nàng mà thôi, ngoài tình cảm duy nhất đó ra. Trong ngực chàng vẫn nguyên vẹn cái trái tim khắc nghiệt và tự ái như cũ, trái tim La Mã đích thực, trái tim lang sói, không những không có khả năng hấp thụ những tình cảm của giáo thuyết Thiên chúa giáo ngọt ngào, mà còn không hề biết tới lòng biết ơn.
Mãi sau, nàng lui gót, lòng đầy thấp thỏm, lo âu. Hồi nào, trong lúc cầu nguyện, nàng đã dâng cho Chúa Crixtux trái tim thanh tĩnh và quả thực trong sạch như nước mắt của mình. Giờ đây, sự thanh tĩnh đó đã bị khuấy động. Một con sâu độc đã bò vào trong lòng đóa hoa và bắt đầu hoành hành trong đó. Thậm chí cả đến giấc ngủ - mặc dù đã hai đêm nàng không ngủ - cũng không mang lại cho nàng sự yên ổn. Nàng mơ thấy Nerô có mặt tại Oxtrianum, dẫn đầu một đoàn cận thần, đồng nữ, lũ hề và các đấu sĩ, dùng cỗ xe trang điểm hoa hồng xéo nát những đám tín đồ Thiên chúa, còn chàng Vinixius nắm lấy hai tay nàng, kéo vào trong cỗ xe tứ mã ghì nàng vào ngực, thì thầm: “Hãy đi với chúng tôi!".
"Cảm ơn thần Merkurơ là y đã không vặn gẫy cổ mình - chàng nghĩ thầm - thề có thần Ponlukx! Nếu như những tên Ligi khác cũng giống hệt như hắn, thì chắc hẳn những chiến đoàn Đunai sẽ có lúc nhọc với bọn chúng đấy".
Chàng gọi to:
Hây, thằng nô lệ!
Bác Urxux rụt đầu ra khỏi lò sưởi và mỉm cười gần như thân thiện với chàng, bác nói:
Cầu chúa ban cho người một ngày tốt lành và một sức khỏe tốt lành, còn tôi là một người tự do chứ không phải nô lệ đâu,
Những lời này khiến cho Vinixius thích thú, vì chàng đang muốn hỏi bác Urxux về đất nước quê hương của Ligia, mà việc trò chuyện với một người tự do, dẫu chất phác, vẫn ít động chạm tới phẩm cách La Mã và quý tộc của chàng hơn là trò chuyện với một tên nô lệ, kẻ mà cả luật pháp lẫn phong tục tập quán đều không coi là con người.
Thế ra ngươi không phải là nô lệ của ông bà Aulux sao? - Chàng hỏi,
Không, thưa ngài, Tôi phục vụ nàng Kalina như đã từng phục vụ mẫu thân nàng, nhưng hoàn toàn tự nguyện,
Nói đoạn bác lại chui đầu vào lò sưởi để thổi vào hòn than đỏ mà bác đã ném mấy thanh củi khô lên trên, rồi lại rụt đầu ra và nói:
Ở quê tôi không hề có nô lệ,
Song Vinixius hỏi:
Nàng Ligia đâu rồi?
Cô chủ vừa mới đi, còn tôi phải sửa soạn bữa sáng cho ngài đây, thưa ngài. Cô chủ thức trông ngài cả đêm qua,
Sao ngươi không trông thay cho nàng?
Bởi cô chủ muốn thế, còn việc của tôi là phải vâng lời,
Đến đây mắt bác chợp sầm lại, lát sau bác nói thêm:
Giá tôi không vâng lời cô chủ thì hẳn ngài đã không còn sống nữa,
Thế ra ngươi tiếc là đã không giết ta sao?
Không thưa ngài, Chúa Crixtux không cho giết người,
Thế còn Ataxynux? Còn Kroton?
Tôi không thể làm khác được - bác Urxux lầu bầu,
Rồi bác nhìn hai bàn tay mình như vẻ hối tiếc, hai bàn tay rõ ràng vẫn là bàn tay ngoại đạo, mặc dù tâm hồn đã được chịu lễ rửa tội.
Rồi bác đặt cái nồi lên giá và ngồi xẹp trước lò sưởi, dán cặp mắt suy tư vào ngọn lửa.
- Đó chính là lỗi của ngài, thưa ngài - mãi sau bác thốt ra - Sao ngài lại vung tay lên với nàng, với công chúa?
Thoạt tiên trong Vinixius sôi sục lòng tự tôn, rằng một tên tiện dân đồng thời là một thằng mọi rợ như thế mà dám nói năng sỗ sàng và dám chê trách chàng nữa chứ. Lại một chuyện nữa thêm vào những chuyện phi thường và khó tưởng tượng nổi đã xảy ra đến với chàng kể từ hôm ấy. Song đang ốm yếu, lại không có dưới tay bọn nô lệ của mình, nên chàng cố kìm lòng, nhất là khi cái ý muốn tìm hiểu chi tiết thêm đôi điều về cuộc đời của Ligia thắng thế trong lòng chàng.
Vì vậy, bình tâm lại, chàng bắt đầu hỏi về cuộc chiến tranh của người Ligi chống Vannius và dân Xveb. Bác Urxux vui lòng kể lại nhưng bác cũng chẳng cho biết thêm được điều gì nhiều hơn những điều mà đã có lần ông Aulux Plauxius kể cho Vinixius nghe. Bác Urxux không tham gia chiến trận vì bác đi cùng đám con tin đến trại của Atelius Hixter. Bác chỉ biết rằng người Ligi đã đánh tan quân Xveb và Jazygơ. Ngay sau đó, họ lại nhận được tin báo rằng người Xemnonop đốt rừng ở vùng biên giới của họ, bèn lập tức quay trở về để trả hận, còn đám con tin thì để lại chỗ Atelius. Ông này thoạt đầu đối xử với họ như với những bậc đế vương. Sau đó mẹ Ligia qua đời. Vị thủ lĩnh La Mã không biết nên làm gì với đứa trẻ. Bác Urxux muốn đưa cô chủ trở về quê hương nhưng đường đi rất nguy hiểm bởi đầy rẫy dã thú và những bộ lạc dã man. Vậy nên khi có tin là một vị sứ thần nào đó của người Ligi đang ở chỗ ông Pomponia và mang tới cho ông lời hứa hẹn chống lại người Markoman thì tướng Hixter gửi họ đến chỗ ông Pomponia. Song khi tới chỗ ông, họ lại được biết rằng chẳng hề có vị sứ giả nào cả - và thế là họ đành ở lại trong trại binh, từ đó ông Pomponia đưa họ về Roma, rồi sau lễ khải hoàn, ông đưa đứa bé con vua cho bà Pomponia Grexyna.
Mặc dù trong câu chuyện ấy chỉ có vài chi tiết nhỏ nhặt là chàng chưa được biết, Vinixius vẫn thích thú lắng nghe, vì sự kiêu hãnh vô bờ về dòng họ của chàng được mơn trớn một cách dễ chịu khi được nghe người nhân chứng chính thức khẳng định dòng dõi hoàng tộc của Ligia. Là công chúa con vua, trong hoàng cung nàng có thể chiếm một địa vị ngang hàng với con gái của những dòng họ tôn quý nhất, nhất là khi dân tộc mà cha đẻ nàng làm vua chưa hề đánh nhau với quân La Mã bao giờ và tuy là một dân tộc dã man, song họ rất có thể trở thành đáng sợ, vì theo lời của chính Atelius Hixter thì họ có "vô số" chiến sĩ.
Bác Urxux cũng hoàn toàn khẳng định điều đó vì đáp lại câu hỏi của Vinixius về người Ligi, bác nói:
Chúng tôi náu trong rừng, nhưng đất đai của chúng tôi mênh mông đến nỗi chẳng ai biết rừng kết thúc ở chỗ nào, còn trong rừng thì đông người lắm. Trong rừng có cả những tòa thành bằng gỗ giàu có vô cùng, bởi vì dân Xemnon, Markoman, Vanđan và Kvađ đi cướp bóc khắp thế giới, mà chúng tôi thì lại đi cướp lại của bọn chúng. Còn bọn chúng thì không dám bén mảng tới chỗ chúng tôi, chỉ khi nào gió thổi xuôi từ phía chúng, chúng mới đốt rừng của chúng tôi. Chúng tôi chẳng sợ, cả bọn ấy lẫn hoàng đế La Mã.
Các vị thần linh đã giao cho người La Mã đứng đầu thế giới - Vinixius nói nghiêm khắc.
Các vị thần linh là quỷ dữ - bác Urxux thản nhiên đáp lại - nơi nào không có người La Mã, ở đó không có chuyện đứng đầu cai trị.
Nói đoạn, bác cời lửa và nói như với chính mình:
Lúc hoàng đế bắt nàng Kalina vào cung, tôi nghĩ rằng nàng có thể gặp chuyện chẳng lành, tôi đã muốn đi về tận những khu rừng ấy và dẫn người Ligi đến cứu công chúa. Và chắc người Ligi sẽ tiến về phía sông Đunai, vì họ là một dân tộc tốt lành, mặc dù ngoại đạo. Ôi, tôi không thể mang lại cho họ một tin tốt lành. Nhưng đến khi nào nàng Kalina quay trở về với bà Pomponia, tôi cũng sẽ cúi xin nàng cho phép tôi về với họ, vì Chúa Crixtux ra đời ở nơi xa xôi quá và thậm chí họ cũng chưa từng được nghe nói về Người... Người biết rõ hơn tôi nơi nào Người cần phải ra đời, nhưng giá như Người ra đời ở xứ chúng tôi, trong rừng rậm, thì chắc hẳn chúng tôi đã không hành hạ Chúa mà đã nuôi nấng Đức Chúa Hài đồng và chăm lo cho Người không lúc nào thiếu muông thú, nấm, da bò rừng lẫn hổ phách. Và đi cướp được gì của dân Xveb hoặc Markoman thì chúng tôi đều mang về cho Người, để Người được sống trong sung túc và tiện nghi.
Vừa nói thế, bác vừa đặt nồi xúp cho Vinixius lên bếp và nín lặng. Hẳn là ý nghĩ của bác đang chu du hồi lâu trong những khu rừng xứ Ligi, mãi cho tới khi nước trong nồi bắt đầu reo, bác đổ nó vào một cái âu cạn và sau khi để vừa nguội, bác nói:
Ông Glaukox khuyên ngài nên càng ít động đậy càng tốt, thậm chí cả cánh tay còn lành cũng thế, vậy nên nàng Kalina bảo tôi phải bón thức ăn cho ngài.
Ligia ra lệnh! Thế thì còn nói gì nữa! Vinixius thậm chí không hề nghĩ đến việc cưỡng lại ý chí của nàng, dường như nàng là con gái của chính hoàng đế hay là một vị nữ thần, chàng không hề đáp lại điều gì, còn bác Urxux thì ngồi cạnh giường chàng, bắt đầu múc từng muỗng nhỏ xúp từ cái âu rót vào miệng chàng. Bác làm việc đó thật ân cần và với nụ cười thân thiện trong đôi mắt màu thanh thiên của bác, khiến cho Vinixius không còn tin vào mắt mình, rằng đó chính là vị thần Titan kinh khủng ngày hôm qua, sau khi bóp chết Kroton đã lao vào chàng, nếu như không có lòng thương hại của Ligia. Lần đầu tiên trong đời, chàng quý tộc trẻ tuổi bắt đầu suy nghĩ xem có những gì diễn ra trong lòng một kẻ tiện dân, một tên đầy tớ, một người dã man.
Nhưng bác Urxux là một người bảo mẫu ân cần bao nhiêu thì lại thiếu khéo léo bấy nhiêu. Cái muỗng nhỏ hoàn toàn lọt thỏm trong những ngón tay lực sĩ của bác đến nỗi không còn thừa chỗ nào dành cho miệng Vinixius nữa. Sau vài lần thử nghiệm không thành công bác khổng lồ hóa ra lo lắng và thốt lên:
Ê, lôi bò tót từ trong rừng ra còn dễ hơn...
Sự lúng túng của bác Ligi khiến Vinixius thú vị, những câu nói của bác ta cũng khiến chàng chú ý không kém. Trong các hý trường, đã có lần chàng được trông thấy những con bò rừng khủng khiếp được mang về từ những vùng rừng hoang phương bắc, loài thú mà những tên bextiari dũng cảm nhất cũng phải lo sợ khi bắt, loài thú chỉ chịu thua kém độc lũ voi về tầm vóc và sức khỏe mà thôi.
Thế ra ngươi đã từng dám nắm sừng loài thú dữ ấy kia à? - Chàng ngạc nhiên hỏi.
Trước khi hai mươi mùa đông qua đi trên đầu tôi thì tôi còn sợ - bác Urxux đáp - còn sau đó thì là chuyện thường.
Rồi bác lại bón tiếp cho Vinixius, song còn vụng về hơn cả lúc trước.
Tôi phải nhờ bà Miriam hoặc thằng bé Nazarius mới được! - Bác nói.
Nhưng chính vào lúc đó, mái đầu màu sẫm của Ligia đã ló ra từ sau tấm rèm che.
Tôi giúp ngay đây - nàng nói.
Liền đó nàng bước ra khỏi phòng ngủ, hẳn là nàng đang chuẩn bị đi ngủ, vì nàng mặc mỗi một chiếc áo tunica bó sát người, được gọi là kiểu cabilium vào thời cổ, loại áo che kín ngực, còn tóc nàng đã tháo tung ra. Vinixius, người mà trái tim đập dập dồn hơn khi trông thấy nàng, bèn bảo rằng nàng không chịu ngủ nghê gì cả, song nàng vui vẻ đáp:
Em đang muốn chợp mắt một lát đây, nhưng trước hết phải thay thế bác Urxux cái đã.
Rồi cầm lấy chiếc muỗng nhỏ, nàng ngồi lên mép giường và bắt đầu bón cho Vinixius ăn. Chàng thấy vừa ngượng ngùng vừa sung sướng. Khi nàng cúi người xuống phía chàng, hơi ấm của cơ thể nàng tỏa đến chàng, những sợi tóc xõa của nàng vươn lên ngực chàng, chàng tái người đi vì xúc cảm nhưng trong cơn xáo động và hăng say của dục vọng, chàng vẫn cảm thấy được rằng đó là mái đầu thân yêu hơn tất thẩy và được sùng kính hơn tất thẩy, đối với mái đầu ấy, cả thế giới chẳng là gì cả. Lúc đầu chàng thèm muốn nàng, còn giờ đây chàng thấy yêu nàng đầy lồng ngực. Trước kia, trong đời sống nói chung cũng như trong tình cảm, giống như những người cùng thời, chàng là một kẻ ích kỷ tuyệt đối và mù quáng, kẻ chỉ biết nghĩ tới riêng mình, còn giờ đây chàng bắt đầu nghĩ đến cả nàng nữa.
Lát sau, chàng từ chối không chịu ăn tiếp và mặc dù chàng thấy trong cái nhìn của nàng cũng như trong sự có mặt của nàng niềm khoái lạc vô bờ bến, chàng vẫn bảo:
Thôi đủ rồi, nàng hãy đi ngủ đi, hỡi thần nữ của tôi.
Chàng đừng gọi em như thế - nàng đáp - em chẳng xứng được nghe gọi thế đâu.
Tuy nhiên, nàng vẫn mỉm cười với chàng, rồi nàng bảo rằng cơn buồn ngủ đã qua mất rồi, nàng không cảm thấy mệt và nàng sẽ không đi nghỉ đâu cho tới khi nào ông Glaukox tới, chàng mỗi lúc một trào dâng niềm xúc động lớn lao hơn, nỗi thán phục to lớn hơn, lòng hàm ơn bao la hơn và chàng suy nghĩ lao lung xem làm cách nào biểu lộ được lòng hàm ơn ấy.
Ligia - chàng nói sau một lúc im lặng - trước đây tôi không hiểu nàng. Nhưng giờ đây tôi đã biết được rằng tôi đến với nàng bằng một con đường lầm lạc, vậy nên tôi xin thưa với nàng: Hãy trở về với bà Pomponia Grexyna và xin hãy tin chắc rằng từ đây sẽ không một kẻ nào dám vung tay lên với nàng nữa.
Nét mặt nàng bỗng buồn bã hẳn đi.
Em sẽ hạnh phúc lắm - nàng nói - giá như em có thể nhìn thấy bà, từ đằng xa thôi cũng được, nhưng em không thể nào về với bà được nữa.
Vì sao? - Vinixius ngạc nhiên hỏi.
Những người Thiên chúa giáo chúng em, thông qua nàng Akte, biết những gì xảy ra trong cung điện Palatyn. Thế chàng không nghe nói rằng ngay sau cuộc trốn chạy của em và trước khi lên đường đi Neapolix. Hoàng đế đã cho gọi ông Aulux cùng bà Pomponia tới và cho rằng họ đã giúp đỡ em, hoàng đế giận dữ đe dọa họ. May mà ông Aulux có thể trả lời hoàng đế rằng: "Hoàng thượng biết đấy, không khi nào điều dối trá có thể thoát ra từ miệng tôi, vậy tôi xin thề với người rằng chúng tôi không hề giúp con bé trốn và chúng tôi cũng không rõ có chuyện gì đã xẩy ra với nó nữa". Hoàng đế đã tin lời ông và rồi sau đó quên đi - còn em thì vâng theo lời của các bô lão, em không hề viết thư cho mẹ báo nơi em ở, để lúc nào bà cũng có thể thề rằng bà hoàn toàn không hay biết gì về em. Vinixius, có thể là chàng không hiểu nổi điều đó, nhưng chúng em không được phép dối trá, thậm chí dù cho có bị đe dọa đến tính mạng đi nữa. Giáo thuyết của chúng em là thế, cái giáo thuyết mà chúng em muốn trái tim mình tuân theo, vậy nên em chưa hề được trông thấy bà Pomponia kể từ khi em rời khỏi nhà bà, còn bà thảng hoặc mới được nghe tin đồn là em vẫn còn sống và bình an.
Đến đây, nỗi nhớ nhung tràn ngập lòng nàng khiến mắt nàng ứa lệ, song chẳng mấy chốc nàng bình tâm lại và nói:
Em biết là bà Pomponia nhớ thương em, nhưng dù sao chúng em cũng còn có được niềm sung sướng mà những người khác không có
Phải - Vinixius đáp - niềm vui sướng của các người là Chúa Crixtux, nhưng tôi, tôi không thể hiểu chuyện đó.
Hãy nhìn chúng em đây này: Đối với chúng em không hề có chia cách, không hề có nỗi đau đớn và chịu đựng, còn nếu như chúng có tới thì chúng cũng sẽ biến thành niềm vui cả thôi. Cả cái chết mà đối với các anh là sự chấm dứt cuộc đời, thì đối với chúng em, nó lại là điều khởi đầu và là việc biến thành một niềm hạnh phúc, tồi tệ hơn thành tốt đẹp hơn, ít an bình thành bình an hơn và mãi mãi vĩnh hằng. Chàng hãy cân nhắc thử xem, nó phải như thế nào, cái khoa học dạy chúng em phải xót thương ngay cả với kẻ thù, không cho phép dối trá, rửa sạch sự dữ khỏi tâm hồn chúng em và hứa hẹn một niềm hạnh phúc vô biên sau cái chết.
Tôi đã nghe nói tới điều ấy ở Oxtrianum, tôi đã thấy các người đối xử với tôi và với lão Khilon ra sao và mỗ khi nghĩ tới chuyện đó, tôi lại ngỡ đó chỉ là giấc mơ mà tôi không được tin vào chính tai mắt của mình nữa. Song xin nàng hãy trả lời một câu hỏi khác của tôi: Nàng có thấy hạnh phúc không?
Có! Ligia đáp - thuận theo đấng Crixtux em không thể không hạnh phúc.
Vinixius nhìn nàng dường như điều nàng vừa nói vượt hoàn toàn ra ngoài khuôn khổ lý trí con người.
Và nàng không muốn quay trở về với bà Pomponia nữa?
Em mong muốn điều đó với cả tấm lòng và em sẽ trở về, nếu như ý muốn của Chúa là như thế.
Thế thì tôi bảo nàng: Hãy quay trở về đi và xin thề với các vị gia thần của tôi cùng nàng rằng tôi sẽ không động chạm đến nàng.
Ligia suy nghĩ một lát rồi nói:
Không! Em không muốn gây nguy hiểm cho những người thân thích của em. Hoàng đế không yêu mến gì dòng họ Plauxius. Nếu như em trở về - cháng biết đấy. Qua bọn nô lệ bất cứ tin tức nào cũng loan truyền khắp Roma - thì chuyện quay về của em sẽ bị đồn ầm lên khắp thành phố và qua những nô lệ của mình, Nerô cũng sẽ biết chuyện. Khi ấy hoàng đế sẽ trị tội ông Aulux, hay chí ít cũng bắt em đi lần nữa.
Phải - Vinixius đáp và nhíu mày - điều đó có thể lắm. Hoàng đế sẽ làm chuyện ấy, dù chỉ để chứng tỏ rằng ý chí của ngài phải được thực hiện. Thực ra ngài chỉ tạm quên nàng hoặc không muốn nghĩ đến nàng vì cho rằng không phải ngài mà chính tôi mới bị thiệt hại. Nhưng cũng có thể... ngài sẽ trả lại cho tôi, còn tôi lại trả nàng về với bà Pomponia.
Song nàng buồn bã hỏi chàng:
Vinixius, chàng lại muốn trông thấy em phải ở trong cung điện Palatyn hay sao?
Chàng nghiến chặt răng thốt lên:
Không! Nàng nói đúng. Tôi nói như một thằng ngu vậy. Không!
Và bỗng chàng như nhìn thấy trước mặt mình một vực thẳm không đáy. Chàng là một quý tộc, chàng là một hộ dân quan quân sự, một người giàu thế lực, nhưng trên tất thẩy những thế lực của cái thế giới mà chàng lệ thuộc vào, chàng lại trở thành một thằng điên khùng mà người ta không thể lường trước được ý muốn cũng như tâm địa độc ác khôn cùng. Có lẽ chỉ những người như các tín đồ Thiên chúa giáo là không thèm để ý đến chàng, cũng chẳng hề e sợ chàng, với họ cả cái thế giới kia, cả những nỗi chia ly của chàng, những chịu đựng cùng cái chết nữa, cũng chẳng là cái gì hết. Tất cả những người khác đều phải run sợ trước mặt chàng. Đối với Vinixius, nỗi hãi hùng của thời mà chàng đang sống chợt hiện ra với toàn bộ tầm cỡ khủng khiếp của nó. Chàng không thể mang Ligia trả lại cho bà Pomponia, vì sợ rằng tên quái vật sẽ chợt nhớ lại nàng và hướng cơn giận dữ của y về phía nàng, cũng chính vì lý do đó, giờ đây nếu chàng lấy nàng làm vợ, thì chàng có thể sẽ gây nguy hiểm cho nàng, cho nhà Aulux và cho bản thân mình. Chỉ một giây bực mình cũng đủ giết chết tất cả. Lần đầu tiên trong đời, Vinixius cảm thấy rằng hoặc là thế giới phải thay đổi đi và tái sinh lại, hoặc cuộc sống sẽ trở nên không thể chịu đựng nổi. Chàng cũng hiểu ra điều mà giây lát trước đây đối với chàng hãy còn tối tăm rằng trong cái thời buổi thế này, chỉ duy nhất những người Thiên chúa giáo mới có thể là những người hạnh phúc.
Song trước tiên chàng hối tiếc khi hiểu rằng chính chàng đã làm rối loạn cuộc đời của mình và Ligia và gần như không còn lối thoát khỏi cái mớ bòng bong ấy nữa. Bị nỗi hối tiếc ấy tác động, chàng thốt lên:
Nàng có biết là nàng hạnh phúc hơn tôi? Tuy sống trong sự bần hàn và trong ngôi nhà này, giữa những người tiện dân, nhưng nàng lại có được giáo thuyết và Chúa Crixtux của nàng, còn tôi, tôi chỉ có mỗi một mình nàng thôi, khi thiếu nàng, tôi như kẻ hành khất không có lấy một mảnh vải che trên đầu, không có lấy một miếng bánh lót dạ. Với tôi, nàng còn quý giá hơn cả thế giới. Tôi không thiết ăn, không thiết ngủ. Giá như không còn niềm hy vọng sẽ tìm được nàng, hẳn tôi đã lao mình vào lưỡi kiếm. Nhưng tôi sợ chết, vì tôi sẽ không còn được trông thấy nàng nữa. Xin nói hoàn toàn thành thực với nàng là được trông thấy nàng mà thôi. Nàng có còn nhớ cuộc trò chuyện của chúng ta ở nhà ông bà Aulux chăng? Một lần nàng đã vẽ lên mặt cát cho tôi một con cá, nhưng tôi không hiểu cái đó có ý nghĩa là gì? Nàng có nhớ chúng ta cùng chơi bóng với nhau không? Khi ấy tôi đã yêu nàng hơn cả cuộc sống và cả nàng nữa, cũng bắt đầu đoán ra rằng tôi yêu nàng… Rồi ông Aulux tới, đem nữ thần Libtyna ra dọa chúng ta khiến cho câu chuyện bị gián đoạn. Bà Pomponia có nói khi từ biệt ông Petronius, rằng Chúa là duy nhất toàn năng và nhân từ, nhưng chúng tôi nào có ngờ rằng Đức Chúa của các người lại là Crixtux. Chỉ cần Người trả nàng lại cho tôi, tôi sẽ xin yêu Người, mặc dù tôi thấy Người có vẻ như là Đức Chúa của bọn nô lệ của lũ ngoại bang và của đám hạ lưu. Nàng ngồi cạnh tôi mà nàng chỉ nghĩ đến Người thôi. Hãy nghĩ cả về tôi nữa đi, vì nếu không tôi sẽ căm thù Người mất. Với tôi chỉ có mỗi mình nàng là Chúa. Phúc thay cho cha mẹ nàng, phúc thay cho mảnh đất đã sinh ra nàng. Tôi muốn được ôm ghì lấy chân nàng và cầu nguyện nàng, hiến dâng lên nàng lòng thành kính, hiến dâng nàng lễ vật, hiến dâng nàng những cái vái lạy - nàng thiêng liêng gấp ba lần. Nàng không biết, nàng không thể biết tôi yêu nàng biết chừng nào…
Vừa nói thế chàng vừa đưa tay lên vầng trán tái nhợt và nhắm mắt lại. Bản tính của chàng không hề bao giờ biết đến các đập chắn, cả trong cơn tức giận lẫn trong tình yêu. Chàng nói say mê như một người không còn chế ngự được mình, không muốn biết đến thứ chừng mực nào hết cả trong lời nói chũng như trong lòng thành kính. Song chàng đã thốt ra tự đáy lòng và rất chân thành. Có thể cảm thấy rằng cả nỗi đau đớn, sự hâm mộ, dục vọng và lòng sùng tín dồn nén trong lồng ngực chàng, cuối cùng đã bùng ra thành một suối lời không sao kìm hãm nổi. Với Ligia những lời của chàng có vẻ như báng bổ thần thánh, song tim nàng vẫn đập mạnh như muốn dứt tung chiếc áo tunica đang bó chặt lấy ngực. Nàng không thể xua đuổi tình thương đối với chàng và những đau khổ của chàng. Sự thành kính trong lời lẽ của chàng khiến nàng cảm động. Nàng cảm thấy con người không biết khuất phục và nguy hiểm này hiện đang lệ thuộc vào nàng, cả linh hồn lẫn thể xác, như một tên nô lệ và chính cái cảm giác về sự khuất phục của chàng và về sức mạnh của mình đã khiến nàng tràn ngập hạnh phúc. Trong một giây, những hồi ức của nàng vụt sống dậy. Đối với nàng, chàng lại trở thành chàng trai tuyệt vời, dễ thương và xinh đẹp hệt như một vị thần ngoại đạo. Chàng Vinixius, người mà ở ngôi nhà ông Aulux đã nói với nàng về ái tình, đã khiến cho trái tim non trẻ của nàng hồi ấy như tỉnh thức từ giấc điệp, chính chàng, người có những nụ hôn mà nàng vẫn còn cảm thấy trên môi, người mà trong cung điện Palatyn đã bị bác Urxux giật nàng ra khỏi vòng tay như giật ra từ một ngọn lửa. Chỉ có điều là giờ đây, với sự say đắm cùng với nỗi đau đớn trên khuôn mặt đại bàng, với vầng trán tái nhợt và vẻ van xin của ánh mắt, lại bi thương, bị khuất phục vì tình yêu, tràn đầy yêu thương, tràn đầy lòng thành tín và kính cẩn, chàng trở nên giống con người mà nàng từng ao ước hồi ấy, người mà nàng có thể đã yêu thương với tất cả tâm hồn.
Và đột nhiên nàng hiểu ra rằng sẽ tới cái giây phút mà tình yêu của chàng xâm chiếm nàng và lôi cuốn nàng như một cơn bão lốc. Cảm thấy điều ấy, nàng chịu một ấn tượng như chính chàng vừa chịu đựng một phúc trước đây, cái ấn tượng đang đứng bên bờ vực thẳm. Nàng rời bỏ ngôi nhà của ông bà Aulux vì thế đây chăng? Nàng trốn chạy tự cứu mình để vì thế đây chăng? Vì thế đây chăng nàng đã phải ẩn náu suốt ngần ấy thời gian trong những khu phố nghèo nàn của thành phố? Cái anh chàng Vinixius ấy là ai vậy? Một vị quý tộc, một tên lính và một viên quan của Nerô. Chính chàng đã từng tham gia vào những trò trụy lạc và điên rồ của hoàng đế, như bữa yến tiệc mà Ligia không tài nào quên được đã chứng tỏ, chính chàng đã cùng những người khác tới các vị thần miếu và dâng tế lễ vật cho các vị thần vô luân, những vị thần có thể là chàng không tin nhưng vẫn thờ phụng theo nghi lễ. Chính chàng đã săn đuổi nàng chỉ để bắt nàng phải làm nô tỳ và người tình của mình, đồng thời để lôi nàng vào cái thế giới khủng khiếp của xa hoa, khoái lạc, tội ác và những điều vô luân, cái thế giới đang đòi hỏi cơn giận dữ và sự trừng phạt của Thượng đế. Thực ra chàng có vẻ đã thay đổi, song chính chàng vừa mới nói với nàng rằng, nếu nàng còn nghĩ đến đấng Crixtux nhiều hơn nghĩ tới chàng thì chàng sẵn sàng căm thù Người. Ligia ngỡ rằng chỉ cần nghĩ tới bất cứ một thứ tình yêu nào khác với tình yêu đấng Crixtux cũng đã là phạm tội chống lại Người và chống lại giáo thuyết, vậy nên khi nhận thấy trong đáy lòng mình có thể tỉnh thức những tình cảm và khát vọng khác, nàng bỗng sợ hãi cho tương lai của mình, cho trái tim của chính mình.
Đúng vào lúc lòng dạ nàng đang rối bời thì ông Glaukox tới. Ông tới để băng bó cho người bị thương và khám sức khỏe cho chàng. Trên nét mặt của Vinixius, trong một chớp mắt, hiện lên vẻ giận dữ và khó chịu. Chàng bực mình vì người ta làm gián đoạn cuộc trò chuyện của chàng với Ligia và khi ông Glaukox hỏi han chàng, chàng trả lời gần như với vẻ khinh mạn. Quả tình sau đó chàng cũng ôn hòa hơn, song nếu như Ligia có chút ảo vọng nào rằng những gì chàng nghe được tại Oxtrianum có thể tác động đến bản tính của chàng, thì những ảo tưởng ấy buộc phải tan vỡ. Chàng chỉ đổi thay vì nàng mà thôi, ngoài tình cảm duy nhất đó ra. Trong ngực chàng vẫn nguyên vẹn cái trái tim khắc nghiệt và tự ái như cũ, trái tim La Mã đích thực, trái tim lang sói, không những không có khả năng hấp thụ những tình cảm của giáo thuyết Thiên chúa giáo ngọt ngào, mà còn không hề biết tới lòng biết ơn.
Mãi sau, nàng lui gót, lòng đầy thấp thỏm, lo âu. Hồi nào, trong lúc cầu nguyện, nàng đã dâng cho Chúa Crixtux trái tim thanh tĩnh và quả thực trong sạch như nước mắt của mình. Giờ đây, sự thanh tĩnh đó đã bị khuấy động. Một con sâu độc đã bò vào trong lòng đóa hoa và bắt đầu hoành hành trong đó. Thậm chí cả đến giấc ngủ - mặc dù đã hai đêm nàng không ngủ - cũng không mang lại cho nàng sự yên ổn. Nàng mơ thấy Nerô có mặt tại Oxtrianum, dẫn đầu một đoàn cận thần, đồng nữ, lũ hề và các đấu sĩ, dùng cỗ xe trang điểm hoa hồng xéo nát những đám tín đồ Thiên chúa, còn chàng Vinixius nắm lấy hai tay nàng, kéo vào trong cỗ xe tứ mã ghì nàng vào ngực, thì thầm: “Hãy đi với chúng tôi!".
Tác giả :
Henryk Sienkiewicz