Người Lái Đò Sông Đà - Nguyễn Tuân

Nguyễn Tuân là một nhà văn biết quý trọng nghề nghiệp của mình... Đối với ông, nghệ thuật là một hình thái lao động nghiêm túc, thậm chí “khổ hạnh" và ông lấy chính cuộc đời cầm bút hơn nửa thế kỉ của mình để chứng minh cho quan niệm ấy. (Ngữ văn 12 Nâng cao)

Bằng hiểu biết về tùy bút Người lái đò sông Đà (Nguyễn Tuân), hãy làm sáng tỏ ý kiến trên.

a. Mở bài người lái đò sông đà nâng cao

Nhà văn Nguyễn Tuân được mệnh danh là “Người săn tìm Cái Đẹp", người yêu thích cái phi thường, khác lạ. Người lái đò sông Đà trích trong tập bút kí Sông Đà là hành trình khám phá của Nguyễn Tuân đi tìm thứ vàng mười của núi rừng Tây Bắc, của dòng sông Đà và đặc biệt là thứ vàng quý giá của con người Tây Bắc, đang ngày đêm nhiệt tình gắn bó với công cuộc xây dựng đất nước. Hình ảnh dòng sông Đà với vẻ đẹp hung bạo, trữ tình và ông lái đò tài hoa, nghệ sĩ là những thành công xuất sắc của ngòi bút Nguyễn Tuân.

b. Thân bài

+ Nguyễn Tuân là một trong những nhà văn tài hoa, uyên bác bậc nhất của nền văn học Việt Nam hiện đại. Cuộc đời sáng tác của ông là hành trình đi săn tìm cái đẹp cho nên trong con mắt của tác giả mọi hình ảnh, mọi đối tượng từ thiên nhiên đến con người đều tồn tại trên phương diện thẩm mĩ, lấy Cái đẹp làm tiêu chuẩn.

+ Những năm trước Cách mạng, Nguyễn Tuấn còn đam mê với chủ nghĩa lãng mạn, ông từ chối hien tai, tìm về với vẻ đẹp cội nguồn của văn học cùng cổ, hoàn toàn xa lạ với cuộc Cách mạng của nhân dân.

+ Sau năm 1945, một lớp văn nghệ sĩ đã có sự giác ngộ tư tưởng, họ tìm đến cách mạng, Nguyên Tuân cũng rất hồ hởi với công việc này. Nhưng ông không lấy văn chương làm công cụ tuyên truyền cách mạng mà ông thể hiện tình yêu nước ở một phương diện khác. Đó là sự đam mê khám phá vẻ đẹp non sông, trong đó có dòng sông Đà, đảo Cô Tô, đảo Bạch Long Vĩ.

+ Nguyễn Tuân có biệt tài xây dựng hình tượng văn học, đặc biệt khi miêu tả hình ảnh thiên nhiên với hệ thống ngôn ngữ góc cạnh, sắc sảo, tinh tế, giàu cảm xúc, giàu tính tạo hình làm cho tác phẩm của ông trở nên sinh động như nhảy múa, cựa quậy trước mắt người đọc.

+ Với đòi hỏi của thời cuộc, Nguyễn Tuân cũng lao mình vào thực tại để hòa nhập vào công cuộc xây dựng kinh tế đất nước sau chiến tranh để hàn gắn vết thương chiến tranh mà kháng chiến chống Pháp để lại. Vì vậy, có thể coi tùy bút Người lái đò sông Đà là tiếng nói yêu thiên nhiên, yêu Tổ quốc của tác giả.

- Hình ảnh dòng sông Đà 

+ Sông Đà - một con sông hung bạo, dữ dằn

+Ở phía thượng nguồn: được đặc tả bằng một vài chi tiết tiêu biểu. Đó là một con Son 2 hứng Vĩ với đá dựng vách thành, lòng sông thì sâu và hẹp bởi lúc đúng ngọ mới có mặt trời. Đặc biệt có những cho dòng sông bị bóp thắt lại như cái yết hầu cho nên lưu tốc của dòng sông chảy qua đây rất mạnh và do.

Với những liên tưởng độc đáo, Nguyễn Tuân đã đem đến cho người đọc những cảm giác cụ thể khi đang trôi qua dòng sông lúc này đang mùa hè mà cũng cảm thấy ớn lạnh, sợ hãi,

++Ghềnh nước trên sông

+++ Tác giả cụ thể hóa bằng các địa danh như Hát Loóng, Tà Mường Vát,... để hiện thực hóa cho bài kí của mình, một lần nữa sức mạnh của dòng sông lại được chứng minh qua các ghềnh thác.

+++ Thông qua biện pháp liệt kê, tăng tiến, Nguyễn Tuân đã cực tả sự dữ dội của con nước trên sống, nó sẵn sàng đòi nợ xác bất kì người lái đò nào khi đi qua đấy.

++ Cái hút nước trên sông:

+++ Khi đặc tả về những cái hút nước trên sông, tác giả đã sử dụng nhiều hình ảnh so sánh, liên tưởng để nó giống như một cái giếng bê tông được thả xuống giữa lòng sông để chuẩn bị làm móng cầu.

++ Nước ở đây thở và kêu như cửa cổng cái bị sặc, có chỗ thì nước ặc ặc như bị rót dầu sôi vào nên vượt qua quãng sông ấy con thuyền nào cũng phải chèo thật nhanh để thoát khỏi nguy hiểm. Nếu vô tình nghênh ngang thì sẽ bị những cái giếng sâu dó lôi tuột xuống, thuyền trồng ngay cây chuối ngược rồi đi ngầm dưới lòng sông đến mươi phút sau thì thấy tan xác ở đoạn sống dưới.

Chỉ cần thông qua một vài chi tiết đó người đọc cũng đủ hình dung, tưởng tượng ra một con sông hung bạo, dữ dằn. Sông Đà xứng đáng là thứ kẻ thù số một của con người.

++ Những thác nước trên sông:

+++ Tuy không trực tiếp tả về những dòng thác mà tác giả chỉ gợi gián tiếp qua liên tưởng âm thanh nhưng chúng ta vẫn thấy sự ghê gớm của khi con thác bộc lộ sức mạnh của mình giữa núi rừng.

+++ Tiếng nước như oán trách, như van xin, khiêu khích, giọng gắn mà chế nhạo, nó khiến cho con người lạc giữa rừng cảm thấy ghê sợ, rùng rợn như phải đối diện với tử thần, th ước đột nhiên rống lên như âm thanh của hàng ngàn con trâu mộng đang lồng lộn trong cơn bẶo lửa. Ở đây, Nguyễn Tuân đã rất tài ba khi lấy lửa để tả cho nước, để tất cả sức mạnh của dòng thác được phô diễn cực độ.

++ Thạch trận trên sông: 

+Giống như một ma trận bằng đá khiến kẻ thù bị lạc vào trận địa dễ dàng hoang mang và còn xa lắm mới đến cái thác dưới, P. và dễ gục ngã. Trận địa này được tạo nên bởi đá và nước với ba trùng vi và nhiều của sinh, cửa tử. Đến đây, sông Đà không chỉ hung bạo, dữ dằn mà còn rất độc ác, nham hiểm.

+++ Trận địa được bố trí bởi vô vàn những hòn đá, lớp đá được bố trí bởi vô vàn những hòn đá, lớp đá mà mỗi hòn đá, tảng đá lại có nhiệm vụ khác nhau. Điều khiển chính là hòn đá tướng, mở đầu trận địa là những nội dd

là tường, mở đầu trận địa là những hòn đá mai phục, tiếp theo là " nhiệm vụ dụ dỗ kẻ thù rồi đến những hòn đá bắt kẻ thù phải xưng tên tuổi trước khi giao chiến. Qua được cửa ải này, chiếc thuyền sẽ gặp những boong - ke, pháo đài và những đòn đánh của nước trên sông. Dòng nước cũng rất hiểm độc với những đòn thiên biến, vạn hóa, có khi đánh giáp lá cà, có khi đánh khuýp quật vụ hồi. Nếu như chưa hiệu quả, nó tóm lấy that thắt lưng ông lão để lật ngửa bụng thuyền ra; vừa đánh, vừa la hét để dành cho ông lão đòn âm, đòn tỉa, đòn vào hạ bộ. Khi con nước thất bại nó chuyển sang làm thanh viện cho đá để hù dọa ông lão. 

Như vậy, nước sông Đà xứng đáng là thứ thủy quái bày binh, bố trận rất hiểm độc để khi chiến bại nó buôn tiu nghỉu hẹn trận chiến lần sau.

8 đặc điểm như trên làm nổi bật bản chất hung bạo, dữ dằn của dòng nước sông Đà đồng thời cũng thể hiện vẻ đẹp hùng vĩ, tráng lệ của thiên nhiên Tây Bắc.

+ Sông Đà – một dòng sông thơ mộng, trữ tình

* Trong cái nhìn tổng quan, sông Đà như một nét điểm xuyết cho bản đồ về thiên nhiên Tay Bặc Nguyễn Tuân nhân thấy dòng sông như một áng tóc trữ tình mềm mại, tuôn dài giữa và vệ màu xanh núi rừng. Đặc biệt giữa thời tiết mùa xuân, lúc hoa ban, hoa gạo bung nở VỚI những đám khói đốt nương, dòng sông Đà ẩn hiện trong một bức tranh thêu gấm, khiến du khách say mê.

Gắn với Tây Bắc từ nghìn đời nay cũng chính cá tính của dòng sông đã làm nên huyền thoại những cái hung bạo, dữ dằn của sông Đà chỉ có trong mùa mưa lũ, còn mùa xuân thì dòng xanh ngọc bích, mùa thu dòng nước lại lừ lừ chín đỏ. Rõ ràng đây là một dòng sông có cá tính, nó biết bộc lộ sức mạnh, vẻ đẹp của mình tùy vào từng hoàn cảnh khác nhau.

+Ở những góc quay cận cảnh, tác giả còn khám phá ra những vẻ đẹp rất thú vị, nguyên sơ, hoang dại. Đó là cảnh bờ sông Đà, chuồn chuồn bươm bướm trên sông Đà, tất cả như một bờ tiền sử. Hai bên bờ sông chỉ có nương ngô nhú lên mấy lá ngô non đầu mùa với một đàn hươu thơ ngộ đang ngốn những búp cỏ non ướt đẫm sương đêm; tác giả giật mình, ngỡ ngàng trước vẻ đẹp còn quá ban sơ hiện ra trước mắt..

++ Tô điểm cho bức tranh này còn là hình ảnh rất vui mắt về đàn cá dầm xanh quẫy vọt lên mặt sống trắng xóa như bạc rơi thoi. Tất cả những điều này vẽ lên một bức tranh thủy mặc yên ả, thanh bình và thơ mộng.

++ Trong cảm giác của con người: được gọi tên trong cảm xúc của tác giả. Lần đầu tiên đến với dòng sông nhưng tác giả đã thấy nhớ nôn nao. Nhiều ngày trong rừng ra, khi nhìn thấy sông Đà, Nguyễn Tuân bắt gặp cảm giác vui khôn tả như thấy năng giòn tan sau kì mưa dầm, như nối lại chiêm bao đứt quãng, rồi thấy đằm đằm, ấm ấm như gặp lại cố nhân. Sông Đà còn trở thành người tình chưa quen biết đối với du khách lần đầu tiên đến với dòng sông.

Xem thêm: So sánh nỗi nhớ trong tây tiến và việt bắc

- Tất cả những hình ảnh nhân hóa khi nói về dòng sông này đều vẽ lên dáng hình của một con sông hiền hòa, gần gũi.

Như vậy, qua bút pháp kí của Nguyễn Tuân, hình ảnh Đà giang hiện lên hoàn chỉnh với những cá tính, vẻ đẹp dường như đối lập song lại rất thông nhất để vẽ lên một dòng sông và nhiều màu sắc. Không chỉ tác giả choáng ngợp trước vẻ đẹp của dòng sông, thi sĩ Tản Đà khi đến với Đà Ging cũng phải rấm tắc về những biểu hiện rất riêng mà con sông mang trong mình:

Bao nhiêu cảnh bấy nhiêu tình

Nguyễn Tuân cũng khéo léo chọn cá tính của dòng sông này để nói cho cá tính trong văn chương của mình:

Chúng thùy giai đóng tẩu

Đà Giang độc bắc lưu

• Tập kí Sông Đà ra đời năm 1960 trong công cuộc xây dựng vùng Tây Bắc sau chiến tranh; mỗi nhà văn, nhà thơ lại mang đến những cảm hứng riêng cho đề tài này. 

cảm hứng riêng cho đề tài này. Chế Lan Viên hồ hởi với một chuyến tàu lên Tây Bắc còn Nguyễn Khải lại thấy sự đổi thay của con người. Cùng Cho Nguyễn Tuân khám phá và phát hiện vẻ đẹp của thiên nhiên và con người Tây Bắc như bản thể của núi rừng. Đó chính là thứ vàng mười mà nhà văn đang tìm kiếm, Hình ảnh ông lái đò trong các phần được miêu tả chi tiết về hình ảnh, cá tính mà phần lớn gợi lên qua vẻ đẹp của con người lao động vật và tài hoa.

+ Vốn xuất thân từ núi rừng nên ông lái gắn bó chặt chẽ với cuộc sống nơi đây. Ông sinh ra bên bờ sông Đà, dòng sông thác lũ đó là nguồn sống cho ông từ khi còn để chỏm. Cho đến sau này, cuộc sống của ông vẫn là những hành trình leo thác, vượt sông nên khi nghỉ đò nhưng ông vẫn nhớ về thác lũ và trận địa đá trên sông.

+ Bản lĩnh và trí dũng:

Cùng vượt hành trình với ông lái, nhà văn ghi chép và phát hiện được vẻ đẹp của cả thiên nhiên, con người. Trong đó, thiên nhiên thiên nhiên hùng vĩ, bí hiểm đến bất tận, còn người lái đò thì bản lĩnh và Tác phi thường. Mỗi khi con thuyền vượt thác và chiến đấu với dòng sông, ông lão vân ghì chặt dây Cường đưa con thuyền đến chiến thắng. Thậm chí, có lúc ông như bị hạ gục bởi những đòn hiểm của động Song những vượt qua đau đớn, ông lái vẫn đưa con thuyền về phía hạ lưu.

++Cả cuộc đời Nguyễn Tuân gắn bó với dòng sông, ông hiểu được quy luật của thân sống, thân đá, cách bày binh bố trận nên ông có thể vượt qua được những thạch trận với nhiều cửa sinh, cửa tử. Trong con mắt của Nguyễn Tuân, đó là vẻ đẹp tài hoa nghệ sĩ.

+ Người lao động bình dị:

4. Nhận xét về Nguyễn Tuân

Khác với cảm xúc của tác giả thì việc vượt sông với ông lão chỉ là công việc lao động bình thường. Ông đã quên ngay khi kết thúc (còn đối với tác giả đó là trải nghiệm vô cùng thú vị). Điều đó làm hiện lên vẻ đẹp đời thường, bình dị của con người Tây Bắc trong cuộc chiến chinh phục thiên nhiên và núi rừng.

Như vậy, vẻ đẹp của ông lại không mang tính cá thể bởi vì ông không được gọi tên rõ ràng mà đây chỉ là hình tượng tiêu biểu đại diện cho hình ảnh con người lao động ở núi rừng.

- Những đặc sắc trong nghệ thuật tùy bút của Nguyễn Tuân

+ Tùy bút Sông Đà nói chung và Người lái đò sông Đà nói riêng một lần nữa chứng minh cho sự tài hoa, uyên bác, sự cân trọng trong nghề của Nguyễn Tuân và cho những đặc sắc của tác giả khi có những so sánh, liên tưởng táo bạo. .

+Uyên bác: tác phẩm ghi lại hành trình của dòng sông Đà, Nguyễn Tuân không chỉ vận dụng những kiến thức văn hóa, lịch sử, địa lí mà tác giả còn khéo léo đưa vào đó những hiểu biết của mình về các ngành nghệ thuật khác như: hội họa, điêu khắc, điện ảnh,..

+ Tài hoa: trong con mắt nhìn của nghệ sĩ, Nguyễn Tuân không khám phá dòng sông như họ , Him Lộ sự mà miêu tả lại nó như một nhân vật có hồn, có cá tính, dòng sông vừa hung - dán lại vừa thơ mộng, trữ tình.

Những liên tưởng, So sánh táo bạo: trong tác phẩm này, Nguyễn Tuân đã sử dụng những hình ảnh đồng điệu, So Sánh táo bạo thậm chí liên tục táo bạo thậm chí liên tưởng đến những phạm vi mới lạ để mang đến những cảm xúc, trải nghiệm mới mẻ cho con người.

c. Kết bài

Hình tượng sông Đà và ông lái đò đi vào văn học như những nét vẽ tài hoa, uyên bác của Nguyên Tuân. Thông qua việc xây dựng và gia công tỉ mỉ đến hoàn mĩ cho hai hình tượng đó một lần nữa đã chứng minh thái độ cũng như tâm huyết của nhà văn với nghề - những chuyến hành trình đi săn tìm Cái đẹp.

Tag: Cảm nhận về Nguyễn Tuân, cuộc đời nguyễn tuân, tùy bút người lái đò sông đà full, tùy bút sông đà full

Nguồn: Truyện 24