Lý Trí Và Tình Cảm

Mọi hiếu kỳ của Elinor về bà Ferrars đã được thỏa mãn. Cô đã tìm thấy nơi bà mọi điều khiến cho việc củng cố quan hệ giữa hai gia đình chỉ gây thêm rắc rối. Cô đã thấy quá đủ tính kiêu hãnh của bà, tính hẹp hòi của bà và định kiến cả quyết của bà về cô, để thấu hiểu mọi khó khăn sẽ làm rối reng mối giao tình và làm trì trệ hôn nhân giữa Edward và cô – dù cho anh được tự do. Cô cũng nhận ra quá đủ để cảm thấy may mắn cho chính bản thân cô, may mắn là một trở ngại lớn hơn đã che chắn cô khỏi khổ sở vì bất cứ tấn tuồng nào khác của bà Ferrars, che chắn cô khỏi lệ thuộc vào tính thất thường của bà hoặc khỏi phải bận tâm tìm hiểu ý kiến thuận lợi của bà. Hoặc ít nhất, nếu cô không gắng gượng ra vẻ vui khi thấy Edward bị cùm chân với Lucy, cô nghĩ nếu Lucy được dễ thương, cô phải thấy vui.

Cô thấy lạ lùng là tinh thần của Lucy lại phấn khởi đến thế do cử chỉ lịch sự của bà Ferrars; và cũng lạ lùng là lợi lộc và phù phiếm đã khiến cô ta mù quáng như thế, đến nỗi xem sự chú ý – dường như dành cho cô ta chỉ vì cô ta không phải là Elinor – như là lời khen hoặc khích lệ, bởi vì chẳng qua là hoàn cảnh của cô ta được giữ kín. Nhưng tinh thần này không những được biểu lộ qua ánh mắt của Lucy vào lúc ấy, mà còn được diễn tả công khai sáng ngày hôm sau, khi cô xin phép Phu nhân Middleton đi đến Phố Berkeley với hy vọng gặp Elinor để nói cho Elinor biết cô vui mừng đến thế nào.

Lucy gặp may mắn, vì ít lâu sau khi cô đến, một tin nhắn của cô Palmer được gửi đến khiến bà Jennings phải ra đi.

Ngay khi hai người được riêng tư với nhau, Lucy thốt lên:

Cô bạn thân yêu, tôi đến để bày tỏ với cô về hạnh phúc của tôi. Có điều gì làm tôi mãn nguyện hơn là cách bà Ferrars đối đãi với tôi tối qua không? Bà thật là hòa nhã! Cô biết đấy, tôi đã chết khiếp vì ý nghĩ sẽ gặp bà; nhưng ngay khi tôi được giới thiệu, thái độ nhã nhặn của bà dường như nói bà đã mến tôi lắm. Không phải thế sao? Cô đã thấy tất cả, và cô có ấn tượng như thế không?

Nhất định là bà lịch sự với cô.

Lịch sự! Cô không thấy gì khác ngoài lịch sự sao? Tôi thấy nhiều điều khác – thái độ tử tế chỉ với một mình tôi! Không kiêu hãnh, không cao kỳ; còn chị của cô cũng thế – đều ngọt ngào và hiền hòa.

Elinor muốn nói chuyện khác, nhưng Lucy vẫn thúc ép cô nên tin rằng có lý do để cảm thấy hạnh phúc cho bạn mình; và Elinor buộc phải tiếp tục:

Chắc chắn là, nếu họ đã biết chuyện hẹn ước của cô, thì không có gì mãn nguyện với cách đối xử như thế; nhưng đấy không phải là trường hợp này –

Lucy nhanh nhẩu đáp:

Tôi đã đoán cô sẽ nói thế, nhưng không có lý do nào để bà Ferrars giả vờ tỏ ra mến tôi, và đấy là tất cả đối với tôi. Cô không nên dẫn dụ tôi không nên hài lòng. Tôi tin chắc mọi chuyện sẽ kết thúc tốt đẹp, và sẽ không có trở ngại gì về chuyện tôi vẫn hằng nghĩ đến. Bà Ferrars là một phụ nữ lôi cuốn, chị dâu của cô cũng thế. Cả hai thật là những phụ nữ làm mê đắm! Tôi tự hỏi tại sao tôi chưa bao giờ nghe cô nói cô John Daswood dễ chịu đến thế nào!

Elinor không trả lời, và không gắng gượng trả lời.

Cô Daswood, cô có sao không? Cô có vẻ yếu; chắc cô không được khỏe.

Tôi chưa bao giờ khỏe thế này.

Tôi vui bằng cả tâm tư, nhưng có vẻ cô không thấy thế. Tôi sẽ rất buồn nếu làm cô không được khỏe; cô, đã là nguồn an ủi lớn lao nhất trong đời tôi! Chỉ trời mới biết không có tình bạn của cô tôi sẽ ra sao.

Elinor gắng gượng trả lời một cách lịch sự, dù nghi ngờ tính cách lịch sự của chính mình. Nhưng dường như Lucy được hài lòng, vì cô đáp ngay:

Thật ra tôi hoàn toàn tin tưởng nơi tình thương mến cô dành cho tôi; và ngoài tình yêu của Edward, đây là nguồn động viên lớn nhất cho tôi. Tội nghiệp Edward! Nhưng bây giờ có chuyện tốt lành – chúng tôi sẽ được phép gặp nhau, và gặp nhau thường xuyên. Vì Phu nhân Middleton được hài lòng với cô John Daswood, nên tôi dám chắc chúng tôi sẽ thăm viếng Phố Harley thường xuyên, và Edward có nửa thời gian với em gái anh ấy. Hơn nửa, Phu nhân Middleton và bà Ferrars sẽ đến thăm viếng; và vì bà Ferrars và chị dâu của cô đều đã hơn một lần nói họ mến tôi, hai người sẽ luôn vui mỗi khi gặp lại tôi. Họ thật là những phụ nữ dễ mến! Tôi tin chắc nếu cô có dịp nói với chị dâu của cô tôi nghĩ về cô ấy như thế nào, dù cô nói đến đâu cũng không quá lời.

Nhưng Elinor sẽ không có động thái khích lệ nào để cô này hy vọng cô sẽ nói với chị dâu của mình.

Lucy tiếp tục:

Tôi tin chắc nếu bà Ferrars có ác cảm với tôi thì tôi sẽ thấy ngay. Ví dụ như bà chỉ cần có một cử chỉ nghiêm trang mà không nói một lời, không bao giờ để ý đến tôi, không bao giờ nhìn tôi qua cách dễ chịu – cô biết tôi có ý gì, – nếu tôi bị đối xử theo cách ngăn cấm như thế, tôi sẽ buông xuôi tất cả trong vô vọng. Tôi sẽ không thể chịu được. Vì một khi bà thật sự có ác cảm, tôi biết cái ác cảm này sẽ dữ dội nhất.

Elinor bị ngăn trở trả lời cho nỗi đắc thắng vì cánh của mở ra, người hầu báo tin anh Edward đến, và ngay sau đấy Edward bước vào.

Đây là giây phút thật lúng túng, và nét mặt mỗi người đều hiện rõ. Cả ba đều lộ vẻ vô cùng ngốc nghếch; và Edward có vẻ như muốn quay trở ra cùng với ý muốn bước vào thêm. Trong không khí khó chịu nhất, cả ba rơi vào chính tình huống mà mỗi người đều khắc khoải muốn tránh. Không những ba người cùng gặp lại nhau, mà gặp nhau trong hoàn cảnh không được ai trong hai người kia nâng đỡ. Hai phụ nữ trấn tĩnh lại trước. Lucy không thể bước đến vì phải giữ vẻ bề ngoài bí mật. Thế nên cô chỉ có thể nhìn người mình yêu, và sau khi khẽ chào anh, không nói gì thêm.

Nhưng Elinor phải làm nhiều việc hơn. Cô muốn cư xử thích đáng vì anh và vì cô, nên sau một khoảnh khắc định thần, cô chào đón anh qua dáng vẻ và cử chỉ thoải mái nhất, công khai nhất. Cô sẽ không cho phép sự hiện diện của Lucy, hoặc ý thức về vài bất công với cô, ngăn cấm cô nói rằng cô lấy làm vui được gặp lại anh, rằng cô rất tiếc đã đi vắng khi anh đến thăm lần trước. Khi nói những điều này, là những điều thông thường phải nói với tư cách một người bạn và gần như là người có quan hệ gia tộc, cô không sợ hãi vì đôi mắt tinh anh của Lucy đang chú mục nhìn cô kín kẽ.

Cử chỉ của cô phần nào trấn an Edward, và anh có đủ can đảm để ngồi xuống. Nhưng anh vẫn còn lúng túng hơn cả hai phụ nữ, vì tim anh không được dửng dưng như Lucy và nhận thức của anh không được thảnh thơi như Elinor.

Qua tư thái kín đáo và ổn định, Lucy dường như có ý không muốn giúp hai người kia được thoải mái, nên cô không nói một lời. Hầu như mọi lời được nói ra là từ Elinor, vì cô buộc phải tự cho biết tình hình sức khỏa của bà mẹ, chuyến đi của hai chị em đến thành phố, vân vân – những điều mà đáng lẽ Edward phải hỏi đến, nhưng anh không hỏi câu nào.

Các nỗ lực của cô không dừng lại ở đây, vì sau đấy cô có quyết định hào hùng là để cho hai người được riêng tư với nhau, viện cớ đi tìm Marianne. Cô thật lòng làm thế, và đây là theo cách lịch sự nhất, vì cô còn nhẩn nha đứng ở đầu cầu thang trong vài phút, trong ngoan cường cao thượng, trước khi đi đến Marianne.

Nhưng sau đấy, tình cảnh sung sướng của Edward phải dừng lại, vì Marianne đã hớn hở chạy vào. Nỗi mừng vui của cô em cũng giống như mọi tình cảm khác, mạnh mẽ trong tâm tư, và còn mạnh mẽ hơn qua lời nói. Cô gặp anh với một bàn tay mà anh phải bắt lấy, và một giọng nói mà anh phải nhận biết là tình thương mến của một người em vợ. Cô thốt lên:

Anh Edward thây yêu, quả là phút giây hạnh phúc! Đây là bù lại hầu như cho mọi thứ!

Edward cố gắng đáp lại theo cách xứng đáng, nhưng trước mặt các nhân chứng như thế anh không dám nói ra ngay cả phân nửa những gì anh cảm nhận. Rồi tất cả lại ngồi xuống, và trong một hoặc hai khoảnh khắc tất cả đều im lặng; trong khi Marianne qua vẻ trìu mến nhất đôi lúc nhìn qua Edward và đôi lúc nhìn đến Elinor, tiếc là niềm vui của hai người bị kiềm chế bởi sự hiện diện không ai mời của Lucy. Edward là người nói trước, nhận xét dáng vẻ thay đổi của Marianne, bày tỏ e ngại thời tiết London không hợp với cô.

Qua sôi nổi trong tinh thần tuy lệ vương trên đôi mắt, Marianne trả lời:

Ồ, đừng nghĩ đến tôi, đừng nghĩ đến sức khỏe của tôi. Elinor vẫn khoẻ, anh thấy đấy. Như thế là đủ cho hai chúng ta.

Lời nhận xét đã không được tính toán nhằm làm cho Edward hoặc Lucy được thoải mái thêm, và cũng không nhằm thu phục cảm tình của Lucy. Cô này ngước nhìn Marianne qua vẻ mặt không hiền hòa lắm.

Gắng gượng nói gì đấy để lái câu chuyện qua hướng khác, Edward nói:

Cô có thích London không?

Không thích tí nào. Tôi trông mong có nhiều thú vui, nhưng không tìm thấy gì. Edward, được gặp lại anh là niềm an ủi duy nhất mà London mang đến, và cảm ơn trời! Anh vẫn luôn như ngày xưa!

Marianne ngưng lại – không ai lên tiếng. Cô tiếp:

Chị Elinor, em nghĩ chúng ta nên nhờ Edward săn sóc chúng ta trong chuyến trở về Barton. Em đoán chúng ta sẽ đi trong hai hoặc ba tuần, và em mong Edward sẽ sẵn lòng nhận trách nhiệm.

Edward thì thầm điều gì đấy, nhưng không ai biết là gì, ngay cả chính anh. Marianne nhận biết anh đang xúc động, có thể suy đoán dễ dàng bất kỳ nguyên do nào theo cách cô thích nhất, nên cô hoàn toàn hài lòng, rồi nói qua chuyện khác:

Edward, hôm qua quả là một buổi tối mà chị em tôi trải qua ở Phố Harley! Thật là chán ngắt, chán kinh khủng! Tôi muốn kể cho anh nhiều về chuyện gay cấn này, mà không thể nói bây giờ.

Và qua sự kín đáo đáng khen này để đợi đến lúc họ được riêng tư, cô đã trì hoãn thông báo cho anh biết rằng những người thân của họ trở nên khó chịu hơn bao giờ hết, và cô đặc biệt kinh tởm bà mẹ của anh.

Nhưng tại sao anh không có mặt ở đó, Edward? Tại sao anh không đến?

Tôi bận ở nơi khác.

Bận! Nhưng chuyện gì vậy, khi có những người bạn như thế này mà không đến gặp?

Háo hức muốn trả đũa, Lucy thốt lên:

Cô Marianne, có lẽ cô nghĩ các thanh niên không bao giờ thất hẹn nếu họ không có ý giữ lời hứa, nhỏ cũng như lớn.

Elinor vô cùng giận dữ, nhưng Marianne có vẻ như hoàn toàn vô cảm với câu châm chích, vì cô điềm tĩnh đáp:

Không phải thế; vì, nói nghiêm túc, tôi biết rõ là chỉ có ý thức mới khiến Edward cách xa khỏi Phố Harley. Và tôi thật lòng cho rằng anh ấy có ý thức tế nhị nhất trên đời: ý thức chi ly nhất khi hành xử trong mỗi cuộc hẹn, dù là nhỏ nhặt, dù nhạt nhẽo hoặc chán ngán đối với anh đến thế nào chăng nữa. So với những người tôi từng gặp, anh ấy sợ nhất phải gây kỳ vọng đau đớn hoặc thương tổn, và khả năng ích kỷ là ít nhất. Edward, đúng như thế, và tôi sẽ nói thế. Cái gì! Anh chưa từng nghe chính anh được khen ngợi! Thế thì anh không phải là anh của tôi, vì những người chấp nhận tôi thương mến và tôn kính phải chịu để tôi khen ngợi công khai.

Tuy nhiên, trong trường hợp hiện tại, cách thức khen ngợi của cô đặc biệt không phù hợp với cảm nghĩ của hai phần ba thính giả của cô và không mấy khôi hài đối với Edward, đến nỗi chẳng bao lâu anh đứng dậy để giã từ.

Marianne nói:

Đi vội quá! Edward thân thương của tôi, không nên như thế.

Rồi kéo anh về một bên, cô thì thầm khuyến dụ anh rằng Lucy không thể ngồi lâu hơn. Nhưng ngay cả hành động khích lệ này cũng thất bại, vì anh phải đi. Còn Lucy, vốn có thể ngồi lâu hơn dù cho anh có ở lại hai giờ đồng hồ, chẳng bao lâu sau đấy cũng ra về.

Sau khi hai người đã đi, Marianne nói:

Cái gì đã khiến cô ấy đến đây thường xuyên như thế? Cô ấy không nhận ra ý chúng ta muốn cô đi về! Cứ lo giễu cợt Edward!

Tại sao? Tất cả chúng ta đều là bạn của anh ấy, và Lucy là bạn lâu năm nhất trong cả bọn. Đương nhiên là anh ấy muốn gặp cô cũng như muốn gặp chúng ta.

Marianne chăm bẳm nhìn cô, và nói:

Elinor, chị biết không, đây là cách nói mà em không chịu được. Nếu chị chỉ hy vọng người ta phản bác lời khẳng định của chị, như em đoán trong trường hợp ở đây, chị nên nhớ rằng em là người cuối cùng trên thế gian làm việc này. Em không thể hạ mình để bị lừa dối mà tin vào những trấn an không ai cần đến.

Cô đi ra khỏi phòng. Elinor không dám đi theo em gái để nói thêm. Vì đã hứa với Lucy sẽ giữ kín vụ việc, cô không thể cung cấp thông tin nhằm thuyết phục Marianne; và dù có thể đau đớn về những hậu quả khi cô tiếp tục giấu diếm, cô buộc phải gánh chịu. Tất cả cô có thể hy vọng, là Edward sẽ không thường xuyên đặt cô hoặc anh vào tình cảnh đau khổ do thái độ nồng nàn nhầm lẫn của Marianne, hoặc lặp lại bất kỳ đau đớn tương tự như cuộc gặp gỡ vừa rồi – và cô có mọi lý do mà e sợ.