Hình Đồ
Chương 287: Người, tức là thái độ làm người (1)
Tiết Âu mang đến cho Lưu Khám một cái tin tức không biết là tốt hay xấu: Điền Đô đã chết!
Lưu Khám đột nhiên công kích Điền phủ, đối với Điền Đô mà nói không khác gì một đả kích thật lớn. Lúc đó Điền Đô cũng cho rằng thành Bình Dương đã bị phá, thế cho nên rối loạn. Thậm chí không còn tâm trí đâu mà chống lại, liền mang theo mười mấy tên thân tín chạy ra khỏi Điền phủ. Lúc đó, tuy nói rằng cửa Đông đã bị phá, nhưng sĩ tốt Bình Dương dưới sự chỉ huy của Lý Tả Xa vẫn còn đang dây dưa với quân Tần. Nếu như lúc này Điền Đô có thể tổ chức công kích thêm một lần nữa, nói không chừng có thể tạm thời đuổi quân Tần ra khỏi thành. Dù sao, cửa thành Bình Dương lớn như vậy, quân Tần cũng khó hoàn toàn triển khai.
Thế nhưng Điền Đô đã bị dọa bể mật rồi.
Lúc quân Tần phá thành tất nhiên là không thiếu được việc truy sát sĩ tốt Bình Dương. Cần nói rằng, Điền Đô bị chết cũng rất oan uổng, y cũng chưa kịp đối diện giao phong với quân Tần mà đã bị tên lạc bắn trúng, chết ở bên đường. Lúc quân Tần khống chế được thế cục ở Bình Dương, Tiết Âu phụng mệnh của Lưu Khám trấn áp các phú hào Bình Dương. Nhưng không nghĩ, trong lúc vô ý đã phát hiện thi thể của Điền Đô.
- Đem bêu đầu Điền Đô để thị chúng, phái người trông giữ gia nhân của y, chờ triều đình xử lý.
Lưu Khám mặt không đổi sắc ra lệnh.
Trong thời đại mạng người giống như cỏ rác, hắn có thể tưởng tượng những điều sẽ xảy đến với gia nhân Điền Đô, số mệnh sẽ tàn khốc đến mức nào. Thế nhưng hắn cũng không có cách nào… đây thật giống như một trận đánh bạc, nếu Điền Đô thắng, gà chó lên trời; nhưng hiện tại y đã thua, đã chết, như vậy những lỗi y đã phạm, nhất định do người nhà y gánh chịu. Điểm này, ai cũng không thể thay đổi.
Chu di tam tộc, đó là kết quả bình thường nhất.
Lưu Khám không có sức cải biến, cũng không muốn đi thử cải biến.
Hiện tại hắn lo lắng nhất chính là làm sao tìm một con đường sống cho bách tính Bình Dương.
Lúc giữa trưa, quận thủ Tiết quận Vương Khác lĩnh binh đến Bình Dương.
Đồng thời, binh mã phân tán ở các nơi của Tiết quận cũng ùn ùn không ngừng mà xuất phát đến Bình Dương.
- Quận Tứ Thủy, Lang Gia cùng với quận Đông Hải đều đã nhân được tin tức. Quận thủ Tráng cùng Quận thủ Tư Mã đều phái ra hai nghìn binh mã đến Tiết quận. Hiện đang một đường đóng quân tại Hồ Lăng, Đằng huyện và Nam thành. Phía nam Tiết quận vô cùng yên bình, hiện nay không phát hiện ra bất kỳ dấu hiệu dị thường nào.
Hai quận Lang Gia, Giao Đông cũng bí mật xuất binh đuổi theo.
Chắc khoảng hai ngày sẽ có tin chiến thắng truyền đến… Bản quan xuất phát trước, còn nhận được tin tức Đình úy Hữu giam Đô úy Phùng Kính từ Lô huyện xuất kích, phục kích thành công phản tặc Sài ở Tồ Lai Sơn. Tả giam tư mã Lý Thành mở cửa thành Doanh Ấp. Hai tên Sài, Điền chết trận tại chỗ. Huyện trưởng Bác Dương cũng bị bắt trông giữ, chờ Đình úy chính xử lý. Hiện nay Phùng đô úy và Lý Tư mã đã hợp binh cùng một chỗ, đang di chuyển theo hướng Vũ Lăng.
Vương Khác hơn bốn mươi tuổi, nước da trắng, dáng vẻ đường đường.
Chỉ là trong mắt có chút lãnh lệ, môi rất mỏng, khiến cho người khác cảm thấy hà khắc. Khiến Lưu Khám không muốn quá tiếp cận
Nhưng Lưu Khám quả thật là phải cảm ơn Vương Khác.
Nếu không có Vương Khác phối hợp, nói không chừng, Bình Dương thực sự là một phiền phức. Con người mặc dù có chút lạnh lùng, nhưng làm việc lại cẩn thận tỉ mỉ.
Lưu Khám phát hiện, hình như Vương Khác không muốn dừng ở Bình Dương quá lâu.
Sau khi thông báo tình hình, Vương Khác lấy ra hổ phù, đem quân đội Bình Dương, toàn bộ giao cho Lưu Khám. Sau đó y mượn cớ công vụ bận rộn, cần lập tức quay lại Lỗ huyện, trong đêm đó liền cáo từ rời đi. Thế cho nên Lưu Khám nghĩ, lần này Vương Khác xuất hiện tại Bình Dương, chính là vì thông báo tin tức, đồng thời giao quân đội cho Lưu Khám khống chế, cảnh tượng vội vã này khiến Lưu Khám không thể hiểu nổi.
- Vương quận thủ là người Tiết quận!
Thúc Tôn Thông thở dài giải thích nghi hoặc của Lưu Khám:
- Là trưởng của một quận, dưới sự cai trị của y lại xảy ra chuyện lớn như vậy, trong lòng có thể nào an bình? Hơn nữa, y cũng vô cùng rõ ràng, Điền Đô tuy rằng đã chết, thế nhưng chuyện ở Bình Dương cũng chưa kết thúc. Bách tính Bình Dương bị xử trí như thế nào, trong lòng y biết rõ ràng. Chỉ là không muốn đối mặt với tình huống này, vì vậy mới làm ra vẻ lạnh lùng, giống như không thông tình lý.
Đô úy, Quận thủ Vương đây là đem vấn đề khó khăn này giao cho ngươi rồi…
Hiện nay ngươi cầm trong tay binh quyền của Tiết quận, lại thêm Đình úy chính do triều đình phái tới, là khâm sai toàn quyền phụ trách việc này, làm như thế nào?
Bình Dương bây giờ biến thành một củ khoai lang bỏng tay.
Kỳ thực không chỉ có Bình Dương, hai vùng Doanh Ấp, Lâm Truy cũng đối mặt với tình huống giống như Bình Dương. Ba huyện gia tính lên đã có hơn một trăm nghìn tính mệnh. Năm đó tại Cù Diễn, Lưu Khám giết chết rất nhiều người Hung Nô tay không tấc sắt. Nhưng khi đó hắn còn có thể dùng lý do không cùng chủng tộc để an ủi bản thân. Nhưng hiện tại, hơn một trăm nghìn người này đều thực sự là con cháu của Viêm Hoàng!
- Thật là: Hưng, bách tính khổ; vong, khổ bách tính!
Nhịn không được, trong lòng ai thán một tiếng. Lưu Khám suy nghĩ một chút:
- Hà công, ta dự định áp dụng chủ ý của ngươi, đem bách tính ba vùng toàn bộ di chuyển tới quận Ngũ Nguyên. Có thể sẽ có người chết, nhưng còn hơn là tàn sát toàn bộ. Bình Dương cũng vậy, Doanh Ấp cũng thế, bao gồm cả Lâm Truy, chỉ là số ít người tác loạn mà thôi. Bách tính vô tội, nếu đã bắt hết đầu đảng tội ác, cần gì phải đại khai sát giới?
Trong mắt Thúc Tôn Thông hiện lên một tia sáng kỳ dị:
- Đô úy, ngươi cần phải hiểu rõ, tấu chương này vừa trình, hậu quả không phải là chuyện đùa.
Lưu Khám biết, hậu quả theo như lời Thúc Tôn Thông chính là đại biểu cho ý nghĩa gì. Tính tình Thủy Hoàng Đế bảo thủ ra sao, sát tính nặng không gì sánh kịp. Chuyện của hắn còn dễ nói, thế nhưng đối với các loại chuyện mưu nghịch, căn bản là không thể dễ dàng tha thứ.
Thế nhưng, chung quy cũng không thể mở mắt nhìn hơn mười vạn người chết ở trong tay mình…
Trời đã tối rồi, trong phòng ánh nến lập lòe.
Lưu Khám chắp tay đi tới gần cửa sổ, đưa lưng về phía Thúc Tôn Thông, mở miệng nói:
- Hà công, Nho gia thường nói “làm người", vậy ngươi có thể nói cho ta biết cái gì là “làm người" không?
Bất ngờ đưa ra vấn đề này, làm Thúc Tôn Thông ngây ngẩn cả người.
Người, chính là chủ yếu của tư tưởng Nho gia, cũng là tiêu chuẩn đạo đức tối cao mà Khổng phu tử đã rút ra. Nhưng “làm người" là gì? Thật là không dễ trả lời đi. E rằng, coi như ngay cả Khổng phu tử - người đưa ra khái niệm đó sống lại, đứng ở đây cũng không nhất định có thể nói ra một cách rõ ràng. Người của Nho gia, hay là giống như Đạo gia đã nói, nói không rõ ràng, đạo không hiểu, khó có thể đưa ra được giới hạn khẳng định đi.
Trong “Luận ngữ - Nhan Uyên", Khổng Phu tử nói: “Khắc kỷ phục lễ vi nhân" Lại trong “Vệ linh công" nói: Chí sĩ nhân nhân, vô cầu sinh dĩ hại nhân, hữu sát thần dĩ xả thân….(Tư tưởng Nhân của Khổng Tử).
Thậm chí ngay cả Trang Chu của Đạo gia cũng đến giúp vui, đối với làm người cũng có cách giải thích cực kỳ đặc biệt: Thân nhi bất khả bất nghiễm giả. Nhân dã.
Nói chung, “làm người" là gì? Đây là vấn đề chủ yếu mà sau Khổng phu tử, đệ tử Nho gia vẫn một mực tìm tòi. Lúc này Lưu Khám đột nhiên đưa ra vấn đề như thế, làm Thúc Tôn Thông không biết trả lời thế nào. Cúi đầu trầm ngâm một lát, cuối cùng chỉ có thể cười khổ một tiếng, nhẹ nhàng lắc đầu.
- Đô úy, Thông cũng không biết, “làm người" là gì.
Lưu Khám đưa lưng về phía Thúc Tôn Thông, thần tình hình như có chút hoảng hốt.
- Thực ra ta có một cách hiểu, nhưng không biết Hà công có muốn nghe không?
Thúc Tôn Thông nghiêm mặt nói:
- Thánh nhân viết: ba người đi, tất có người là thầy ta. Học vấn chẳng phân biệt lớn nhỏ, người nào đạt được trước. Thông nguyện nghe cho rõ ràng.
- Làm người, tức người làm cái gì?
Lưu Khám xoay người
- Ta cũng từng đọc văn chương của Chí thánh, cuộc sống của thánh nhân cực khổ là lúc lễ nhạc tan vỡ, đạo đức tiêu vong… Cố thánh nhân nói lễ nghi, nói đạo đức. học vấn một đời lưu truyền tới nay, từ “Thi", “thư", “lễ", “nhạc", sau đó lại là tập kinh sử đại thành “Xuân thu", nói trắng ra rằng, là giáo dục chúng ta – những tên ngu muội cách cư xử. cái gì là làm người, người đã là làm người. Thánh nhân vì lời của Nghiêu Thuấn. lấy lời của Nghiêu Thuấn làm cơ sở chuẩn, thị phi trong hai trăm bốn mươi hai năm chỉ vì nói cho chúng ta biết, cái gì là người.
Thúc Tôn Thông nghe được, không khỏi ngây ngẩn cả người.
Lưu Khám ngồi xuống trước mặt Thúc Tôn Thông, lần thứ hai đặt câu hỏi:
- Hà công, như thế nào là xã tắc?
- A, cái này…
- Xã tắc, tức là thái độ làm người!
Lưu Khám châm một chén rượu cho Thúc Tôn Thông:
- Hà công, nếu xã tắc đã không có Người, thì làm sao có thể có được xã tắc? Hiện nay bách tính lòng người tư an, quận Tề Lỗ tuy có rối ren, nhưng chỉ là bọn đạo chích làm loạn, có liên quan gì đến bách tính đâu? Tiền đồ một thân ta tuy nhỏ, nhưng không thể ngoảnh mặt làm ngơ tính mạng của mười vạn sinh linh … Nước có thể đẩy thuyền, cũng có thể lật thuyền. Nếu chỉ vì mười vạn sinh linh mà làm cho người trong thiên hạ mang lòng oán hận, càng dễ bị kẻ xấu lợi dụng. Đến lúc đó, chiến tranh xảy ra, người chết không phải mười vạn, thậm chí hơn mười vạn, mấy trăm vạn.
Hà công, ta thực không đành lòng để loại cục diện này phát sinh. Đi tới Bắc Cương, tuy là phải rời xa cố thổ nhưng có thể bảo trụ tính mệnh, coi như cũng là một chuyện tốt đẹp. Nếu thật có thể như vậy, buông tha một mình tiền đồ của ta, thì có là cái gì? Vì thiên hạ mà lập tâm, vì dân sinh mà lập mệnh, vì tiên thánh mà quyết nối tiếp tuyệt học, vì muôn đời mà tạo nên thái bình… chính là mục đích mà Chí thánh truyền lưu thi thư lễ nhạc, chính là đạo lý như vậy.
- Vì thiên hạ mà lập tâm, vì dân sinh mà lập mệnh, vì tiên thánh mà quyết nối tiếp tuyệt học, vì muôn đời mà tạo nên thái bình…
Thúc Tôn Thông yên lặng lặp lại bốn câu nói của Lưu Khám, hồi lâu, y đứng dậy, thi lễ với Lưu Khám:
- Thông tự cho mình là người đạt được y bát của Thánh nhân, hôm nay nghe phiên nói này của Đô úy, như rẽ mây nhìn thấy mặt trời, nhìn thấy ý nghĩa chân chính của Nho gia… Xin nhận một lạy của của Thúc Tôn Thông.
Lưu Khám đột nhiên công kích Điền phủ, đối với Điền Đô mà nói không khác gì một đả kích thật lớn. Lúc đó Điền Đô cũng cho rằng thành Bình Dương đã bị phá, thế cho nên rối loạn. Thậm chí không còn tâm trí đâu mà chống lại, liền mang theo mười mấy tên thân tín chạy ra khỏi Điền phủ. Lúc đó, tuy nói rằng cửa Đông đã bị phá, nhưng sĩ tốt Bình Dương dưới sự chỉ huy của Lý Tả Xa vẫn còn đang dây dưa với quân Tần. Nếu như lúc này Điền Đô có thể tổ chức công kích thêm một lần nữa, nói không chừng có thể tạm thời đuổi quân Tần ra khỏi thành. Dù sao, cửa thành Bình Dương lớn như vậy, quân Tần cũng khó hoàn toàn triển khai.
Thế nhưng Điền Đô đã bị dọa bể mật rồi.
Lúc quân Tần phá thành tất nhiên là không thiếu được việc truy sát sĩ tốt Bình Dương. Cần nói rằng, Điền Đô bị chết cũng rất oan uổng, y cũng chưa kịp đối diện giao phong với quân Tần mà đã bị tên lạc bắn trúng, chết ở bên đường. Lúc quân Tần khống chế được thế cục ở Bình Dương, Tiết Âu phụng mệnh của Lưu Khám trấn áp các phú hào Bình Dương. Nhưng không nghĩ, trong lúc vô ý đã phát hiện thi thể của Điền Đô.
- Đem bêu đầu Điền Đô để thị chúng, phái người trông giữ gia nhân của y, chờ triều đình xử lý.
Lưu Khám mặt không đổi sắc ra lệnh.
Trong thời đại mạng người giống như cỏ rác, hắn có thể tưởng tượng những điều sẽ xảy đến với gia nhân Điền Đô, số mệnh sẽ tàn khốc đến mức nào. Thế nhưng hắn cũng không có cách nào… đây thật giống như một trận đánh bạc, nếu Điền Đô thắng, gà chó lên trời; nhưng hiện tại y đã thua, đã chết, như vậy những lỗi y đã phạm, nhất định do người nhà y gánh chịu. Điểm này, ai cũng không thể thay đổi.
Chu di tam tộc, đó là kết quả bình thường nhất.
Lưu Khám không có sức cải biến, cũng không muốn đi thử cải biến.
Hiện tại hắn lo lắng nhất chính là làm sao tìm một con đường sống cho bách tính Bình Dương.
Lúc giữa trưa, quận thủ Tiết quận Vương Khác lĩnh binh đến Bình Dương.
Đồng thời, binh mã phân tán ở các nơi của Tiết quận cũng ùn ùn không ngừng mà xuất phát đến Bình Dương.
- Quận Tứ Thủy, Lang Gia cùng với quận Đông Hải đều đã nhân được tin tức. Quận thủ Tráng cùng Quận thủ Tư Mã đều phái ra hai nghìn binh mã đến Tiết quận. Hiện đang một đường đóng quân tại Hồ Lăng, Đằng huyện và Nam thành. Phía nam Tiết quận vô cùng yên bình, hiện nay không phát hiện ra bất kỳ dấu hiệu dị thường nào.
Hai quận Lang Gia, Giao Đông cũng bí mật xuất binh đuổi theo.
Chắc khoảng hai ngày sẽ có tin chiến thắng truyền đến… Bản quan xuất phát trước, còn nhận được tin tức Đình úy Hữu giam Đô úy Phùng Kính từ Lô huyện xuất kích, phục kích thành công phản tặc Sài ở Tồ Lai Sơn. Tả giam tư mã Lý Thành mở cửa thành Doanh Ấp. Hai tên Sài, Điền chết trận tại chỗ. Huyện trưởng Bác Dương cũng bị bắt trông giữ, chờ Đình úy chính xử lý. Hiện nay Phùng đô úy và Lý Tư mã đã hợp binh cùng một chỗ, đang di chuyển theo hướng Vũ Lăng.
Vương Khác hơn bốn mươi tuổi, nước da trắng, dáng vẻ đường đường.
Chỉ là trong mắt có chút lãnh lệ, môi rất mỏng, khiến cho người khác cảm thấy hà khắc. Khiến Lưu Khám không muốn quá tiếp cận
Nhưng Lưu Khám quả thật là phải cảm ơn Vương Khác.
Nếu không có Vương Khác phối hợp, nói không chừng, Bình Dương thực sự là một phiền phức. Con người mặc dù có chút lạnh lùng, nhưng làm việc lại cẩn thận tỉ mỉ.
Lưu Khám phát hiện, hình như Vương Khác không muốn dừng ở Bình Dương quá lâu.
Sau khi thông báo tình hình, Vương Khác lấy ra hổ phù, đem quân đội Bình Dương, toàn bộ giao cho Lưu Khám. Sau đó y mượn cớ công vụ bận rộn, cần lập tức quay lại Lỗ huyện, trong đêm đó liền cáo từ rời đi. Thế cho nên Lưu Khám nghĩ, lần này Vương Khác xuất hiện tại Bình Dương, chính là vì thông báo tin tức, đồng thời giao quân đội cho Lưu Khám khống chế, cảnh tượng vội vã này khiến Lưu Khám không thể hiểu nổi.
- Vương quận thủ là người Tiết quận!
Thúc Tôn Thông thở dài giải thích nghi hoặc của Lưu Khám:
- Là trưởng của một quận, dưới sự cai trị của y lại xảy ra chuyện lớn như vậy, trong lòng có thể nào an bình? Hơn nữa, y cũng vô cùng rõ ràng, Điền Đô tuy rằng đã chết, thế nhưng chuyện ở Bình Dương cũng chưa kết thúc. Bách tính Bình Dương bị xử trí như thế nào, trong lòng y biết rõ ràng. Chỉ là không muốn đối mặt với tình huống này, vì vậy mới làm ra vẻ lạnh lùng, giống như không thông tình lý.
Đô úy, Quận thủ Vương đây là đem vấn đề khó khăn này giao cho ngươi rồi…
Hiện nay ngươi cầm trong tay binh quyền của Tiết quận, lại thêm Đình úy chính do triều đình phái tới, là khâm sai toàn quyền phụ trách việc này, làm như thế nào?
Bình Dương bây giờ biến thành một củ khoai lang bỏng tay.
Kỳ thực không chỉ có Bình Dương, hai vùng Doanh Ấp, Lâm Truy cũng đối mặt với tình huống giống như Bình Dương. Ba huyện gia tính lên đã có hơn một trăm nghìn tính mệnh. Năm đó tại Cù Diễn, Lưu Khám giết chết rất nhiều người Hung Nô tay không tấc sắt. Nhưng khi đó hắn còn có thể dùng lý do không cùng chủng tộc để an ủi bản thân. Nhưng hiện tại, hơn một trăm nghìn người này đều thực sự là con cháu của Viêm Hoàng!
- Thật là: Hưng, bách tính khổ; vong, khổ bách tính!
Nhịn không được, trong lòng ai thán một tiếng. Lưu Khám suy nghĩ một chút:
- Hà công, ta dự định áp dụng chủ ý của ngươi, đem bách tính ba vùng toàn bộ di chuyển tới quận Ngũ Nguyên. Có thể sẽ có người chết, nhưng còn hơn là tàn sát toàn bộ. Bình Dương cũng vậy, Doanh Ấp cũng thế, bao gồm cả Lâm Truy, chỉ là số ít người tác loạn mà thôi. Bách tính vô tội, nếu đã bắt hết đầu đảng tội ác, cần gì phải đại khai sát giới?
Trong mắt Thúc Tôn Thông hiện lên một tia sáng kỳ dị:
- Đô úy, ngươi cần phải hiểu rõ, tấu chương này vừa trình, hậu quả không phải là chuyện đùa.
Lưu Khám biết, hậu quả theo như lời Thúc Tôn Thông chính là đại biểu cho ý nghĩa gì. Tính tình Thủy Hoàng Đế bảo thủ ra sao, sát tính nặng không gì sánh kịp. Chuyện của hắn còn dễ nói, thế nhưng đối với các loại chuyện mưu nghịch, căn bản là không thể dễ dàng tha thứ.
Thế nhưng, chung quy cũng không thể mở mắt nhìn hơn mười vạn người chết ở trong tay mình…
Trời đã tối rồi, trong phòng ánh nến lập lòe.
Lưu Khám chắp tay đi tới gần cửa sổ, đưa lưng về phía Thúc Tôn Thông, mở miệng nói:
- Hà công, Nho gia thường nói “làm người", vậy ngươi có thể nói cho ta biết cái gì là “làm người" không?
Bất ngờ đưa ra vấn đề này, làm Thúc Tôn Thông ngây ngẩn cả người.
Người, chính là chủ yếu của tư tưởng Nho gia, cũng là tiêu chuẩn đạo đức tối cao mà Khổng phu tử đã rút ra. Nhưng “làm người" là gì? Thật là không dễ trả lời đi. E rằng, coi như ngay cả Khổng phu tử - người đưa ra khái niệm đó sống lại, đứng ở đây cũng không nhất định có thể nói ra một cách rõ ràng. Người của Nho gia, hay là giống như Đạo gia đã nói, nói không rõ ràng, đạo không hiểu, khó có thể đưa ra được giới hạn khẳng định đi.
Trong “Luận ngữ - Nhan Uyên", Khổng Phu tử nói: “Khắc kỷ phục lễ vi nhân" Lại trong “Vệ linh công" nói: Chí sĩ nhân nhân, vô cầu sinh dĩ hại nhân, hữu sát thần dĩ xả thân….(Tư tưởng Nhân của Khổng Tử).
Thậm chí ngay cả Trang Chu của Đạo gia cũng đến giúp vui, đối với làm người cũng có cách giải thích cực kỳ đặc biệt: Thân nhi bất khả bất nghiễm giả. Nhân dã.
Nói chung, “làm người" là gì? Đây là vấn đề chủ yếu mà sau Khổng phu tử, đệ tử Nho gia vẫn một mực tìm tòi. Lúc này Lưu Khám đột nhiên đưa ra vấn đề như thế, làm Thúc Tôn Thông không biết trả lời thế nào. Cúi đầu trầm ngâm một lát, cuối cùng chỉ có thể cười khổ một tiếng, nhẹ nhàng lắc đầu.
- Đô úy, Thông cũng không biết, “làm người" là gì.
Lưu Khám đưa lưng về phía Thúc Tôn Thông, thần tình hình như có chút hoảng hốt.
- Thực ra ta có một cách hiểu, nhưng không biết Hà công có muốn nghe không?
Thúc Tôn Thông nghiêm mặt nói:
- Thánh nhân viết: ba người đi, tất có người là thầy ta. Học vấn chẳng phân biệt lớn nhỏ, người nào đạt được trước. Thông nguyện nghe cho rõ ràng.
- Làm người, tức người làm cái gì?
Lưu Khám xoay người
- Ta cũng từng đọc văn chương của Chí thánh, cuộc sống của thánh nhân cực khổ là lúc lễ nhạc tan vỡ, đạo đức tiêu vong… Cố thánh nhân nói lễ nghi, nói đạo đức. học vấn một đời lưu truyền tới nay, từ “Thi", “thư", “lễ", “nhạc", sau đó lại là tập kinh sử đại thành “Xuân thu", nói trắng ra rằng, là giáo dục chúng ta – những tên ngu muội cách cư xử. cái gì là làm người, người đã là làm người. Thánh nhân vì lời của Nghiêu Thuấn. lấy lời của Nghiêu Thuấn làm cơ sở chuẩn, thị phi trong hai trăm bốn mươi hai năm chỉ vì nói cho chúng ta biết, cái gì là người.
Thúc Tôn Thông nghe được, không khỏi ngây ngẩn cả người.
Lưu Khám ngồi xuống trước mặt Thúc Tôn Thông, lần thứ hai đặt câu hỏi:
- Hà công, như thế nào là xã tắc?
- A, cái này…
- Xã tắc, tức là thái độ làm người!
Lưu Khám châm một chén rượu cho Thúc Tôn Thông:
- Hà công, nếu xã tắc đã không có Người, thì làm sao có thể có được xã tắc? Hiện nay bách tính lòng người tư an, quận Tề Lỗ tuy có rối ren, nhưng chỉ là bọn đạo chích làm loạn, có liên quan gì đến bách tính đâu? Tiền đồ một thân ta tuy nhỏ, nhưng không thể ngoảnh mặt làm ngơ tính mạng của mười vạn sinh linh … Nước có thể đẩy thuyền, cũng có thể lật thuyền. Nếu chỉ vì mười vạn sinh linh mà làm cho người trong thiên hạ mang lòng oán hận, càng dễ bị kẻ xấu lợi dụng. Đến lúc đó, chiến tranh xảy ra, người chết không phải mười vạn, thậm chí hơn mười vạn, mấy trăm vạn.
Hà công, ta thực không đành lòng để loại cục diện này phát sinh. Đi tới Bắc Cương, tuy là phải rời xa cố thổ nhưng có thể bảo trụ tính mệnh, coi như cũng là một chuyện tốt đẹp. Nếu thật có thể như vậy, buông tha một mình tiền đồ của ta, thì có là cái gì? Vì thiên hạ mà lập tâm, vì dân sinh mà lập mệnh, vì tiên thánh mà quyết nối tiếp tuyệt học, vì muôn đời mà tạo nên thái bình… chính là mục đích mà Chí thánh truyền lưu thi thư lễ nhạc, chính là đạo lý như vậy.
- Vì thiên hạ mà lập tâm, vì dân sinh mà lập mệnh, vì tiên thánh mà quyết nối tiếp tuyệt học, vì muôn đời mà tạo nên thái bình…
Thúc Tôn Thông yên lặng lặp lại bốn câu nói của Lưu Khám, hồi lâu, y đứng dậy, thi lễ với Lưu Khám:
- Thông tự cho mình là người đạt được y bát của Thánh nhân, hôm nay nghe phiên nói này của Đô úy, như rẽ mây nhìn thấy mặt trời, nhìn thấy ý nghĩa chân chính của Nho gia… Xin nhận một lạy của của Thúc Tôn Thông.
Tác giả :
Canh Tân