Bụi Trần Lắng Đọng

Dầu trong đèn đã cạn. Ánh trăng từ ngoài rọi vào nhà.

Trăng xuống dần.Tôi ngồi trong bóng tối, muốn để đầu óc suy nghĩ điều gì đó, ví dụ ngày mai sẽ làm gì. Nhưng không nghĩ ra được điều gì. Ông quản gia thọt đã từng nói, suy nghĩ là mình lặng lẽ nói với mình.Tôi nói vậy là bởi hình như xưa nay chưa nghĩ chuyện gì.Tôi cũng đã nghĩ. Nhưng lúc bấy giờ không chuyên tâm suy nghĩ một chuyện gì. Chuyên tâm suy nghĩ là mình tự nói thầm với mình, tôi không thể nghĩ được chuyện gì.Tôi ngồi trong bóng tối, nghe Ta Na thở dài trong giấc ngủ có kèm theo vài tiếng nức nở. Bóng tối tan dần.

Lần đầu tiên trong đời tôi thấy ban ngày đến như thế nào.

Ta Na đã tỉnh dậy, nhưng nàng vờ ngủ say.Tôi vẫn ngồi. Mẹ vào, nét mặt tối lại, vẻ mặt cả đêm không ngủ. Mẹ lại nói "Con, về biên giới đi thôi, nếu không được thì sang nhà Ta Na, đem tất cả đồ đạc của con đi".

Chỉ cần có người nói chuyện là tôi có thể suy nghĩ, tôi nói "Con không cần những thứ ấy".

Ta Na rời khỏi giường, hai bầu vú của nàng giống như không mọc ra từ cơ thể, mà như được làm bằng đồng rồi gá lên đấy.Trong phòng ăn nhà Mạch Kỳ có mấy con bồ câu bằng đồng, trông nó sáng tựa bầu vú Ta Na. Nàng mặc áo dài gấm, ánh sáng ban mai như từ người nàng toả ra. Những người con gái khác không có ánh sáng ấy. Ánh sáng trên người họ không toả ra ngoài. Ngay cả bà Thổ ti ngổn ngang tâm sự cũng nói "Trên đời này không có người con gái nào đẹp như vợ con".

Ta Na không trả lời thẳng, mà nhìn mình trong gương, nói "Chồng của con thế này, có thể sẽ bị người khác cướp mất vợ".

Bà Thổ ti thở dài.

Ta Na nói "Đến lúc ấy, anh thật đáng thương".

Ở nhà Mạch Kỳ có rất nhiều chuyện được quyết định vào buổi sáng. Sáng nay, không khí trong nhà có phần nặng nề, mọi người chỉ biết ăn, giống như có cuộc ăn thi.

Chỉ có anh tôi đưa cặp mắt sáng nhìn đây đó.Tôi phát hiện, anh nhìn nhiều vào cha và cô vợ xinh đẹp của tôi. Bữa sáng sắp xong thì bà Thổ ti hắng giọng rất đúng lúc "Hưm.."

Cha nói "Có gì thì nói đi". Bà Thổ ti ngồi thẳng người, nói "Thằng ngốc và vợ nó chuẩn bị về".

"Về đâu? Đây không phải là nhà chúng nó sao? Tất nhiên, tất nhiên, tôi hiểu ý mình".Thổ ti nói tiếp "Nhưng phải hiểu rằng, biên giới không phải là chỗ của nó. Lãnh địa của tôi không chia đôi, Thổ ti phải thật sự là vua trên mảnh đất ấy".

Tôi nói "Cho con thay vua quản việc buôn bán ở trên ấy".

Anh trai tôi, người kế thừa ngôi vua của nhà Mạch Kỳ, là người thông minh phát biểu. Lúc anh nói, không nhìn vào tôi mà nhìn vào vợ tôi "Chú lên trên ấy làm gì? Trên ấy vui thú lắm hả?"

Ta Na cười nhạt, nói với anh tôi "Thì ra anh chỉ muốn làm những chuyện vui thú thôi à?"

Anh nói "Có những lúc tôi cũng rất vui thú".

Câu nói đùa trắng trợn.

Cha nhìn tôi không nói gì. Ông quay sang hỏi Ta Na "Con cũng định rời đây chứ?"

Ta Na nhìn anh tôi, suy nghĩ giây lát rồi buông hai tiếng "Tuỳ đấy!"

Thổ ti nói với vợ "Cứ để hai đứa ở chơi ít hôm".

Mọi người vẫn ngồi yên, chưa có ý định bỏ đi.Thổ ti ho, ho một lúc rồi ngước lên nói "Giải tán thôi chứ".

Vậy là mọi người đứng dậy.

Tôi hỏi Ta Na có ra ngoài đi dạo một lúc không. Nàng nói "Anh nghĩ có chuyện gì diễn ra nữa hay sao? Lúc đối phó với mẹ em, anh khá lợi hại, vậy mà lúc này thì thế nào?"

Tôi nói "Đúng vậy, bây giờ thì thế nào?"

Nàng cười lạnh lùng, nói "Bây giờ thì anh coi như xong".

Tôi từ trong nhà bước ra, trên khoảng đất trống không một bóng người. Bình thường, ở đấy vẫn có nhiều người. Lúc này, giống như vừa có một cơn lốc tràn qua, tất cả đều bị quét sạch.

Gặp người đao phủ, tôi không nói gì, nhưng ông ta quỳ trước mặt tôi nói "Thưa cậu, xin cậu tha cho thằng con tôi, đừng bắt nó phải theo cậu nữa. Sau này nó sẽ là đao phủ của anh trai cậu, mà không phải là cậu".Tôi muốn đạp vào mặt ông ta. Nhưng tôi không đạp mà bỏ đi. Đi một quãng không xa, lại gặp con ông ta, tôi nói "Cha mày nói tao không còn được sai bảo mày".

"Ai cũng bảo cậu không được làm Thổ ti".

Tôi nói "Mày cút đi".

Nó không cút đi, mà đứng buông thõng cánh tay dài của nhà nó, nhìn tôi dùng cây gậy quật cây cỏ bên đường, rồi từ từ bỏ đi.

Tôi đến thăm Trác Mã và anh thợ bạc của cô.Trên người anh thợ bạc toàn mùi lò than, trên người Trác Mã có mùi nước rửa nồi.Tôi nói điều này với Trác Mã. Cô ta nước mắt lưng tròng, nói "Em về nói với chồng, đi theo cậu chúng ta sẽ khá lên, nhưng...nhưng..Thưa cậu...". Cô ta không nói tiếp, vội quay người bỏ chạy.Tôi nghe anh thợ bạc nói với vợ "Nhưng cậu của mình là một anh ngốc".

Tôi nhìn theo bóng hai người, lòng những trống trải. Lúc ấy, có một người nói ra lời của lòng tôi "Ta phải giết cái anh thợ bạc này đi!". Không biết từ lúc nào thằng Trạch Lang đứng sau lưng tôi. Nó nói "Cháu sẽ giúp cậu giết anh ta, giết anh thợ bạc kia, cháu giết luôn cậu Cả".

Tôi nói "Nhưng tao không được làm Thổ ti, không được làm Thổ ti".

"Vậy cháu càng phải giết".

"Họ sẽ giết mày".

"Cho họ giết".

"Họ sẽ giết cả tao nữa. Họ sẽ bảo tao xúi bẩy mày giết người".

Trạch Lang trợn mắt kêu lên "Thưa cậu, lẽ nào cậu là một anh ngốc lại còn là người sợ chết nữa hay sao? Không được làm Thổ ti thì cứ để họ giết quách cậu đi cho xong".

Tôi định nói, tôi đã bị người khác làm đau đớn như bị giết rồi.Trước đây, tôi nghĩ, làm Thổ ti hay không là chuyện của mình, đến giờ tôi mới hiểu, làm Thổ ti là cho người khác. Nhưng lúc này nói gì cũng đã muộn.Tôi đi vòng quanh toà dinh cơ nhà Mạch Kỳ rồi quay về khoảng đất trống. Ung Bô lại ngồi dưới bóng cây hạnh đào. Ông ta hầu như không bị ảnh hưởng gì bởi chuyện hôm qua, vẻ mặt vẫn hết sức bình thản.Tôi ngồi xuống cạnh ông, nói "Mọi người đều bảo tôi không được làm Thổ ti".

Ông ta không nói gì.

"Tôi muốn làm Thổ ti".

"Tôi biết".

"Lúc này tôi mới biết mình cả nghĩ".

"Tôi biết".

"Nhưng, tôi có được làm Thổ ti không?"

"Tôi không biết".

Bữa ăn sáng hôm thứ ba, Thổ ti đến muộn hơn.Thấy mọi người chờ, ông bịt một con mắt, nói "Cả nhà đừng chờ, cứ ăn đi, có thể tôi ốm rồi".

Mọi người bắt đầu ăn.

Tôi cầm đũa sau cùng. Cha gườm gườm nhìn tôi.Tôi tưởng ông đau mắt, nhưng ánh mắt ông vẫn sáng, vẫn gườm gườm, mắt đau sẽ không như thế. Ông trừng mắt với tôi, rồi che lại. Chừng như ông muốn tôi sợ, nhưng tôi không sợ.Tôi nói "Mắt cha không đau".

"Ai bảo với con mắt cha không đau?"

"Tay cha.Tay cha đặt vào đâu ở chỗ ấy có bệnh".

Xem ra, cha sắp nổi trận lôi đình, nhưng cuối cùng cũng kìm nén lại được. Cha buông bàn tay bịt mắt ra, nhìn tôi từ đầu đến chân, nói "Nói cho cùng, con vẫn là một thằng ngốc". Cha không bịt mắt nữa. Cha đặt hai tay vào tay mẹ. Cha nhìn mẹ, cái nhìn không phải của một người chồng nhìn vợ, mà giống như con nhìn mẹ. Cha nhìn mẹ "Tôi cho gọi ông thư ký đến nhé?"

"Nếu mình quyết định thì cứ gọi", Mẹ nói.

Lúc ông thư ký bước vào, mấy giọt nước mắt từ mắt mẹ rơi tí tách xuống đất. Mẹ nói với ông thư ký "Ông ghi lại lời của lão gia".

Ông thư ký mở cuốn sổ tôi cho, dùng đầu lưỡi nhấp nhấp ngọn bút. Mọi người đều đặt bát xuống.Thổ ti Mạch Kỳ nhìn kỹ từng người một, lúc ấy mới hắng giọng nói "Tôi ốm, già rồi, nhiều năm nay lo cho sự nghiệp của nhà Mạch Kỳ, mệt mỏi lắm, không sống nổi mấy năm nữa".

Tôi nghĩ, không hiểu tại sao con người qua một đêm lại có thể trở nên như thế.Tôi hỏi "Cha sao mà mệt, mà già, mà ốm nhanh thế được? Bấy nhiêu thứ cùng một lúc vậy à?"

Cha giơ tay nói "Cứ để cha nói. Nếu con không ngốc, anh trai con không thông minh, cha đâu có mệt, đâu có già, đâu có ốm nhanh, cha của con nhiều đêm nay không ngủ nổi". Cha cúi thật thấp, hai tay bịt mắt, nói thật nhanh, tưởng đâu nếu ngắt nửa chừng sẽ không còn sức lực để nói tiếp.

Giọng cha rất thấp, nhưng với chúng tôi lại rất vang.

"Tóm lại, một câu..." Cha nói "Cha nhường vị trí Thổ ti lúc cha còn sống, nhường cho người thừa kế hợp pháp, con trai lớn của cha là Đơn Chân Cống Bố".

Thổ ti tuyên bố thoái vị.

Ông nói, vì mọi người đều biết, mà cũng vì lòng ông, ông phải thoái vị, nhường vị trí cho người con thông minh.Thổ ti ngồi nói một mình, đầu cúi không ngước lên nổi.Thật ra, ông nói cho mình nghe, Thổ ti chuản bị thoái vị nói cho Thổ ti không muốn thoái vị nghe. Có lúc, lòng người chia đôi, một nửa một thế này, một nửa muốn thế kia. Đầu óc con người cũng có hai tiếng nói. Cuối cùng ông nói, chọn người con trai lớn kế vị là hoàn toàn đúng đắn. Vì đấy là con trưởng, không phải con thứ. Vì đấy là người thông minh, không phải là người ngốc.

Thổ ti Mạch Kỳ muốn an ủi thằng con thứ "Với lại, con thứ của nhà Mạch Kỳ sau này sẽ là Thổ ti Nhung Cống".

Ta Na hỏi "Người ngốc không làm Thổ ti Mạch Kỳ sẽ làm Thổ ti Nhung Cống hay sao?"

Thổ ti Mạch Kỳ không trả lời nổi.

Không ai ngờ, ông thư ký hôm qua không nói được, lúc này lên tiếng "Thổ ti nói rất đúng, con trai lớn phải làm Thổ ti. Nhưng Thổ ti cũng nói sai. Không có sự việc nào có thể chứng minh cậu Hai là ngốc, cũng không có việc lớn nào chứng minh cậu Cả là người thông minh".

Bà Thổ ti há hốc miệng, nhìn ông thư ký.

Thổ ti nói "Chuyện ấy thì ai cũng biết".

Ông thư ký nói "Cách đây ít lâu, ông còn bảo tôi ghi lại, thằng con ngốc nhưng không ngốc, cậu làm được những việc mà người thông minh khó tưởng tượng nổi".

Thổ ti lớn tiếng "Ai cũng bảo nó ngốc".

"Nhưng cậu ấy thông minh hơn cả người thông minh".

Thổ ti cười nhạt "Cái miệng ông lại mọc lưỡi rồi đấy à? Nói được rồi đấy à? Ông sẽ đánh mất cái lưỡi mới mọc kia mất thôi".

"Ông đánh mất một Thổ ti tốt, tôi cũng không có gì phải tiếc nửa cái lưỡi của mình".

"Ta sẽ giết ngươi".

"Xin ông cứ việc. Nhưng tôi đã thấy cái cơ nghiệp nhà Mạch Kỳ lung lay bởi sự ngu xuẩn của ông".

Thổ ti thét to "Việc nhà ta có liên quan gì đến ngươi?"

"Chẳng phải ông đã bảo tôi làm thư ký hay sao? Thư ký là lịch sử".

Tôi nói "Thôi ông đừng nói nữa, ghi lại những gì đã trông thấy, không phải là lịch sử hay sao?"

Ông thư ký mặt đỏ bừng, quát to với tôi "Cậu biết thế nào là lịch sử không? Lịch sử nói với mọi người cái gì đúng, cái gì sai. Đó là lịch sử".

"Này, ông chỉ còn một nửa cái lưỡi thôi đấy". Anh tôi sắp chính thức trở thành Thổ ti, nói với ông thư ký "Tôi làm Thổ ti cũng cần thư ký, ghi chép lại tất cả những việc tôi làm. Nhưng ông đừng vội để tôi biết trong miệng ông còn nửa cái lưỡi nữa. Lúc này, ông phải mất lưỡi rồi đó".

Ông thư ký nghiêm khắc nhìn thẳng vào mặt anh tôi, rồi nghiêm khắc nhìn thẳng mặt Thổ ti, biết rằng mình lại mất lưỡi. Ông ta nhìn tôi. Nhưng ông không có biểu hiện gì về chuyện phải mất lưỡi vì tôi. Mặt ông thư ký trắng hơn tờ giấy, lúc nói với tôi, giọng ông khàn khàn "Thưa cậu, cậu mất nhiều hơn hay tôi mất nhiều hơn?"

"Không ai câm lần thứ hai".

Ông ta nói "Càng không có người mà ai ai cũng bảo là ngốc khi ai ai cũng bảo người ấy sẽ lên làm Thổ ti, nhưng vì sự ngu xuẩn của người cha thông minh mà mất cơ hội".

Tôi không nói gì.

Ông ta nói "Tất nhiên, cậu được làm Thổ ti cũng bởi sự ngu xuẩn của người thông minh, bởi sự ngu xuẩn của ông anh".

Lúc chúng tôi nói chuyện thì người đao phủ đã chờ ở dưới nhà.Tôi không muốn thấy ông ta mất lưỡi lần thứ hai, nên cáo biệt ông ta ở ngay trên gác. Ông ta nói với cô vợ xinh đẹp của tôi bằng thứ tiếng nói mà ai nghe cũng hiểu "Thưa cô, xin cô đừng lo cho cậu, đừng cảm thấy mất hy vọng, người tự nhận là thông minh sẽ phạm phải sai lầm".

Câu ấy ông ngoái lại nói khi đi xuống thụ hình. Sau đấy ông nói gì nữa đều bị gió làm rối loạn, chúng tôi không ai nghe rõ. Anh cũng theo ông ta đi xuống, cơn gió qua đi, mọi người nghe thấy tiếng anh tôi "Ông cũng có thể chọn cái chết".

Ông thư ký đứng lại giữa cầu thang, ngước lên nhìn người sướng quá hoá rồ kia, nói "Tôi không chết, tôi phải xem ông chết trước mặt tôi".

"Tôi quyết định tử hình ông".

"Ông đã là Thổ ti Mạch Kỳ chưa? Thổ ti chỉ nói thoái vị, nhưng chưa thật sự thoái vị".

"Thôi được, trước hết lấy lưỡi của ông, khi tôi lên làm Thổ ti lập tức giết ông"

"Đến lúc ấy ông sẽ không giết một mình tôi đâu nhỉ?"

"Đúng vậy".

"Hãy cho tôi biết ông giết ai? Tôi là thư ký của ông, thưa ông".

"Đến lúc ấy ông sẽ biết".

"Em trai ông?"

"Hắn là đứa không cam tâm làm một thằng ngốc".

"Bà Thổ ti?"

"Đến lúc ấy bà ta sẽ biết ai thông minh hơn ai".

"Người vợ của em trai ông?"

Anh cười nói "Mẹ kiếp, đúng là một cô gái đẹp, đẹp hơn cả yêu tinh. Đêm hôm qua tôi nằm mơ thấy cô ta".

Ông thư ký cười "Những việc mà ông làm quả nhiên đều nằm trong dự đoán của mọi người".

"Ông nói đi, nói để khi thụ hình đỡ đau hơn".

Người thư ký vốn ôn tồn nhã nhặn lần đầu tiên nói ra một lời thô lỗ "Mẹ kiếp, tôi cũng sợ".

Đó cũng là câu nói cuối cùng ông để lại trên đời mà chúng tôi nghe thấy.

Ta na chưa được thấy hành hình, cũng chưa được thấy người bị cắt lưỡi, nàng đứng dậy, đi xuống nhà. Bà Th nói với chồng "Mình chưa được thấy một Thổ ti khác dùng cực hình với con người, không xuống xem à?"

Thổ ti lắc đầu, vẻ mặt vô cùng đau khổ. Ông muốn để mọi người biết, để có quyết định thoái vị, ông phải chịu đau khổ biết chừng nào.

Bà Thổ ti không quan tâm đến chuyện đó, bà nói "Ông không đi, tôi đi, tôi chưa được thấy người chưa làm Thổ ti lại hành xử quyền của một Thổ ti". Nói xong, bà đi xuống.

Chỉ lát sau, cả căn gác trở nên trống vắng.

Thổ ti đối diện với thằng con ngốc, vẻ mặt ông càng đau khổ hơn. Nỗi đau khổ trong tôi còn gấp chục lần, trăm lần đau khổ của ông, nhưng không thấy điều ấy trên khuôn mặt thản nhiên của tôi.Tôi lại ngước lên nhìn trời.Trên trời có gió, từng cụm mây trôi nhanh qua khung cửa sổ có nền trời xanh. Không muốn gặp Thổ ti sắp xuống chức, tôi liền quay đi, vừa bước một chân ra khỏi cửa, bỗng cha ở phía sau nói "Con, con không muốn ngồi với cha một lúc à?"

Tôi nói "Con không thấy mây trên trời".

"Quay lại ngồi đây".

"Con phải ra ngoài, trời ngoài kia có mây, con phải xem mây".

Thổ ti đành ra theo, cùng đứng với tôi nơi hành lang, nhìn mây bay trên trời.Trên khoảng đất trống ngoài kia không ồn ào như mọi khi có người phải thụ hình. Nắng chói chang trút lên đầu mọi người giống như úp lên một cái chụp kim loại lóng lánh. Mọi người lặng lẽ không một âm thanh đấy cái chụp kia.

"Tĩnh lặng quá!" Thổ ti nói.

"Chẳng khác nào ở đời không có nhà Mạch Kỳ".

"Con có giận cha không?"

"Con giận cha".

"Con có giận mình là một thằng ngốc không?"

"Con không ngốc".

"Nhưng trông con là một thằng ngốc".

"Cha còn ngốc hơn con, hắn ngốc hơn cha".

Cha lắc lư tấm thân, nói "Cha đau đầu lắm, đứng không vững nữa".

Tôi nói "Cứ ngã vật xuống đi, có Thổ ti mới rồi, không cần đến cha nữa ".

"Trời đất ơi, thằng con bất hiếu, liệu có còn là con của ta nữa không?"

"Vậy ông có phải là cha của tôi không?"

Thổ ti đứng vững lại, thở dài, nói "Cha không muốn làm như thế, nếu truyền ngôi cho con, anh con sẽ gây sự. Con làm những việc thông minh gấp trăm lần anh con, nhưng cha không dám chắc con sẽ thông minh mãi, cha không dám khẳng định con không ngốc".

Giọng nói của cha gây xúc động lòng người, tôi muốn nói với cha một điều gì, nhưng nghĩ mãi không ra.

Mây đen từ đâu kéo đến che phủ bầu trời, cùng lúc, trên khoảng đất trống là tiếng thở dài của mọi người "Ôi..." làm cho cả toà nhà như rung lên.

Chưa bao giờ tôi được nghe tiếng than thở như thế của số đông người khi con dao trong tay đao phủ chém xuống.Tôi nghĩ, Th không nghe thấy, nếu nghe thấy ông phải sợ lắm.Tôi nghĩ, cha sẽ thay đổi ý định.Tôi đi xuống, ông theo sau.Tôi muốn nói thật với cha, cuối cùng tôi là người thông minh hay ngốc? Tôi quay lại, cười với cha.Tôi rất vui vì đã quay lại cười với cha. Cha nên coi trọng cái cười ấy của tôi. Đứng cao hơn thằng con ngốc ba bậc thang, cha rất xúc động nói "Cha biết con hiểu lòng cha. Vừa rồi con nghe thấy tiếng thở dài của dân chúng, tiếng thở dài tưởng đâu làm rung chuyển mặt đất. Họ như lúc điên kiệu con lên mà chạy, giẫm nát cả lúa má. Cha sợ, cha rất sợ. Mẹ con cũng sợ.Từ hôm ấy, cha quyết định nhường ngôi cho anh con ngay khi cha còn sống. Nhìn anh con ngồi vững trên ngôi, cũng là để nhìn con bình yên dưới bàn tay của anh con".

Lúc ấy, trong tôi bỗng trào lên một ý nghĩ, cái lưỡi đau như kim châm.Tôi biết ông thư ký lại một lần nữa bị mất lưỡi, cái đau từ ông ta truyền sang tôi. Vậy là tôi nói "Con cũng không muốn nói".

Câu nói bật ra, cái lưỡi không còn đau.